Swětłownja bjez swěcy
Budyšin – „najwótriše město po cyłej Němskej?“
Budyšin (SN/mb). Lětuše 18. tydźenje Budyskeho žonopa dopominaja zdobom na jubilej: 70 lět Budyski žonop. Poprawom to njetrjechi, wšako produkuja w sprjewinym měsće hižo wot 1866 žonop, ale 1953 bu twornja załožena, kotraž je ludnosć NDR z najwoblubowanišim žonopom kraja zastarowała, a to wuraznje jako marka „Budyski žonop“. Tohodla wabja za wobšěrny program wot 8. žnjenca do 3. požnjenca z plakatom „70 Jahre Liebe auf den ersten DRÜCKER“. Wotpowědne materialije je nětko Turistiske towarstwo Budyšin z.t. medijam sposrědkowało. Wšo dohromady so lětsa 16 hosćencow a zarjadnišćow na tydźenjach Budyskeho žonopa wobdźěli, kotrež wutoru, 8. žnjenca, oficialnje we wobchodźe Budyski žonop, manufaktura a muzej na Mjasowych wikach zahaja. Popołdnju w 15 hodź. so małe žonopowe wiki na Žitnych wikach wotměja. Wulki producent žonopa, kiž ma swoje sydło w Małym Wjelkowje, přeprošuje na darmotnu kołbasu, hry ze žonopom a nastajenu „foto-boksu“. Nimo toho poskića chłóšćenki ze žonopa. Potom ma žonop cyłe město štyri njedźele dominować.
Móst jako wrota do łužiskeje jězoriny
Přistawna mišterka Ulrike Herrmann čuje so ze Złokomorowskim jězorom hižo wjele lět zwjazana
1. junija 1973 běchu prěni wotrězk přibrjoha Złokomorowskeho jězora oficialnje za kupanje wotewrili. Dokładnje 50 lět pozdźišo chcemy na jubilej spominać. Předstajimy čitarjam wosoby, kotrež su z jězorom na swoje wašnje zwjazane.
Jenož dźesać mjeńšin jědźe Ulrike Herrmann z kolesom na dźěło. „A to w lěću kaž w zymje“, wuzběhuje přistawna mišterka (Hafenmeisterin) měšćanskeho přistawa w Złym Komorowje. „Jězor wabi w kóždym počasu. W zymje skutkuje skerje měrnje a idyliski. W lěću pak knježi tu žiwjenje. Tu su přiroda, kultura, dowol a město zjednoćene“, Ulrike Herrmann wuzběhny. Wot lěta 1985 bydli z mandźelskim Udom w Złym Komorowje.
„Hołe słowa pak nam dale njepomhaja ...“
Přichod Budyskeje šulskeje hwězdarnje „Johannes Franz“ je njejasneho wotnajenskeho zrěčenja dla njewěsty
Cyłych 150 lět Budyska hwězdarnja nětk hižo eksistuje – je to lětsa poslednje lěto jeje wobstaća? Hladajo na ćahańcu mjez spěchowanskim towarstwom a mějićelom ležownosće – měšćanskej wobhospodarjenskej towaršnosću BBB – tute wobmyslenje cyle njewoprawnjene njeje. Hakle njedawno su čłonojo towarstwa na swojej sobustawskej zhromadźiznje ponowjenje wotnajenskeho zrěčenja z BBB wotpokazali. „W naćisku je prosće přewjele dypkow, kotrymž njejsmy přihłosować móhli“, praji Andreas Thronicker, jedyn z čłonow towarstwa. „Nimo toho njejsu do njeho dalše dypki, kotrež smy sej ertnje dorěčeli, scyła zapřijate“, wón doda. Na druhej stronje wumjetuje jednaćel BBB Volker Bartko spěchowanskemu towarstwu, zo „přezastarsce a přenjefleksiblnje“ mysli. Z tuchwilu 35 čłonow běše so 17 na zhromadźiznje wobdźěliło. We wšědnym dźěle hwězdarnje pak je pod smužku jenož sydom sobustawow woprawdźe angažowanych. Ze 54 lětami je přerězna staroba chětro wysoka.
„Bóle moderator a słužownik hač postajowacy knjez“
Direktor Załožby za serbski lud Jan Budar je so składnostnje podlěšenja swojeho zrěčenja k wšelakim twarnišćam narodneho žiwjenja na prašenja Marcela Braumana wuprajał.
Mnozy sej mysla, zo je direktor Załožby za serbski lud najmócniša wosoba w Serbach, wšako steji na čole zarjada, kiž spěchowanske srědki institucijam a projektam rozdźěluje. Kak widźiće swoju rólu w serbskim ludźe: sylny knjez abo najwyši posłužbar?
J. Budar: Kompetency organow załožby su jasnje rjadowane. Mój hłowny nadawk jako direktor je, zo naš zarjad derje funguje a zo su naše gremije derje na swoje posedźenja a rozsudy přihotowane. Tež hdyž móžu jako šef zarjada tójšto sam postajeć, rozsudźa naše gremije wo zasadach rozdźělenja srědkow. Moja móc leži potajkim bóle w móžnosći, čłonow a čłonki Załožboweje rady a přiradow wo trěbnosći toho abo tamneho rozsuda přeswědčić spytać. W tutym konteksće widźu so bóle jako moderator a słužownik hač jako postajowacy a žadacy knjez.
Wažny motor sporta zbrašenych
Čorna Pumpa (AK/SN). 1. wodosportowe towarstwo Łužiskeje jězoriny ze sydłom w Lejnom pola Wojerec woswjeći 20. awgusta swój 20ty jubilej wobstaća. Na tole skedźbni předsyda towarstwa Mirko Freigang na zašłej zhromadźiznje zaměroweho zwjazka Łužiska jězorina Sakska. „Smy so ke krutej wulkosći w płachtakowanskim sporće kaž tež w sporće za zbrašenych wuwili.“
Łamk w Błótach?
Ratarsku płoninu za len wo połojcu pomjeńšili
Lubin (SN/BŠe). W Delnjej Łužicy plahuja ratarske zawody tež lětsa zaso módre złoto – len. Kaž Błótowske towarstwo tele dny wozjewi, wučinja cyłkowna přestrjeń lětsa 110 hektarow, štož je mjenje hač loni, hdźež běše tomu 210 hektarow. Minjena zyma bě chětro włóžna, štož skićeše dobre wuměnjena za wuwiće rostlinow. Tež spadki w aprylu su tomu přinošowali, zo ratarska kultura derje steji. Štyri zawody w Błótach chcedźa lětsa len žnjeć. Jedyn z nich je agrarne drustwo w Drjowku. Na dwěmaj płoninomaj z cyłkownej wulkosću 50 hektarow tam rostlinu plahuja. Kaž jednaćelka agrarneho drustwa Drjowk Dagmar Schenke wobkrući, so rostliny jara derje wuwija. Přiwšěm njeje tuchwilna suchota spomóžna. „Njewěmy, kak so zornjatka wuwija“, wona rozkładźe. Lětsa su sobudźěłaćerjo zawoda mechanisce njerodź wutorhali. To rěka, zo su wotpowědne mašiny zasadźili.
Z pozitiwnym zaćišćom wo regionje
Štóž jeho na dworje zarjadnistwa biosferoweho rezerwata Hornjołužiska hola a haty w Stróži dožiwja, ma angažowaneho a komunikatiwneho młodeho muža před sobu. Čłowjeka, kotrehož je powołanje do našeje domizny wabiło. Julian Koepke je wot lońšeho 1. awgusta zamołwity za projekt biosferoweho rezerwata we wobłuku změny strukturow. „Sym swój masterowy studij na Wysokej šuli za naslědne wuwiće Eberswalde zakónčił, jako dóstach wupisanje woneho dźěłoweho městna do ruki“, powěda 33lětny. Z biosferowym rezerwatom w serbskej sydlenskej kónčinje měješe hižo 2020 we wobłuku studentskeho projekta činić. „Korony dla njejsmy na městnje byli, ale naš nadawk jenož online a z telefonatami wobdźěłali. Z tutych rozmołwow mějach pozitiwny zaćišć wo regionje“, Julian Koepke powěda.
Požadanje bě wuspěšne. Loni w juniju bu projekt z němskim mjenom „WildNatour“ přizwoleny, 1. awgusta je absolwent zastojnstwo nastupił. „Sym takrjec do zymneje wody skočił.“ Dotal njeje swój rozsud, hić do dospołnje njeznateje kónčiny, wobžarował. Wón bydli w Budyšinje, stare město jeho wobkuzłuje.
Hodźi so delnjoserbšćina za marketing?
Wobchody ze serbskimi napismami k dwurěčnej Delnjej Łužicy słušeja. Kaž Serbski institut informuje, zběrataj sobudźěłaćerjej přikłady, zo byštaj je analyzowałoj.
Choćebuz (sb/SN). Jězdźiš-li po Hustanju (Wüstenhain), bije ći snadź wulka tafla z mjenom „Kśišowka“ do wočow. Tu namakaš Wilhelmojc lodowu kofejownju, kotrejež mjeno zwisuje z bliskej rěčku Kśišowka (Greifenhainer Fließ). Starši we Wětošowskej kónčinje znaja rěčku hišće pod starym, hač do lěta 1937 wužiwanym mjenom Kzschischoka. Bližiš-li so woknu, z kotrehož lód předawaja, wuhladaš hišće wjace serbskeho. Na łopjenju zhoniš w serbskej a němskej rěči, zo dóstanu dźěći swój lód zadarmo, hdyž jón serbsce skazaja. To pokaza, zo němske wuprajenje na internetnej stronje hospodarjow „pěstujemy w regionje zwučenu dwurěčnosć serbsce/němsce“ hołe słowa njejsu. Internetna strona sama pak je w němskej rěči.
Kofejownja „Kśišowka“ je dobry přikład za to, zo nimaš delnjoserbsku rěč jenož na oficialnych taflach w serbskim sydlenskim rumje, tež priwatnicy a předewzaća je wužiwaja.
