Namołwa filmowcam
Choćebuz (SN/CoR). Filmowcy z Delnjeje a Hornjeje Łužicy su namołwjeni, swoje krótkofilmy za 18. łužisku filmowu přehladku hač do 31. oktobra zapodać. Wubědźowanje je tradicionalny zazběh Choćebuskeho filmoweho festiwala wot 3. do 8. nowembra. Dowolene su produkcije kóždeho žanra, kotrež njetraja dlěje hač 20 mjeńšin a njejsu w profesionalnym konteksće nastali.
Tři myta wobdźělnikam kiwaja. Hłowne myto 1 500 eurow spěchuje firma APEX imobilije. Z 1 000 eurami dotěrowane wosebite myto přewostaji Załožba za serbski lud filmej, kotryž so wobsahowje ze Serbami abo z dwurěčnosću we Łužicy zaběra. Třeće myto spožči publikum na wječornym zarjadowanju we wobłuku festiwala. Je to dobropis za Choćebuski nakupowanski center SpreeGalerie.
Loni běchu sej Luisa Nawkec a Sofija Cyžec z krótkofilmom „Smy“ hłowne myto Łužiskeje filmoweje přehladki a Hella Stoletzki wosebite myto serbskeje załožby z paskom „Źiwa žeńska“ zawěsćili. Za lětuše wubědźowanje móža so zajimcy internetnje pod adresu www.filmfestivalcottbus.de/fs přizjewić.
Wuměłski tydźeń pod hołym njebjom
Budyšin (SN/bn). Spočatk toho tydźenja zahajena lětnja akademija Budyskeho wuměłstwoweho towarstwa so pomału nachila. Dohromady 43 wobdźělnikow je so w cyłkownje štyri kursach spartam molerstwo, rězbarstwo, rysowanje a fresko wěnowało. Tam zhotowjene wudźěłki předstaja woni jutře wot 14 hodź. w ruinje Budyskeje mnišeje cyrkwje swj. Marje, bywšeje swjatnicy rjadu franciskanow sprjewineho města njedaloko Hrodu, hdźež běchu so kursanća takrjec pod hołym njebjom w rjemjesle wukmanili. Prezentaciju wobrubitej hudźbnej skupinje Sono Aeternam z njewšědnej mjezynarodnej kombinaciju digeridoowa a perkusije kaž tež Still movin‘, smyčkoweho-spěwneho duwa komilitonow Drježdźanskeje wysokeje hudźbneje šule Carl Maria von Weber.
Mikławš Kostorž
Wjelelětny sobudźěłaćer Domu za serbske ludowe wuměłstwo Mikławš Kostorž zemrě 17. julija 1995. Narodźił bě so 29. oktobra 1931 serbskej swójbje w Kulowje. Po wutworjenju Serbskeho ludoweho ansambla započa wón 1952 tam jako rejwar. W lěće 1964 bu Kostorž w DSLW jako zamołwity za ludowe rejwanske skupiny přistajeny, a wosta to hač krótko do smjerće. Hižo 1964 bě Smjerdźečansku rejwansku skupinu załožił a je ju w běhu štwórć lětstotka jako wuměłski nawoda k wulkim wuspěcham wjedł. Za Smjerdźečanow je mjez druhim choreografiju wo stajenju a mjetanju meje stworił. 22 lět bě wón zastupowacy nawoda Domu za serbske ludowe wuměłstwo, dwójce samo jeho komisariski načolnik. Powołansce bě za mnohe dalše rejwanske cyłki kaž za te Slepjanskeho a Wudworskeho ansambla kaž tež Choćebuskeho Pósta a za Komorowsku a Žylowsku rejwansku skupinu sobu zamołwity. Za nje je wjace hač sto choreografijow stworił. Rejwanske poskitki na sydom Festiwalach serbskeje kultury w Budyšinje běžachu tohorunja pod režiju Mikławša Kostorža.
Manfred Laduš
Za prawa Serbow demonstrowali
Po skónčenju Druheje swětoweje wójny běchu we wjacorych čěskich městach manifestacije pod hesłom „za swobodu Łužicy a sprawne hranicy“. Najwjetše tajke zarjadowanje bě w Praze wutoru, 24. julija 1945. W rozhłosu a nowinach z lětakami namołwjachu wobdźělić so na manifestaciji „wšeho Praskeho ludu“. Zarjadowarjo běchu Towarstwo přećelow Serbow, Słowjanski wuběrk w Čěskosłowakskej a Łužiskoserbski narodny wuběrk. Serbski wuběrk běchu hakle 9. meje załožili a přemjenowachu jón pozdźišo na Łužiskoserbsku narodnu radu. Jeje předsyda bě farar Jan Cyž.
Wuměłstwo a wjace
Budyšin (SN/CoR/bn). Po poł lěta trajacej přechodnej fazy wuńdźe z dźensnišim wudaćom zaso prawidłownje kulturna přiłoha Serbskich Nowin, a to pod nowym titulom „Wuměłstwo a wjace“.
Jako tehdyši kulturny šef Noweje doby bě Alfons Wićaz w lěće 1978 ideju za wosebitu přiłohu zrodźił. Wot lěta 1979 bě wona pod hesłom „Wuměłstwo a literatura“ prawidłownje jónu wob měsac wušła a Wićaz je ju z podpěru tehdyšeho šefredaktora Siegharda Kozela tež mnohe lěta na starosći měł. Wot lěta 1997 rěkaše „Kultura & wuměłstwo“. Tež po tym, zo je so Wićaz 2010 jako zastupowacy šefredaktor SN na wuměnk podał, bě minjene dźesać lět hač do lońšeho decembra dale za přiłohu zamołwity.
Po koncepće klasiskeho fejetona chce přiłoha tež přichodnje pod nowym hesłom zajimawy dohlad do – nic jenož – serbskeho kulturneho swěta a jeho akterow podać, a to w zamołwitosći kulturneje redakcije SN a z přećelnej podpěru bywšeje jednaćelki LND Marki Maćijoweje. Njech wot njeje wuzwoleny literarny amuse gueule čitarstwu prawy apetit na intelektualny meni zbudźi.
Wšitkim na wužitk
Handrij Nyča
W Ludwigsburgu nahrawaja
Reiprich wuwjazany
Drježdźany (SN/CoR). Siegfried Reiprich njeje hižo jednaćel Załožby sakskich wopomnišćow za wopory politiskeho namócneho knjejstwa. Na swojim wurjadnym posedźenju je wčera tamniša załožbowa rada jednohłósnje wobzamknyła, hižo dawno kritizowaneho jednaćela „hnydom z nadawkow wuwjazać“. Gremij so jeho přispomnjenjam na Twitteru raznje spřećiwja. „Wone zmysłu dźěławosće wopomnišćow njewotpowěduja“, rjekny sakska ministerka za kulturu Barbara Klepsch (CDU) jako předsydka załožboweje rady. Reiprich bě njedawno na Twitteru krawale w Stuttgarće z pogromom nacionalsocialistow 1938 přirunał. Jeho słowa běchu rozhorjenosć po cyłej zwjazkowej republice zbudźili (SN rozprawjachu). Zeleni a Lěwica rozsud witaja. „Załožba trjeba wosobu na čole, kotraž zastojnstwo rozwažliwje, wědomostnje korektnje a bjezporočnje nawjeduje. Tónle muž njebě žadyn dźeń wjace znjesliwy“, praji Franz Sodann (Lěwica).
Bywši sobudźěłaćer Budyskeho wopomnišća a nětčiši zastupjer Reipricha Sven Riesel ma jeho nadawki přechodnje přewzać.
Słowjanske wobsydlenje přeslědźić
Drježdźany (UM/SN). Štóž sej mysli, zo su stawizny Hornjeje Łužicy w dalokej měrje přeslědźene, so myli. Na mnohe deficity w stawiznopisu wo tymle regionje chce wot sakskeho krajneho zarjada za archeologiju iniciěrowany projekt „1 000 lět Hornja Łužica – ludźo, hrody, města“ skedźbnić. „Ćežišćo našeho projekta je słowjanske wobsydlenje Hornjeje Łužicy, ke kotremuž su hišće mnohe prašenja“, rozłožuje zastupowaca projektowa nawodnica Susanne Schöne z archeologiskeho zarjada. Dotal złožuje so stawiznopis w 7. lětstotku zahajeneje periody na derje zdźeržane hrodźišća, mjez druhim we Wotrowje, Kopšinje a Budyšinje. To pak su twarjenja z wójnskich časow. „Žadyn lud njeje jenož wójnu wjesć móhł. Lědma mamy namakanišća, kotrež wšědne žiwjenje abo pohrjebnu kulturu słowjanskich sydlerjow dokumentuja“, Susanne Schöne rozjima. Čehodla nic? „Kompaktnje na skale twarjene hrodźišća su so w krajinje hač do dźensnišeho widźomnje zachowali. Sydlišća a pohrjebnišća pak su w běhu časa rozpadowali, a tohodla tajkich lědma hišće je.“ Wothorjeka pak hodźi so tónle problem rozrisać.
