Kamjenc (BG/SN). Kamjenskemu publikumej staj so wčera skónčnje lawreataj spěchowanskeho a Lessingoweho myta 2021 Jasna Zajček ze Zhorjelca a intendant Düsseldorfskeho a bywši intendant Drježdźanskeho statneho dźiwadła Wilfried Schulz předstajiłoj. Rozmołwu, kotruž Michael Hametner moderěrowaše, su loni korony dla přesunyli.

Drač wójny bjez wotežkow

štwórtk, 28. apryla 2022 spisane wot:

Naročny „Wallenstein“ w režiji Franka Castorfa w Drježdźanach

Stawizny čłowjeka steja pod grawoćiwym křudom wójnow. To znowa čujomnje nazhonjamy, z nadpadom wójskow ruskeho prezidenta Putina na Ukrainu před wjace hač dwěmaj měsacomaj.

Wójna bě a je tež „wěčny“ předmjet dźiwadłow, hižo w antice so z njej w tragedijach a komedijach rozestajachu. Samo załožer serbskeje dramatiki Jakub Bart-Ćišinski (1956-1909) bě w swojej činohrě „Na hrodźišću“ (1880) krawne boje wo swobodu a wojerske zjednoćenje połobskich Słowjanow tematizował. K wuměłcam, kiž dramatisce třicećilětnu wójnu (1618-1648) swojoraznje wobswětlichu, słuša Friedrich Schiller (1759-1805), kotrehož dramatisku baseń „Wallenstein“ w třoch pokročowanjach k wusahowacym wjerškam dźiwadła liča – a to nic jenož w Němskej. Tónle kruch wulkeho wuměłstwa je so štwórtk do jutrow na deski Drježdźanskeho statneho dźiwadła „pozběhnył“. A to pod nawodom Franka Castorfa.

„Němskorěčny nakład bych za wunošny a za jara trěbny měł.“ Tak doporučach na kóncu swojeje recensije wo nowowudaću přewodnika „Serbske pomniki“ Trudle Malinkoweje, kotrež je LND w lěće 2019 wudało. Nětko wjetša, rozšěrjena a bohaće wuhotowana němskorěčna wersija přewodnika wo serbskich pomnikach a wopomnišćach předleži. Němski přewodnik je porno serbskim tež po wobjimje roz­šěrjeny a ma wjace městnosćow a wo­pomnišćow.

W dźělu wo Hornjej Łužicy je wosom městnosćow wjace hač w serbskim z te­hdy 64. Najbóle rozrostł je přehlad pomnikow Budyšina wot 14 na 23, předewšěm na Mikławšku. Nětko předstaja a wopisuja so wobšěrnje wosoby a poslednje wotpočinki w Kulowje 1751 rodźeneho biskopa Franca Jurja Loka jako přiwisnika rozswětlerstwa, poslednjeho serbskeho biskopa Jurja Łusčanskeho, rěčespytnika Filipa Rězaka, předsydy Maćicy Serbskeje Jakuba Skale a w dwójnym rowje pochowaneju duchowneju Mateja a Jakuba Kućanka.

Miliony kulturje

štwórtk, 28. apryla 2022 spisane wot:

Drježdźany (SN/bn). Etatowy a financny wuběrk Sakskeho krajneho sejma je na swojim wčerawšim posedźenju podpěranskim programam Sakskeho kultusoweho ministerstwa na dobro kultury a turizma w swobodnym staće dohromady wjace hač 35 milionow eurow přizwolił. Pjenjezy ma „Sakski fonds za přewinjenje sćěhow korony“ přewostajić. Něhdźe 30 milionow eurow je za podpěru kulturnišćow kaž tež kulturnych projektow a 5,6 milionow eurow za nowu směrnicu „Neustart Tourismus“ k dispoziciji.

Tak mjenowany pomocny paket za kulturu wopřijima štyri rozdźělne spěchowanske programy. We wobłuku směrnicy „Kulturerhalt“ chcedźa ze 16,7 milionami eurami „sćěhi pandemije direktnje złahodnić a dalšim škodam zadźěwać“, w zdźělence Sakseho statneho ministerstwa za kulturu a turizm rěka. Za program „Kulturland 2022 – Sakska jako jewišćo“ nałožuja 5,7 milionow eurow. Něhdźe samsnu sumu přewostaja za naprawy „Koronowe nuzowe pady kultura“. Za podpěru a spěchowanje wuměłstwa a kultury předewšěm we wjesnym rumje powyši swobodny stat srědki za Kulturnu załožbu Sakskeje wo 500 000 eurow na cyłkownje 1,5 milionow eurow.

Wojerecy (KD/SN). Kruty dźěl Wojerowskich hudźbnych dnjow je koncert ze serbskej hudźbu na tamnišej hrodowej žurli. Wčera je kwartet „musica responsa“ z Budyšina pochadźaceje pianistki Heidemarje Wiesnerec twórby předstajił, kiž pochadźeja z pjerow Ludwiga von Beethovena, Ulricha Pogody a dalšich. Mjez druhim je ansambl z tenorom Stephanom Gählerom, cellistku Lindu Mančewu a huslerku Waltraut Elvers tež kruch „Mučny spěw“ z pjera Heide­marje Wiesnerec interpretował. Twórba je na zakładźe basnje Židowki Selmy Meerbaum-Eisinger nastała, kotruž je wona 1942 w němskim koncentraciskim lěhwje spisała. Wona zemrě w starobje 17 lět na typhus. Jeje lyrika je so wobchowała a bu po wójnje publicěrowana, kaž powědaše Heidemarja Wiesnerec. Komponistka-pianistka je hrónčko zhudźbniła we wobłuku projekta „hebrejske melodije“ 2021, spěchowany wot iniciatiwy „Neustart Kultur“ zwjazkoweho knježerstwa. W „spěwje“ z Bołharskeje suity op. 21 čo. 2 komponista Panča Haralanowa Wladigerowa stej Bołharka Linda Mančewa a Heidemarja Wiesnerec swoje wirtuozne kmanosće na instrumentomaj dopokazałoj.

Zhorjelski modowy label LABA chce ­we wobłuku swojeje lětnjeje kolekcije T-shirt z grafiku Hanki Krawcec (1901-1990) wudać. Jedna so wo drjeworězbu z 1970 lět, na kotrejž je žona z Varnsdorfa widźeć, hdźež je serbska grafikarka bydliła.

Prěni dźeń 5 500 lisćikow předali

wutora, 26. apryla 2022 spisane wot:
Z wutřělom kanony je so sobotu před Němsko-Serbskim ludowym dźiwadłom předpředań za lětnje dźiwadło „Sherlock Holmes a Budyska bestija“ započała. Hižo rano běchu so prěni zajimcy nastupili. Na prěnim dnju předachu nimale 5 500 zastupnych lisćikow. Dźiwadźelnicy pokazachu prěnje sceny z noweho krucha. Měrko Brankačk hraje znowa dr. Watsona. Sherlocka Holmesa předstaji tónraz Frank Schilcher, dokelž je lońši dźiwadźelnik Richard Koppermann ansambl wopušćił. Tomaš Cyž budźe w róli sobudźěłaćerja stasi widźeć. Foto: Carmen Schumann

Wuspěšna delnjoserbska premjera

póndźela, 25. apryla 2022 spisane wot:
Po lětomaj wupadnjenych předstajenjow w Delnjej Łužicy koronapandemije dla dožiwi delnjoserbska komedija „Jaja z kraja“ Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła předwčerawšim na žurli „Złoteho plona“ w Hochozy před wjace hač 50 přihladowarjemi skónčnje swoju wuspěšnu premjeru. Bywši wjesnjanosta wsy Fryco Wojto (napr.) dźakowaše so akteram na jewišću a za nim. Na druhe předstajenje bě nimale 40 ludźi wčera do žurle „Serbskeho dwora“ w Dešnje přichwatało. Dalši raz je kruch Frederika Holtkampa w přełožku Ingrid Hustetoweje dźensa na komornym jewišću Choćebuskeho statneho dźiwadła widźeć. Foto: NC/Konstanze Kušcyc

Fryco Rocha

póndźela, 25. apryla 2022 spisane wot:
24. jutrownika 1942 zemrě wučer, delnjoserbski basnik a spisowaćel Fryco Rocha. Jeho row je na Choćebuskim Južnym po­hrjebnišću. Wón narodźi so 19. wulkeho róžka 1863 žiwnosćerskej swójbje w Šejnejdźe, hdźež wopomjatna tafla při jeho ródnym domje na njeho dopomina. Rocha wučerješe w Gołkojcach, po tym 24 lět w Turjeju a dalšich dźewjeć lět w Kibušu. Ma tež wulke zasłužby za delnjoserbske pismowstwo a kulturu. Wón postara so sobu wo druhi delnjoserbski spěwanski swjedźeń 1894 w Turjeju. Rocha započa hižo jako młody wučer w Gołkojcach pěsnić, wosebje wjele hrónčkow a spěwow za dźěći a bě prěni delnjoserbski dźěćacy basnik. Šěsć lět bě redaktor nabožneho časopisa Wosadnik a wozjewi swoje lyriske wupłody a literarne dźěła w nim, w Serbskim Casniku a Časopisu Maćicy Serbskeje. Wón bě aktiwny čłon Maśicy Serbskeje a tež jeje městopředsyda. „Wěnašk dolnjoserbskich pěsnjow“ wuńdźe w Budyšinje. Dale su z jeho pjera „Wěnašk basni“, „Pěsni, wulicowanka a godanja“ a „Wobraz mojego žywjenja“. Jeho lyrika a proza swědčitej wo wulkej lubosći serbskemu ­ludej, jeho maćeršćinje, nałožkam a tra­dicijam. Manfred Laduš

Klezmer-hudźbu zeznawaja

pjatk, 22. apryla 2022 spisane wot:
30 hudźbnych šulerjow z Hornjeje Łužicy je so pod nawodom renoměrowaneho wuměłskeho teama „KlezWeCan“ cyły tydźeń w Smochčanskim kubłanišću swj. Bena w klezmerowej hudźbje wukmaniło. Nimo zwučowanja su tež wjele wo kulturnym pozadku hudźby wuknyli. Mnohe melodije wosebiteje židowskeje hudźbneje tradicije pochadźeja z Ukrainy. Njedźelu chcedźa młodźi hudźbnicy wuslědki swojich prócowanjow we wobłuku koncerta w Budyskej Marje-Marćinej cyrkwi zjawnosći předstajić. Loni planowany projekt su wokrjesnej hudźbnej šuli z Budyšina a z třikrajoweho róžka, kaž tež hudźbnej šuli z Wojerec a ze Zhorjelca korony dla pře­storčili. Foto: SN/Božena Šimanec

nowostki LND