„Nadpady na demokratiju“

póndźela, 04. oktobera 2021 spisane wot:

Centralne zarjadowanje na Dnju jednoty Němskeje w Halle nad Solawu

Halle (dpa/SN). Składnostnje Dnja jednoty Němskeje je sej zwjazkowa kanclerka Angela Merkel (CDU) trajace zasadźenje na dobro demokratije žadała. „Demokratija njeje cyle jednorje tu, ale dyrbimy zas a zaso za nju dźěłać“, rjekny politikarka CDU wčera na swjedźenskim zarjadowanju w Halle nad Solawu. Prezident Zwjazkoweje rady Reiner Haseloff (CDU) zasadźowaše so za zhromadnje projekty, kotrež móhli wuchod a zapad Němskej hromadu wjesć. „Mentalnje a strukturelnje njeje jednota hišće dokónčena.“

Po měrniwej rewoluciji w NDR nazymu 1989 bě so wuchodoněmski stat 3. oktobra 1990 ze Zwjazkowej republiku Němskej zjednoćił. Najebać inwesticije wjacorych miliardow eurow a wulke wuspěchi w zhromadnym žiwjenju su dochody a renty we woběmaj dźělomaj Němskeje přeco hišće rozdźělne. Tak zasłužeja dźěławi we wuchodnych zwjazkowych krajach nimale štwórćinu mjenje hač kolegojo na zapadźe. Renty maja hakle w lěće 2024 jenake być.

Ludźi sobu wzać

póndźela, 04. oktobera 2021 spisane wot:
Zo njeje jednota mentalnje a strukturelnje hišće dokónčena, wo tym njeswědča jenož rozdźělne wuslědki na wuchodźe a zapadźe při wólbach zwjazkoweho sejma. Wone pak cyle čerstwje potwjerdźeja, zo je wuwostajena kedźbnosć na čućiwosće a na žiwjenske nazhonjenja ludźi we wuchodnych zwjazkowych krajach mjeztym mocy nabyła, kotruž njesmědźa knježacy w Zwjazku dlěje na lochke ramjo brać. Za mnohich ludźi hrózbne wuwiće po přewróće z bjezdźěłnosću, wothódnoćenjom jich dotalneho žiwjenja a – často z tym zwjazanym – socialnym zestupom słuša bjezdwěla sobu ke genam zjednoćeneje Němskeje. Mentalne a strukturelne brachi tejele jednoty sporjedźeć pak lóšo njebudźe. Wšako je so połoženje z kóždym za to zhubjenym lětom dale přiwótřiło. Njejsmy wjace žiwi w porynskej republice, na wuchod rozšěrjenej. Snano su sej to někotři strategojo jednoty Němskeje tehdy tak přeli. Jednota Němskeje tež rěka, ludźi a regiony we wuwiću sobu wzać. Axel Arlt

To a tamne (04.10.21)

póndźela, 04. oktobera 2021 spisane wot:

6 000 kwadratnych metrow wulku chorhoj Němskeje su parašutisća w sewjerorynsko-westfalskim Paderbornje w powětře rozpřestrěli a tak po informacijach zamołwitych swětowy rekordny pospyt wuspěšnje wobstali. Chorhoj bě w cyłej wulkosći widźeć, z čimž je so eksperiment radźił, a nětko móža jón do Guinnessoweje knihi rekordow zapisać. Parašutisća běchu z 3 500 metrow wotskočili a na lětanišću přizemili. Wětřik pak je chorhoj do bliskeho lěsa wotnjesł.

Na wulět po awtodróze A 9 pola durinskeho Eisenberga poda so wčera rano jack-russell-terrier. Psyca Bella bě při rańšej wuchodźowance swojemu wobsedźerjej twochnyła a wjacorych šoferow nastróžiła. Jedyn z nich na to na nuzowej čarje zasta, wza psa a přepoda jeho přiwołanym policistam. Woni móžachu ­Bellu njezranjenu wobsedźerjej wróćić.

Wuběrk přepytuje katastrofu

pjatk, 01. oktobera 2021 spisane wot:

Mainz (dpa/SN). Přepytowanski wuběrk krajneho sejma w Porynsko-Pfalcy ke katastrofje zapławjenja w juliju ze 134 mortwymi na sewjeru zwjazkoweho kraja je so dźensa prěni króć zešoł. Gremij ma podawki do katastrofy, za čas zapławjenjow a po tym rozswětlić, předewšěm pak politiske zamołwitosće. Opoziciska CDU bě sej zasadźenje wuběrka žadała. Mjeztym přepytuje statne rěčnistwo přećiwo krajnemu radźe wokrjesa Ahrweiler, Jürgenej Pföhlerej (CDU).

Wuwzaćny staw podlěšeny

Waršawa (dpa/SN). Hladajo na dale trajacy nawal migrantow je pólski sejm wu­wzaćny staw na mjezy k susodnej Běłoruskej wo dalše 60 dnjow podlěšił. Pre­zident Andrzej Duda bě wotpowědnu próstwu zapodał. W debaće nawoda narodneho wěstotneho běrowa Pawel Soloch rozprawješe, zo su jeničce w septembru nimale 7 000 migrantow lepili, kotřiž chcychu z Běłoruskeje ilegalnje do Pólskeje zapućować. Loni w septembru bě jich 120 było. Podłu mjezy su zawrjene pasmo zarjadowali, do kotrehož njedadźa ani pomocnikow ani žurnalistow.

Na etat so dojednali

Europski wuběrk čěskeho senata a čłonojo wuběrka za wustawu, prawo, demokratiju a Europu Sakskeho krajneho sejma su so dźensa na Budyskim hrodźe zešli. Na přeprošenje předsydy wuběrka Marka Šimana (CDU, 2. wotprawa) bě toho hamtski kolega Mukuláš Beck přichwatał (2. wotlěwa), nimo toho prezident krajneho sejma Matthias Rößler (CDU, nalěwo) a prezidentka Sakskeho Wyšeho zarjadniskeho sudnistwa Susanne Dahlke-Piel (naprawo). Foto: SN/Hanka Šěnec

Berlin (dpa/SN). FDP a Zeleni su so dźensa dopołdnja na dalše rozmołwne koło zešli, zo bychu wo móžnym wobdźělenju w nowym zwjazkowym knježerstwje wuradźowali. W běhu dnja chcychu wo wuslědkach informować. Při druhich tak mjenowanych dočasnych sonděrowanjach chcychu konkretnišo wo wobsahach a zaměrach móžneje přichodneje koalicije rěčeć.

Tež nawodnistwo CDU je so dźensa zetkało. Prezidij strony je na widejowej konferency kurs za wočakowane rozmołwy wo móžnej jamaiskej koaliciji CDU/CSU, FDP a Zelenych schwalił.

Mjeztym je Friedrich Merz, čłon tak mjenowaneho mustwa přichoda kanclerskeho kandidata unije Armina Lascheta, swoju stronu raznje kritizował. „CDU je přelěnja k myslenju“, rjekny wón no­winarjam. Wón CDU wumjetowaše, zo nima žane tematiske wusměrjenje wjace a zo njeje mjez ludźimi wjace prezentna. Tole měło so změnić.

Kritizuja wolóženja w šulach

pjatk, 01. oktobera 2021 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Zwjazk wučerjow Němskeje a dźěłarnistwo za kubłanje a wědomosć (GEW) planowane wolóženja nastupajo wužiwanje nahubnikow w šulach wotpokazujetej. „Skónčenje testo­wanja a wotstronjenje winowatosće wužiwanja nahubnikow kaž tež redukowanje karantenowych postajenjow zwyša strach, zo stanu so šule z „black Box“, štož kontrolu infekcije znjemóžnja, rjekny prezident zwjazka wučerjow, Heinz-Peter Meidinger nowinarjam. Předsydka GEW Maike Finnern w tym zwisku rjekny, zo ma winowatosć wužiwanja nahubnika „jako dźěl naprawow wotwisnje wot wuwića infekcijow za zmysłapołne“.

Wjacore zwjazkowe kraje běchu wolóženja nastupajo wužiwanje nahubnikow w šulach připowědźili. Runočasnje wočakuje Roberta Kochowy institut nazymu a w zymje zaso přiběrace ličby infekcijow. Hłowne přičiny su „přeco hišće wulka ličba nješćěpjenych“ a přiběrace kontakty w nutřkownych rumnosćach. Na Berlinskich šulach wot póndźele nahubniki wjace njetrjebaja, runje tak kaž w Braniborskej.

Zaso swjedźenje w Bayerskej

pjatk, 01. oktobera 2021 spisane wot:
Mnichow (dpa/SN). Po dołhej přestawce koronawirusa dla su w Bayerskej nětko zaso ludowe swjedźenje a druhe zjawne zarjadowanja dowolene. Njewotwisnje wot sydomdnjowskeje incidency płaći zasada 3G, po kotrejž maja jenož šćěpjeni, wustrowjeni abo negatiwnje testowani přistup. Tole je statna kenclija wčera po wobzamknjenju kabineta zdźěliła. Hižo dźensa smědźa kluby a diskoteki zaso wotewrěć. W bayerskich šulach wotpadnje wot póndźele winowatosć wužiwanja nahubnika we wučbje. Ludowe swjedźenje běchu minjeny čas zakazane. Dowolene běchu jenož jednotliwe narunanske zarjadowanja. Wot dźensnišeho smědźa ludźo w bayerskich klubach a diskotekach zaso rejwać, bjez wotstawka a nahubnika. Tež tam pak dyrbja wopytowarjo šćěpjeni, wustrowjeni abo testowani być, to samsne płaći za přistajenych. Tući dyrbja so přidatnje dwójce wob tydźeń testować dać. Při tym trjebaja negatiwny PCR-test. Antigenowy spěšnotest abo samotest hižo njedosahatej. Tole zdźělištaj ministerski prezident Markus Söder (CDU) a kultusowy minister Michael Piazolo (Swobodni wolerjo) zhromadnje.

To a tamne (01.10.21)

pjatk, 01. oktobera 2021 spisane wot:

Ze zwažliwej akciju je muž w zwjazkowym staće USA Floridźe z wotpadkowym sudobjom krokodila popadnył. Něhdźe mjeńšinu trajacy widejowy clip wo po­dawku w městačku Mount Dora, 35 kilometrow sewjerozapadnje Orlanda, su wot wutory na twitteru mjeztym dźesać milionow króć nakliknyli. W nim je widźeć, kak so 26lětny z wočinjenym sudobjom na zemi aligatorej bliži a jeho skónčnje popadnje. Po tym běži muž přez dróhu a krokodila zaso pušći.

Z pomocu bananow su ze zwěrjenca ćeknjenu wopičku w porynsko-pfalcskim Rockenhausenje do paslow wabili. Makak „Udo“ bě před měsacomaj twochnył. Minjene dny bě wón stajnje zaso sad z balkona spakosćił. Tuž jemu direktor tam bananowe pasle nastaji, do kotrychž sej Udo zalěze. Kónc julija bě wón stpicu swojeje klětki wotzhibnył a so zminył.

Skućićeljo za wodźidło

štwórtk, 30. septembera 2021 spisane wot:

London (dpa/SN). W boju přećiwo wulkim njedostatkam při zastaranju ludźi we Wulkej Britaniskej je zastupowacy premierminister Dominic Raab namjetował, jako šoferow jatych zasadźić, kotřiž dotal w jastwach darmotnje dźěłaja. W kraju pobrachuje něhdźe 100 000 šoferow nakładnych awtow. Tole wjedźe k problemam při zastaranju tankownjow a kupnicow. Warnowanja knježerstwa před „paniku“ su k dołhim rynkam čakacych awtow před tankownjemi wjedli.

Za lěpše lěkarske zastaranje

Drježdźany (dpa/SN). Sakski krajny sejm je dźensa z aktualnej debatu wo kumštnej inteligency druhi dźeń wuradźowanjow zahajił. Nimo toho dyrbješe so statne knježerstwo prašenjam zapósłancow stajeć. W běhu dnja chcychu zakoń schwalić, z kotrymž ma so lěkarske zastaranje we wjesnych kónčinach polěpšić. Kóžde lěto chcedźa 50 studijnych městnow poskićić, hdyž so studowacy zawjazaja, znajmjeńša dźesać lět na kraju dźěłać.

Kritizuja wuznamjenjenje

nowostki LND