Jüterbog – město nastorka reformacije
Serial Serbskich Nowin w jubilejnym lěće reformacije 9. dźěl
W susodstwje kolebki reformacije Wittenberg (staroserbsce Wytpark) leži město Jüterbog ze starožitnym srjedźišćom. Wone bě před 500 lětami nastork profesorej teologije na Wittenbergskej uniwersiće Martinej Lutherej, napisać 95 tezow přećiwo wikowanju z wotpuskom a dalšim njedostatkam w tehdyšej katolskej cyrkwi. W Pirnje 1465 rodźeny pozdźiši dominikanski mnich a daloko znaty prědar a wikowar z wotpuskom Johann Tetzel předawaše w nadawku katolskeje cyrkwje a předewšěm biskopa z Mainza spočatk 16. lětstotka w Jüterbogu a dalšich městach wotpuskne listy, z kotrymiž móžachu so kupcy pječa ze wšěch hrěchow a tak z helskeho wohenja a čisća (Fegefeuer) wukupić. Daloko znate bě Tetzelowe wótře wołane hrónčko „So bald das Geld im Kasten klingt, die Seele aus dem Fegefeuer springt!“ We Wittenbergu kurwjerch Bjedrich Mudry w swojim rezidencnym měsće Tetzelej wikowanje z wotpuskom zakaza a jeho wuhna.
Najwjetše serbske sydlišćo z hrodźišćom
Wustajeńca wo žiwjenju a skutkowanju Hermanna Lotzy zakónčena a ...
Njedźelu, 24. septembra je so wosebita wustajeńca Muzeja Budyšin „Myslenje w rozdwojenosći“ zakónčiła. Přehladka wěnowaše so Rudolfej Hermannej Lotzy składnostnje jeho 200. narodnin.
Rudolf Hermann Lotze narodźi so 1817 w Budyšinje a skutkowaše po wukubłanju w Žitawje a studiju w Lipsku mjez druhim w Göttingenje a Berlinje. Byrnjež filozof dźensa nimale zabyty był, zaběra wón w stawiznach duchownowědow, ale tež přirodowědow nic njewuznamne městno. Najprjedy jako lěkar a pozdźišo jako docent dźěłacy myslićel steji w tradiciji uniwersalnych ženijow němskeho idealizma, hačrunjež so jemu přirjadować njehodźi. Mjez pačenymi přiwisnikami Georga Friedricha Wilhelma Hegela a z nastawacym prudźenjom neokantianizma wuwi Lotze zhromadnje z tohorunja z Łužicy pochadźacym Gustavom Theodorom Fechnerom zakład, swět empirisce a slědźersce po deduktiwnej wědomostnej metodźe dokładnje, hdyž tež wědomje njedospołnje zaznawać. Pozabyte, ale bytostne je: Lotze bě zawjedł zapřijeće hódnotnosće do duchownych a socialnych wědomosćow.
Wukonjeja słužbu w křesćanskim zmysle
Smjerdźečan Gerat Róbl a towarstwo swj. Filomeny pomhataj socialnje nakromnym w čěskej wsy Dolní Podluží
Južnje Varnsdorfa dźěli statna dróha mjez Rumburkom a Českej Lípu wsy Horní a Dolní Podluží. Před měsacom tam na pódlanskej hasce dožiwich, kak najebać horce wjedro pilni dźěłaćerjo třěchu noweho domu kryjachu. Poprawom ničo njewšědneho. Pozastach a njemóžach so dodźiwać. Tam hdźež nastawa nowy dom, słyšach dźěłacych čěsce, němsce a serbsce powědać. Běchu to Petr Denk a Jaroslav Ridel a dale štyrjo fachowcy Konječanskeho třěchikryjerskeho mištra Měrćina Hrjehorja kaž tež předsyda před 13 lětami załoženeho a spomóžnje skutkowaceho Towarstwa swj. Filomeny, Smjerdźečan Gerat Róbl. Nowotwar je wužadacy objekt jeno dźewjeć čłonow wopřijaceho towarstwa swj. Filomeny. Tak kaž tule je wone hižo na mnohich městnach potrěbnym pomhało. W Bosniskej a Chorwatskej a mjeztym tež w bołharskim Razgradźe wědźa sej njesebičnu podpěru łužiskeho towarstwa wažić.
Informacije wo Chrósćicach akribisce zběra a mjeztym nimale ...
Rentnar a što potom – wuměnkarsku swobodu wužiwać abo wužadanje přiwzać (12)
Někotři njemóža so tohole časa dočakać, tamni zaso nochcedźa scyła na njón myslić – na zastup do renty. Kajke maja wuměnkarjo wjesela abo starosće, to ze seriju „Rentnar a što potom?“ bliže wobswětlamy.
Wjace hač sto přihladowarjow je při rjanym słónčnym wjedrje zaso napjatu dypkowu hru krajneje koparskeje klasy w sportowym centrumje „Jednota“ dožiwić móhło. Wosebje přiwisnicy domjaceho mustwa SJ Chrósćicy, mjez kotrymiž je Jan Macka, su z dobyćom swojeho mustwa spokojom. Swoju wulku lubosć k sportowym podawkam, wosebje pak ke kopańcy, je sej stajnje přećelny a bohudźak strowy a agilny wuměnkar wot časa dźěćatstwa zachował.
Studijo SORABIA so ćiše pominyło
Dr. Toni Bruk 35 lět Serbsku filmowu skupinu nawjedował – nětko leži namrěwstwo na polcach archiwa
Zetkamoj so před liftom w přizemju Budyskeho Serbskeho domu. Prašam so dr. Tonija Bruka za terminom za rozmołwu. Telefonisce njeběch jeho dny dołho docpěła. Wón mi znapřećiwi, zo je to zasadnje móžno, nic pak hižo w rumnosćach filmoweje skupiny SORABIA na 3. poschodźe Serbskeho domu. „Sym tu runje, zo bych swoje kluče za běrow wotedał“, wón rjekny. Zadźiwana stejo wostanu. Njeběch tola ničo wo tym słyšała, zo dóstanje studijo SORABIA noweho nawodu. Abo je woprawdźe wěrno, zo šef serbskich filmowcow w běrowje swěcu hasnje?
W kofejowni ideje rodźili
Čiłe žiwjenje na statokach
W Čornym Chołmcu wulkotny dworowy swjedźeń dožiwili
Telko zajimowanych wopytowarjow kaž minjenu sobotu drje su w Čornym Chołmcu lědma hdy widźeli. Po wjesnym puću kaž tež na dohromady jědnaće statokach je so ze swójbami a dźěćimi jenož tak mjerwiło. Kóžde třeće lěto přeprošuja Čornochołmčenjo na dworowy swjedźeń.
Tak móžachu hosćo wot dopołdnja hač do wječora po Krabatowej wsy dundać, hladać, słuchać, wobdźiwać a woptawać. Podobnje, kaž znajemy to wot folklornych festiwalow w Chrósćicach, bě tež tu kóždy statok z lubosću wupyšeny. Wobsedźerjo poskićowachu kofej, plincy a samopječeny tykanc, z barow předawachu alkoholiske napoje. A nawarili běchu słódne kuski do brjucha: kwasnu poliwku, chrěn z howjazym mjasom, gulaš z dźiwinoweho mjasa, hrochowu poliwku a druhe dobroty. Na přitulnych dworach sedźo sy móhł najwšelakoriši stary ratarski grat, kiž bě wokoło domskich a na zahrodach wustajeny, wobdźiwać. Po wjesnym puću jězdźeše stary běrnjacy parjak na koleskach, z kotrehož poskićowachu čerstwe parjene běrny.
„Dwurěčne kubłanje je našim dźěćom dobytk“
Na dźesatym serbskim ewangelskim domizniskim dnju 18. junija je wón w Židźinskim chórje ze sylnym hłosom sobu spěwał. „Smy swjedźensku Božu słužbu w Sprjejčanskej cyrkwi sobu wuhotowali. Mje stajnje znowa zahorja, kak Serbja hromadźe dźerža. Runje domizniski dźeń je kóždolětny wjeršk w našim wosadnym žiwjenju“, powěda Dirk Nasdala z ewangelskeje Janskeje wosady we Wojerowskim starym měsće. Jeho mandźelska Sigrun hižo wjacore lěta na swjedźenskich kemšach próstwy sobu čita. Wobaj čujetaj so ze serbskej kulturu wusko zwjazanaj. Na kemšach so wonaj serbsce sobu modlitaj.
Integraciska figura Krabata dźensa přez mjezy skutkuje
Wosebita wustajeńca jako zazběh ludy zwjazowaceho, trajneho projekta
Wernisaža wosebiteje wustajeńcy „Krabat – Muž. Mytos. Marka.“ Budyskeho Serbskeho muzeja je daloko přez łužiske mjezy sahajo wulki zajim zbudźiła, a tak njebě nawal wopytowarjow překwapjacy. Mjez serbskimi, němskimi, čěskimi, chorwatskimi a słowjenskimi hosćimi běchu mjez druhim generalny konsul Čěskeje Jiří Kuděla, sekretarka chorwatskeho pósłanstwa Petra Radić, postrowy swojeje institucije posrědkowacy magister akademije Cravatica Nikola Albaneže, zapósłancaj Sakskeho krajneho sejma Marko Šiman a Hajko Kozel, krajneho radu Budyskeho wokrjesa zastupowaca přirjadnica Birgit Weber, Kamjenski wyši měšćanosta Roland Dantz, direktor Załožby za serbski lud Jan Budar a předsyda Domowiny Dawid Statnik.
„Tajkule zestawu dotal hišće měli njejsmy“
Z basniskej dušu z ródnej wsu zwjazany
Zetkanje z basnikom a literarnym wědomostnikom dr. Frycom Libom
Dźeržu knihu w rukomaj, z pisanej wobalku a titulom „Bóśon z Mósta“ (Baćon z Mosta). Z jeje awtorom Frycom Libom zetkam so w bibliotece Choćebuskeho Serbskeho domu. Rjane to wudaće z podtitulom „Pěsnje a wjerše“. Wjace hač sto basnjow w njej skutkuje na mnje woprawdźe kaž spěwy a štučki połne začućow, zwuraznjace hłuboku zwjazanosć awtora wosebje z domiznu wokoło delnjoserbskeje wsy Mosta a ze serbstwom. Wone rěča wo lubosći, zrudobje, smjerći, zbožu a radosći kaž tež dušinej boli. Ale wopisuja tež směšne podawki a druhe zjawy.
Awtentiskosć powědančkow w nowostce derje spóznajomna
„Nowe dyrdomdeje na wsy“ su aktualna dźěćaca kniha LND z pjera Štefana Paški. Kaž hižo wo jeho předchadźacej „Dyrdomdeje na wsy“ mam tež wo njej jara dobry zaćišć.
Hižo zjimanje na chribjeće knihi za stawiznički wo nowych dyrdomdejach hólca Tima wabja. Tim bě ze swójbnymi z města na wjes ćahnył a nětko pola wowki a dźěda na wulkim statoku bydli. Kniha je spisana za dźěći, kiž su runje čitać nawuknyli, a wona so po mojim měnjenju derje za nje hodźi.
