Europu zwjazowace spěwy Gundermanna

wutora, 21. februara 2023 spisane wot:

Wojerecy (KD/SN). Za čas wójny Ruskeje přećiwo Ukrainje su mnozy spěwytwórcy we Wojerowskej Kulturnej fabrice (Kufa) minjenu sobotu pěsnje hórnika a „rockoweho poeta“ Gerharda „Gundija“ Gundermanna (1955-1998) w dohromady jědnaće europskich rěčach interpretowali. Woni spěwachu solistisce runje tak kaž zhromadnje, zdźěla přewodźene na wšelakich gitarach, šwedskej Nyckelharpje kaž tež grjekskej Báouki. Na wupře­datej žurli zaklinčachu spěwy mjez druhim jendźelsce, francosce, delnjoněmsce a delnjoserbsce. Wšojedne w kotrej rěči – teksty Gundermanna pohnuchu łužiski publikum na njezwučene, přiwšěm znate wašnje. Připosłucharjo njelutowachu z přikleskom a spěwachu němske spěwy zdźěla sobu.

Doprědka hladać

wutora, 21. februara 2023 spisane wot:
„Maćernu rěč lubuju“, rěka w znatym spěwje. Tomu přihłosuju a sym staršimaj dźakowna za drohotnosć, kotruž staj nam dźěćom sposrědkowałoj. Hač pak so kóždy Serb tež k tutej wuznawa, kaž dale w spěwje rěka, je jemu přewostajene. Zo ćehnje młodych do swěta, z kotreje přičiny tež přeco, wšak njeje nowy zjaw. Snadź, zo so někotři z tutych „hakle“ z „30+“ wróća a „dyrbja potom wšitke konsekwency njesć“. Po tym, zo běch dlěje hač 16 lět zwonka Łužicy žiwa, móžu rjec, zo sej wotewrjenosć napřećo swětej a wotstawk ke konserwatiwnemu žiwjenskemu wašnju wažu. Serbsku identitu pak wotpołožiła njejsym. Maćernu rěč a někotre tradicije rady dale dawam. Při wšěm začuwam (hišće přeco) wobstejacy socialny ćišć, kotryž dr. Jana Šołćina wopisuje. Tutón zawinuje, zo su Serbja zwonka serbskeje towaršnosće žiwi. Z tym stajeja tež wěste tradicije a wašnja do prašenja. To pak njerěka, zo serbsku rěč a identitu njepěstuja. To móhł być nastork za diskurs. Božena Šimanec

Posowjetske kraje w fokusu

póndźela, 20. februara 2023 spisane wot:

Wulke Hendrichecy (SN/bn). Towarstwo Kunstbauerkino we Wulkich Hendrichecach (Großhennersdorf) wuhotuje lětsa 20. Nysowy filmowy festiwal (NFF), na zwučene wašnje w kinach a dalšich hrajnišćach w Němskej, Pólskej a Čěskej. Tuchwilu hotuja so na wuběr paskow, kotrež chcedźa wot 23. hač do 28. meje pokazać a kotre z nich budu do wubědźowanja wo dohromady dźesać, „Nysowe rybički“ mjenowanych mytow zapřijate. Cyłkownje něhdźe 800 wotpowědnych namjetow je dóšło. Zapodate „hrajne, dokumentarne a krótkofilmy wobjednawaja brizantne temy, kaž rasizm a terorizm, powědaja stawiznički wo samotnosći a wotrosćenju, wěnuja so škitej zwěrjatow a wobswěta abo předźěłanju NDRskeje zašłosće“, w nowinarskej zdźělence zarjadowarjow rěka.

Młodostni maja samostatnje rozsudźić

póndźela, 20. februara 2023 spisane wot:

Budyšin (SN/bn). „Bautzen.Rocks“ je prowizoriski titul planowaneho digitalneho magacina resp. planowaneje platformy za młodźinu w Budyšinje a wokolinje. Zaměr je, „młodostnym region zbližić, wo wukubłanskich šansach a wólnočasnych poskitkach informować kaž tež přinoški produkować a wozjewić, kotrež cilowu skupinu woprawdźe zajimuja“, na hižo přistupnej internetnej stronje – adresa wotpowěduje mjenu magacina – rěka. Trěbne pjenjezy přewostaja Alianca za fachowe mocy wokrjesa Budyšin. Minjeny pjatk je hłowny iniciator Beno Brězan něhdźe dźesać zajimcam projekt w rumnosćach Budyskeho towarstwa Dźěłań dźeń předstajił a zhromadnje z nimi we wobłuku dźěłarnički přichodne kročele kaž tež móžne wobsahi rozjimał.

Młodźina bjez zapala?

póndźela, 20. februara 2023 spisane wot:
Zo su poskitki za młodźinu w Budyšinje a wokolinje dosć snadne, je hižo tójšto lět stary lac. Byrnjež najwšelakoriši akterojo na wjacorych runinach wobstajnje diskutowali, štó móhł što za wobydlerjow w starobje 13 do 18 lět zeskutkownić, njeje so dotal přewjele hibało. Hač je projekt „Bautzen.Rocks“ wupuć, njehodźi so hišće posudźować, wšako bu runje hakle zahajeny. Zajim, zapal a dobre prašenja – „njeje da móžno, serbski aspekt tež we wučbje hinak hač jenož po wuteptanych pućach na zakładźe nałožkow posrědkować?“ – šulerkow a šulerjow, kotřiž su so na přihotowanskej dźěłarničce wobdźělili, pak swědča wo tym, zo chcedźa so aktiwnje za polěpšenje poměrow zasadźować, zo maja wotpowědne ideje a zo je jim přichod domizny wšo druhe hač wšojedne – tež nastupajo wosebitosć dwurěčneho a bikulturneho města. Wažne je a wostanje w tym zwisku, jim stajnje znowa připosłuchać kaž tež jich namjety – chutnje! – wobkedźbować. Bosćan Nawka

Lubin (PB/SN). Čerwjeny přestrjenc bě so na Lubinskej žurli woponow wukulił, tónraz za wulki wustup hewak skerje na kromje stejacych: drastowe damy a knježa z kónčiny dźensnišeho wokrjesa Dubja-Błóta. Njebě to zarjadowanje reprezentacije Serbow w zwučenym zmysle, ale tajke, kotrež spožči přeslědźenju serbskich sydlenskich stawiznow dospołnje nowy impuls. Njeby-li zapřijeće hižo druhdźe dokładźene było, móhł wčera­wši dźeń jako přewrót časa za delnjołužiskich Serbow płaćić. Na tutym dnju wuńdźe kniha „Wěcej ako drastwa“. Wobsah tuteje špiheluje na wědomostnej bazy stawizny zasydlenja Delnjeje Łužicy. Móh­li knihu tež jako „atlas Serbow“ pomjenować, wšako njeje wobšěrnišeje twórby, hač 500 stron wopřijaceje knihi w nakładnistwje wědomosće BeBra Berlin.

Prěnja galerija, kotruž dźěćo wopyta

pjatk, 17. februara 2023 spisane wot:

Před něšto dnjemi, 6. februara, zemrě čěska wuměłča Květa Pacovská w starobje 94 lět w ródnym měsće Praze. Mjezynarodnje znata je wona wosebje dla swojich ilustracijow w dźěćacych knihach. Wobrazowa kniha bě za nju „prěnja galerija, kotruž dźěćo wopyta“.

Raz je tež serbsku dźěćacu knihu ilustrowała – Jurja Brězanowe „Wulke dyrdomdejstwa małeho kocora“. Wone wuńdźechu w lěće 1966 w Ludowym nakładnistwje Domowina. Paralelnje nastaštej čěska a słowakska wersija. Bě to jedna z mnohich koprodukcijow wonych lět.

Jana Hradcová z Towarstwa za grawěrowanu škleńcu w Kamjeníckim Senovje (Čěska) je kuratorka dźens tydźenja wotewrjeneje wosebiteje wustajeńcy „Grawura/modernje“ w Běłowodźanskim Muzeju škleńcy. Z wernisažu bu lětuši rjad jubilejnych zarjadowanjow „150 lět zhotowjenja škleńcy“ w Běłej Wodźe zahajeny. Foto: Joachim Rjela

Zajimawa historiska namakanka slědźerja SI

štwórtk, 16. februara 2023 spisane wot:

Budyšin (MDo/SN/bn). Septuagesimae, kaž ewangelscy wěriwi prěnjej njedźeli po hodownym času, tradicionalnje kónčaceho so 2. februara, rěkaja, je sobu­dźěłaćerja Serbskeho instituta Měrćina Brycku pohnuła, so we wobstatkach Serbskeje centralneje biblioteki (SCB) rozhladować, što je so na tymle dnju z historiskeho wida zajimaweho stało.

Lětuši ptačokwasny program za swój najmłódši publikum je SLA jako musical wuhotował

Dobre tradicije wobchować a při tym načasnym trendam so njezawěrać – pod tutej dewizu je lětuši ptačokwasny program Serbskeho ludoweho ansambla za dźěći zapołoženy. Tak njejsu tute lětuše předstajenja za dźěći resp. za swójby jenož prosta wotměna, ale zdobom rozšěrjenje wida na tematiku.

Přez lětstotki dale wuznamny jendźelski dramatikar William Shakespeare je konflikt mjez hidu a lubosću w dramje „Romeo a Julia“ jako trajnu temu čłowjestwa rozjimał. Tak jewi so hač do dźensnišeho w najwšelakorišich wariantach. Popularnu hudźbnu formu musicala z mjenowanej tematiku wuzwoli sej SLA za swój dźěćacy ptačokwasny program „Leć ze mnu!“. Z nim zahori hornjo- a delnjoserbsce kaž tež němsce młode kaž tež starše připosłucharstwo we Łužicy. Zawěsće pak ma tohorunja šansu, zdobyć sej dalšu akceptancu tohorunja zwonka Łužicy.

Hida a lubosć tež mjez lěsnej ptačinu

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND