Najsylniše zliwki minjenych 75 lět su wčera w Dubaju w Zjednoćenych arabskich emiratach zapławjenja zawinowali. Potrjechene běchu wjacore hłowne dróhi pusćinoweho stata. Nachwilnje přetorhnyć dyrbjachu tež dźěło mjezynarodneho lětanišća ­Dubaja, ze 87 milionami pasažěrami minjeneho lěta sobu najwjetšeho lětanišća swěta. Foto: pa/AP/Jon Gambrell

Duda a Trump přećelstwo hajiłoj

štwórtk, 18. apryla 2024 spisane wot:
Waršawa/New York (dpa/SN). Pólski prezident Andrzej Duda je po zhromadnej wječeri z Donaldom Trumpom w New Yorku swoje přećelske styki k bywšemu prezidentej USA potwjerdźił. „Bě to přećelske zetkanje w jara přijomnej atmosferje“, rjekny Duda wčera wječor po zetkanju. Trump, kiž chce za republikanow znowa do Běłeho domu zaćahnyć, bě pólskeho statneho prezidenta do swojeho bydlenja w Trump Toweru přeprosył. Wón Dudu do zetkanja chwaleše: „Wón je wulkotne dźěło wukonjał a je mój přećel. Mějachmy štyri wulkotne zhromadne lěta.“ Trump nimo toho potwjerdźi: „Stejimy njepowalnje za Pólskej.“ W pólskej zjawnosći wobhladuja zetkanja Dudy a Trumpa z měšanymi začućemi. Duda njeje swoje přećelstwo z Trumpom nihdy zatajił. Pólska nowina Rzeczpospolita pak ma zetkanje za „wulki zmylk“.

Agentaj zajataj

štwórtk, 18. apryla 2024 spisane wot:
Bayreuth (dpa/SN). Policija je wčera w Bayerskej dweju mužow zajała, wumjetujo jimaj spionažu za Rusku. Mužej z němsko-ruskim staćanstwom staj podhladnaj, zo staj we wosebje ćežkim padźe za wukrajnu tajnu słužbu dźěłałoj, generalne statne rěčnistwo dźensa zdźěli. Jednomu wumjetuja, zo je sabotažne njeskutki kaž bombowy atentat a zapalerstwo přihotował a zo je za to mjez druhim wojerske objekty USA w Němskej wuslědźił. Tamny wobskorženy je jemu při tym pomhał. Wobaj staj swoje wobkedźbowanja dokumentowałoj a fotografowałoj, mjez druhim wojerske transporty. Hišće dźensa chcychu wobeju sudnikej před­stajić, kiž ma wo jeju jatbje rozsudźić.

Björn Höcke před sudnistwom

štwórtk, 18. apryla 2024 spisane wot:

Halle (dpa/SN). Durinski krajny předsyda AfD Björn Höcke steji wot dźensnišeho w Halle před sudnistwom. Wón je pječa w swojich narěčach dwójce hesło nacionalsocialistiskeje SA, paramilitariskeje organizacije NSDAP, wužiwał. Wobskorženy je wón wužiwanja symbolow wu­stawje so spřećiwjacych a teroristiskich organizacijow. Do zahajenja procesa bě wučer stawiznow twjerdźił, zo njeje swój čas wědźał, wo kajke hesło so jedna. Při wólbach krajneho sejma chce 52lětny ­jako načolny kandidat AfD nastupić. Krajny zarjad za wustawoškit zastopnjuje stronu jako prawicarskoekstremistisku a ju wobkedźbuje.

Konkretnje dźe wo parolu SA „wšitko za Němsku“. Höcke bě je dwójce wužiwał, jónu w saksko-anhaltskim Magdeburgu a jónu w durinskej Gerje. Po informacijach rěčnicy sudnistwa saha měra chłostanja wot pjenježneje pokuty hač k tři lět trajacemu jastwu.

Do zahajenja procesa je so před twarjenjom sudnistwa něhdźe 250 přećiwnikow Höckeho zhromadźiło.

EU namołwja Israel a Iran

štwórtk, 18. apryla 2024 spisane wot:

Zhromadna deklaracija na wjeršku w Brüsselu přećiwo nowej namocy

Brüssel (dpa/SN). Europska unija namołwja Israel a Iran, so dalšeje mjezsobneje namocy wzdać. Wšitke strony su doraznje namołwjene, so zdźeržliwje zadźeržeć a žane dalše naprawy njezahajić, kotrež móhli napjatosće w regionje při­wótřić. Tak rěka w deklaraciji statnych a knježerstwowych šefow, kotruž su minjenu nóc na wjerškowym zetkanju EU w Brüsselu wozjewili. EU čuje so zamołwita, k wotputowanju napjatosćow w regionje přinošować, w dokumenće rěka.

Pozadk zhromadneho stejišća je strach, zo móhł so konflikt na Bliskim wuchodźe na wulku wójnu wuwiwać, hdyž Israel z raznej wojerskej akciju na kónctydźenski iranski nadpad z raketami a trutami na Israel wotmołwi. Nastork iranskeho nadpada bě pozdatny israelski nadpad na iranske wulkopósłanstwo w syriskej stolicy Damaskusu, při kotrymž běštaj iranskaj generalej žiwjenje přisadźiłoj. Po najnowšim iranskim nadpadźe bě Israel připowědźił, zo měri so nětko na objekty iranskeho wójska.

Wšěm domiznu dać

štwórtk, 18. apryla 2024 spisane wot:
Wšě generacije, ludźo wšelakeho pochada a rozdźělneho politiskeho swětonahlada su so we wčerawšej diskusiji wo nacijach w našich kónčinach słowa jimali. Kwintesenca stej dwě konkluziji: Mamy zmužići dosć być, swoje městno w zjawnym rumje zabrać a principy ciwilizowaneho wobchadźenja přesadźić – a so wot prawicarskich cwólbow njezatrašić dać. Při tym njeńdźe wo to, kursy za sebjezakitowanje poskićować, ale instrumentarij za zaručenje wěstoty wučerpać, policiju a partnerow ciwilneje towaršnosće sčasom zapřijeć. Druha tema pak je: Prawicarske syće rekrutěruja młodostnych, kiž pytaja zhromadnosć, kotruž wšědny dźeń paruja. Snadź nam zawidźa, zo w Serbach tajka zhromadnosć knježi, kotruž sami w němskej towaršnosći hižo njeznaja. Proklamacije, zo njech je region někak pisany a swětej wotewrjeny, njedosahaja. Wosebje sportowe towarstwa pokazuja wuspěšnje, kak młodym ludźom socialnu domiznu sposrědkować. Marcel Brauman

Wudobywanje litiuma hišće traje

štwórtk, 18. apryla 2024 spisane wot:

Salzwedel (dpa/SN). Plany za wudobywanje litiuma w Němskej, mjez druhim w Saksko-Anhaltskej, steja hakle na spočatku. Krajny zarjad za geologiju a hórnistwo Saksko-Anhaltskeje je powěsće ­dementowało, zo je pječa wudobywanje litiuma dowolił. Minjeny tydźeń bě ­předewzaće Neptune Energy zdźěliło, zo je licency za wudobywanje litiuma a zemskeje ćopłoty dóstało.

Hórniski zarjad zdźěli, zo je jenož tak mjenowane prawo na přiswojenje zemskich pokładow spožčiło. „Ručež chce předewzaće zemske pokłady woprawdźe wudobywać, dyrbi wotpowědny zawodny plan z próstwu wo dowolnosć předpołožić.“ W tym zwisku maja so potrjechene gmejny na procesu wobdźělić.

Litium wužiwaja mjez druhim za baterije elektriskich jězdźidłow. Je to nimo kobalta najwažniša surowizna za bate­rije. Tole tež w mobilnych telefonach a kompjuterach litium zasadźuja. Wjetše pokłady litiuma maja w Němskej we wjacorych kónčinach, mjez druhim w Rudnych horinach, w porynskej hrjebi a w na sewjeru Saksko-Anhaltskeje. W Porynsko-Pfalcy litium hižo wudobywaja.

To a tamne (18.04.24)

štwórtk, 18. apryla 2024 spisane wot:

Njewšědny přirodny biologiski spektakl wočakuja prawje bórze w USA: Inwaziju miliardow cikadow. Larwy překasancow wotpočuja hišće w zemi a so wudrapaja, je-li so zemja na 18 stopnjow woćopliła. Lětsa budźe wosebje zlě, dokelž su hnydom dwě hoberskej populaciji na rjedźe. Cikady su njestrašne, šěrja pak njesměrnu haru. Čehodla so cikady hakle po wjele lětach jewja, hišće njewědźa.

Mortweho muža do banki přiwjezła je žona w Brazilskej, zo by kredit dóstała. Muž sedźeše w kolesatym stole, medije rozprawjeja. Na wideju je widźeć, kak žona z mužom rěči a spyta, jeho k podpisanju zrěčenja pohnuć. Sobudźěłaćerjam banki wona rozłoži, zo so mužej strowotnisce derje njeńdźe. Tući wołachu na to lěkarja, kotryž smjerć muža zwěsći. Policija žonu zaja. Ta twjerdźi, zo bě muž ­hišće žiwy, jako z nim do banki přińdźe.

Dalše sankcije přećiwo Iranej

srjeda, 17. apryla 2024 spisane wot:

Washington (dpa/SN). Po iranskim nadpadźe na Israel chcedźa USA nowe sankcije přećiwo Iranej wukazać. Kaž wěstotny poradźowar prezidenta USA Joewa Bidena, Jake Sullivan, rozłoži, měrja so sankcije přećiwo brónjenskemu programej islamskeje republiki nastupajo rakety a truty, přećiwo podpěraćelam iranskich rewoluciskich gardow a přećiwo iranskemu zakitowanskemu ministerstwu. Naprawy su ze zwjazkarjemi USA kaž tež ze statami G7 wotrěčeli.

Zelenskyj žada sej škit powětra

Kijew (dpa/SN). Ukrainski prezident ­Wolodymyr Zelenskyj chce radu NATO-Ukrainy a lěpši powětrowy škit swojeho kraja po přikładźe Israela zwołać. Tež ludźo w Ukrainje maja prawo na skutkowny škit před terorom, rjekny Zelenskyj w swojim wšědnym widejowym poselstwje hladajo na israelske powětrowe zakitowanje. Z nim běchu minjeny kónc tydźenja iranske rakety a truty wuspěšnje wotwobarali. Mjeztym je Čěska zdźěliła, zo je we wjacorych krajach 500 000 granatow za ukrainsku artileriju zezběrała.

Lauterbach rěči z krajemi

Spěšnišo hač myslene skónčili su wjele diskutowany wobchadny pospyt na Módrym dźiwje nad Łobjom w Drježdźanach. ­Wosebitu čerwjenu čaru za kolesowarjow kónc přichodneho tydźenja zaso wotstronja. Z njej běchu wobchad awtow na mosće zhusćili, štož wjedźeše k masiwnym problemam w powołanskim wobchadźe a k wulkim mjerzanjam. Foto: Jürgen Männel

nowostki LND