Biblioteki dale jara woblubowane

štwórtk, 22. oktobera 2015 spisane wot:

Na dnju bibliotekow měri so sobotu kedźbnosć na nimale 10 000 knihownjow w Němskej. Wone maja wulku přićahliwosć a su dale kulturne a kubłanske zarjadnišća z najwjace wopytowarjemi – tendenca samo stupa. Němski zwjazk bibliotekow je tole hakle njedawno w swojej rozprawje wo połoženju tychle žórłow wědy zwěsćił. Knihownje su so dawno z modernym městnom z e-bookami, konsolowymi hrami a digitalnymi informacijemi stali.

Ludnosć čita telko, kaž hišće ženje do toho. Knihownje po cyłej Němskej su loni přez 440 milionow medijow wupožčili. We wjac hač 122 000 je jich kóžde lěto w Kamjenskej měšćanskej bibliotece Gotthold Ephraim Lessing, jednej z najbóle wukonitych zarjadnišćow w Sakskej. Po prostej statistice sej kóždy Kamjenčan wob lěto přerěznje 65 titlow – su to knihi, časopisy, CDje a DVDje – wupožčuje. Za dwanaće procentow wobydlerjow Kamjenca a wokoliny je knihownja w Lessingowym domje prawidłowna adresa.

Z wjace hač 90 zarjadowanjemi w lěće spěchuje Kamjenska měšćanska biblioteka čitansku a medijowu kompetencu, wosebje w předšulskim a šulskim wobłuku. Marion Kutter

Hdźe su Słowincy wostali?

srjeda, 21. oktobera 2015 spisane wot:

Kak je so w Pólskej słowjanski narod z wuchodneje Pomorskeje pominył

Wo Słowincach zhonich prěni raz w přiručkach za předmjet stawizny na Serbskej wyšej šuli, spisanych wot dr. Frida Mětška, te­hdyšeho direktora šule. Běše to w lěće 1952. Do skicy wo Słowjanach (hlej časopis Serbska šula 1953/1954, str. 423) běše Mětšk zarysował Južnych Słowincow w Alpach kaž tež Sewjernych Słowincow při Baltiskim morju. Pozdźišo storčich na sadu w stawizniskej wučbnicy za šulu a powšitkownu wědu sowjetskeho awtora w němskej rěči wo słowjanskim ludźe Sewjernych Słowincow. Dopominam so na sadu, zo su „jich spěwy na přeco womjelknyli“, w tym zwisku tež přispomnjenje wo Serbach, pola kotrychž njeje wěste, hač přežiwja.

Lětsa, na wotewrjenskim zarjadowanju wustajeńcy wo Kašubach w Serbskim muzeju, prašach so nawodu kašubskeje kulturneje skupiny, kiž je po powołanju wučer, hač něšto wo Słowincach wě. Wědźeše jenož: Lud Słowincow je so zhubił. Hdy a kak, to njemóžeše rjec.

Přihotuja nowu wustajeńcu

wutora, 20. oktobera 2015 spisane wot:
Stephan Lehmann z Budyskeho Kamjentneho domu a moler Thomas Kern (wotprawa) přihotujetaj nowu wustajeńcu „MIX 15“, kotruž chcedźa tam pjatk wotewrěć. Widźeć budu twórby něhdźe 30 ludźi, kotřiž wobdźělichu so pod nawodom Kathrin Christoph, Margity Rauschardt, Marka Bruka a Thomasa Kerna na wuměłskich kursach młodźinskeho sociokulturneho centruma. Přehladka budźe hač do 17. januara na hornim poschodźe Kamjentneho domu přistupna. Foto: SN/Maćij Bulank

Dokumentuje změny krajiny

wutora, 20. oktobera 2015 spisane wot:
Mjez něhdźe 50 zajimcami, kotřiž běchu na wotewrjenje wustajeńcy „Změny krajiny“ Jürgena Maćija njedźelu w Dešnjanskim domizniskim muzeju přišli, bě tež Choće­buski wuměłc Stephan Kaiser z mandźelskej (wotprawa). Na 25 wulkich wobrazach a w třoch ramikach z mjeńšimi fotami Maćij mjez druhim dokumentuje, kak je wudobywanje brunicy napohlad zdźěla wotbagrowaneje wsy Groźišća wot 1987 do 2005 a zničeneho Liškowka wot 1987 do 2006 změniło. Foto: Thomas Kläber

Richard Iselt

wutora, 20. oktobera 2015 spisane wot:
Wučer a spisowaćel Richard Iselt zemrě před 25 lětami w ródnym Budyšinje. Narodźił bě so 2. apryla 1889 jako syn listonošerja. Mjez jeho wučerjemi bě komponist Korla Awgust Fiedler. Wuchodźiwši 1910 Budyski Krajnostawski wučerski seminar wuwučowaše Iselt dźěći we Wulkim Wjelkowje, po tym w Hornjej Hórce, Komorowje pola Klukša a w Bukecach. Dwanaće lět bě kantor a šulski nawoda w Poršicach, doniž jeho nacije 1941 do Beskidow njepřesadźichu. Po wójnje bě přistajeny šulskeho wotrjada Domowiny a dźe- wjeć lět nawjedowaše Serbsku centralnu biblioteku. Hakle 1948 započa swoje, často žortne dopomnjenki a tajke wo žiwjenju jednorych serbskich ludźi na wsach a w měsće za Nowu dobu pisać. 1951 wuńdźe jeho kniha „Z brěmješka dopomnjenkow“. LND wuda 1962 dalšu zběrku swojich woblubowanych powědančkow pod titlom „Bitwa w serbskej korčmje“. Iselt zeserbšći znatej dźěćacej knize „Robinson“ a „Guliwer pola palčikow“ kaž tež pjeć burskich wjeselohrow za Serbske ludowe dźiwadło, mjez nimi­ „Haru wo kocora“, „Hdyž kokot spěwa“ a „Z karu do zboža“. M. Laduš

Prawy zazběh do nazymy

póndźela, 19. oktobera 2015 spisane wot:

Chór Lilija a Ćišćanscy rejwarjo a rejwarki publikum přeswědčili

Njebjelčicy (bl/SN). Na nazymski koncert do Njebjelčanskeje „Bjesady“ je wčera popołdnju nimale 60 ludźi přišło. Po róžowcowym nyšporje witachu jich tam z kofejom a tykancom zastupjerjo Domowinskeje skupiny Njebjelčicy a Załožby za serbski lud.

Prěni spěw Ralbičanskeho cyrkwinskeho chóra Lilija bě „Róža słuša do wěnca“. Nawodnica chóra Bernadet Šołćina z Koćiny bě ze spěwarjemi wšelake nazymske serbske kaž tež dalše słowjanske pěsnje nazwučowała. Běchu to kompozicije najznaćišeju ­twórcow serbskich oratorijow Korle Awgusta Kocora a Handrija Zejlerja, Michała Nawki a Bjarnata Krawca kaž tež dalšich komponistow. Znaty lóštny spěw „Naša mać, ta plincy pječe“ někotři z přihladowarjow sobu zynčachu. Prawy to kermušny a nazymski za­zběh. Repertoire hóstneho cyrkwinskeho chóra wobsteji hłownje z kěrlušow. Někotre z nich woni na wčera popołdnju zanjesechu. Po pisanym programje wjedźeše tenor chóra Janek Wowčer. Na lóštne wašnje wón přihladowarjam jednotliwe přinoški připowědźeše.

Wuspěšny koncertz prapremjeru

póndźela, 19. oktobera 2015 spisane wot:

Na žurli Budyskeho Serbskeho muzeja dožiwi sobotu wječor něhdźe 80 wopytowarjow komorny koncert z twórbami Jura Mětška ze štyrjoch lětdźesatkow.

Budyšin (bn/SN). Po witanju hosći přez Johna Petrika, zastupjerja koncert zhromadnje z muzejom wuhotowaceje Załožby za serbski lud, kruch „ALLA BREVE …?“ hnydom dwójce zaklinča. Mjez poskitkami rozłožowaše hudźbny redaktor sćelaka Deutschlandradio Kultur dr. Gerald Felber serielnu kompozitorisku techniku. Meditatiwno-ekspresiwnym „TŘOM SEKWENCAM“ přizamkny so prěni wjeršk wječora, lěta 2005 spisane „QUATUOR NOIR“. Razna rytmiska twórba je mišterska hra z ćišinu; a byrnjež hłubše registry dominowali, nasta tola nic naposledk přez žadany flageolet zaćišć zynkowych płoninow. Po přestawce zaklinče štej trijo „… TORSO … ALLA … RONDO … ALLA … TORSO“ a prapremjera loni zakónčeneje kompozicije „STIGMA“. Wulka, njewšědna komorna wobsadka – klarineta, tenorowy a baritonowy saksofon, róh, basklarineta, cello a tři kontrabasy – agěrowaše jako kompaktny cyłk, byrnjež so kruch tež jako „dodekafonika za dźewjeć solistow“ wopisować hodźał.

Nalěwo na serbsku premjeru do dźiwadła abo naprawo na hudźbnu prapremjeru do Serbskeho muzeja? Ćežki rozsud přewostajichu organizatorojo zajimcam serbskeho kulturneho žiwjenja sobotu wječor na Budyskim hrodźe.

Budyšin (SN/CoR). Zabawne 70 mjeńšin dožiwi wjace hač 80 přihladowarjow w Dźiwadle na hrodźe. Ze sylnym přikleskom dźakowaše so publikum hrajerjam Lisy Čornakowej, Měrkej Brankačkej a Annje-Mariji Brankačkec kaž tež pře­łožerce krucha z chorwatšćiny Lubinje Hajduk-Veljkovićowej a słowjenskemu režiserej Jaši Jamnikej. Tež trójnu „Sławu“ zanjesechu na premjernym swjedźenju za poradźeny kruch „Nic so smjeć!“.

Z trofeje Echo klasiki zwjeseleni

póndźela, 19. oktobera 2015 spisane wot:
Komponist Kalevi Aho, solistka hudźbnica na tereminje Serbowka Carolina Eyckec a hornistka Annu Salminen kaž tež dirigent John Storgårds (wotl.) dóstachu wčera w Berlinje trofeju Echo klasiki. Myto spožčili su jim w kategoriji „koncertne nahrawanje lěta (hudźba 20./21. lětstotka) za cejdejku „Kalevi Aho – Theremin concerto, horn concerto“, kotruž běchu loni zhromadnje z Lapskim komornym orchestrom natočili. Šwedske nakładnistwo BIS Records je zynknošak wudało. Foto: M. Dźisławk

Hanka Krawcec

póndźela, 19. oktobera 2015 spisane wot:
Prěnja serbska tworjaca wuměłča, sobuzałožićelka kołow serbskich tworjacych wuměłcow w lětomaj 1923 a 1948, lawreatka Statneho myta Ćišinskeho a Wuměłskeho myta ČSR Hanka Krawcec je dźensa před 25 lětami w čěskim Jiříkovje zemrěła. 13. měrca 1901 bě so wona swójbje zasłužbneho komponista a dirigenta Bjarnata Krawca w Drježdźanach narodźiła. Chodźeše na wuměłstwowu rjemjeslnisku šulu w sakskej stolicy a kubłaše so dale na grafikarku, mjez druhim w Praze. Młoda Hanka běše aktiwna w narodnym hibanju, spěwaše sobu w serbskich chórach pod nawodom nana. Z dalšimi serbskimi tworjacymi wuměłcami, kaž Měrćinom Nowakom-Njechorńskim a Jurjom Hajnu, wustaji wona swoje twórby prěni raz 1923 w Chrósćicach. Po wójnje stwori Domowinske znamješko z třomi lipowymi łopješkami, wurosćacymi z korjenjow, ilustrowaše plakaty a serbske knihi. 1947 přesydli so do čěskeho Varnsdorfa k nanej, hdźež nastachu mnohe grafiki tež z antifašistiskim wobsahom, wutřihanki, kaž wo ptačim kwasu a serbskich powěsćach, a ekslibrisy. M. Laduš

nowostki LND