Z wudaća: srjeda, 25 meje 2016

Marko Šiman lěhwo ćěkancow w Jordaniskej wopytał

Budyšin/Azraq (SN/MkWj). Z hłubokimi zaćišćemi je so serbski zapósłanc CDU w Sakskim krajnym sejmje Marko Šiman minjeny kónc tydźenja z Israela, Palestiny a Jordaniskeje nawróćił. Wón bě tam po puću z 18wosobowej delegaciju Europskeho wuběrka sejma.

Na programje steješe mjez druhim wopyt lěhwa ćěkancow w jordaniskim Azraqu, něhdźe sto kilometrow wot stolicy Ammana zdaleneho. Tam bydli tuchwilu něhdźe 45 000 Syričanow, kotřiž dyrbjachu před wobydlerskej wójnu ćěkać. Hoberske lěhwo w pusćinojtym kraju­ skići městno cyłkownje 70 000 ludźom. Pomocny skutk za ćěkancow UNHCR camp wobhospodarja. Do Jordaniskeje, kraja z 9,5 milionami wobydlerjow, je sej po oficialnych informacijach dotal něhdźe milion Syričanow wućeknył.

Nošerki pjenkatych črijow su same wina, hdyž so ze swojimi črijemi na někajkich widźomnych zadźěwkach kopola. Tole je wyše krajne sudnistwo we westfalskim Hammje rozsu­dźiło. Lěta 2014 bě žona před dźiwadłom města ze swojimi 4,5 centimetrow wysokimi pjenkami w dźěrkach gumijoweje maty wisajo wostała a sej nohu złamała. Dokelž bě dołhi čas chora, žadaše sej wot města 2 000 eurow wotškódnjenja.

Mylić dał njeje so paduch w Ulmje, hdźež bě so přez njezamknjene durje do bydlenja­ žony dóstał. Wona wotući, jako muž do spanskeje stwy zastupi. Najprjedy wšak sej wobydlerka mysleše, zo je to jeje mandźelski; jako pak zadoby­warja narěča, so tón cyle jednorje wobroći, durje začini a w bydlenskej pilnje dale pytaše. Hakle jako žona za nim přińdźe a wótře na njeho wołaše, paduch ćekny.

Berlin (dpa/K/SN). Na hrodźe Meseberg je zwjazkowe knježerstwo dźensa integraciski zakoń wobzamknyło. Z nim ma so ćěkancam zastup do dźěłowych wikow wolóžić, zawjazujo jich zdobom k skutkownej integraciji. Koncept to „spěchowanja a wužadowanja“.

Dowolnosć k trajnemu zasydlenju w Němskej dóstanu připóznaći ćěkancy jenož hišće potom, maja-li dosahace znajomosće němčiny a zamóža-li sej srědki za žiwjenje­ „přewažnje“ sami wobstarać – a to po pjeć lětach přebytka w Němskej. Dotal je čas čakanja tři lěta trał. Připó­znatym ćěkancam móže stat pod wěstymi wuměnjenjemi přichodnje na wjacore lěta předpisać, hdźe maja bydlić. Tele tak mjenowane připokazane bydlišćo terminuja na tři lěta. Ćěkancy we wukubłanju abo w dźěłowym poměrje su z toho wuwzaći. Wuměnjenje je, zo dźěłaja wob tydźeń znajmjeńša 15 hodźin.

Budyšenjo sej swojeho Jurja Brězana jara česća – tónle zaćišć znajmjeńša zawostaji wčerawša Budyska knižna premjera jeho biografije. Awtor prof. dr. Dietrich Šołta pak wuži składnosć a skedźbni zwjetša němskich přitomnych hišće raz na to, zo „smy my Budyšenjo zaprajili“. Lubosć njebě před dźesać lětami tajka wulka, zo bychu Brězanej dostojnosć čestneho wobydlerja spožčili. Biograf wčera k tomu namołwi, sej wuznam Brězana tež jako jednoho z wulkich němskich a zdobom Budyskich spisowaćelow wuwědomić. Swjedźenske zarjadowanja składnostnje 100. posmjert­nych narodnin literata so za to derje hodźa. A snano jenož při tym njewostanje. Wšako su móžnosće, wosobinu z wusahowacym wuznamom tež dźensa hišće česćić. Móžeš na přikład dróhu po Jurju Brězanu pomjenować. Šansu město Budyšin ma, njech ju tónraz wužiwa – radšo pozdźe hač ženje. Cordula Ratajczakowa

Berlin (dpa/SN). W debaće wo wotstronjenje wizumoweje winowatosće za Turkow je społnomócnjena knježerstwa za ćěkancow Aydan Özoguz (SPD) před tym warnowała, rozmołwy z Turkowskej přetor­hnyć. „Durje njesmědźa so zaprasnyć“, wona dźensa w ZDF rjekny. Turkowski pre­zident Erdogan bě hrozył, zrěčenje wo ćěkancach­ njeratifikować, jeli EU wizumowu winowatosć njezběhnje.

Rom (dpa/K/SN). Pomocnicy ze wšelakich krajow su wčera 3 000 ćěkancow w Srjedźnym morju wuchowali. Łódźe italskeje pobrjóžneje straže běchu 23 razow zasadźene. Ze sewjerneje Afriki spytaja ćěkancy z gumijowymi čołmami a małymi łódźemi Europu docpěć. Na te wašnje dósta so po informacijach UNO wot spočatka lěta něhdźe 40 000 ćěkancow do južneje Italskeje.

Brüssel (dpa/SN). Grjekska dóstanje dalše 10,3 miliardy eurow pomocnych srědkow. Na to su so financni ministrojo EU dojednali, kaž šef euroskupiny Jeroen Dijsselbloem dźensa rano po jědnaće­ hodźinach­ jednanja w Brüsselu zdźěli. Je to zdobom reakcija na najnowše wot grjekskeho parlamenta wobzamknjene lutowanske naprawy. Grjekska je bjez pomocy wot plajty wohrožena.

Praha (ČŽ/K). Čěskim dźěławym přisteji samozrozumliwje lětny dowol, ličba tych wšak, kotřiž w tym času zapućuja, z kóždym lětom woteběra. Nic mjenje hač 27 procentow Čechow chce „doma“ wostać, njemějo zwjetša trěbnych srědkow za wjac. Ze zapućowacych přežiwja 41 proc. dowol něhdźe w kraju, mjeztym zo 59 proc. do wukraja leći. Tole zwěsći po rozprawach čěskich medijow agentura Ipsos. Tradicionalnje je Chorwatska z morjom najwoblubowańša, na druhim městnje wabi Słowakska z Tatrami, na třećim městnje słónčna Italska. „Słowakska je Čecham atraktiwniša hač Čěska Słowakam“, konstatuje marketingowa direktorka Ipsos Dana Hakavcová, „do susodneho kraja zaměrja so kóždy šesty Čech, mjeztym zo přijědźe do Čěskeje jenož kóždy dźesaty Słowak.“

Dwě třećinje Čechow pojědźetej lětsa z awtom abo z busom na dowol. Kóždy štwórty chce campingować, za čož ma najmjenje wudawkow. Za dowol wudać chcedźa Češa něhdźe 630 eurow, Słowacy 670 eurow.

Budyšin (CS/SN). Čehodla su runje w Sakskej wobydlerske protesty a populizm tak zakótwjene? Tomu prašenju wěnowaše so wčera profesor sociologije Raj Kollmorgen z Wysokeje šule Zhorjelc/Žitawa w přednošku. Něhdźe 50 zajimcow bě do Budyskeho Kamjentneho domu přišło.

24. meje 1991 zeńdźechu so zastupnicy serbskich chórow w Budyskim Serbskim domje a wutworichu po čiłej diskusiji Zwjazk serbskich spěwarskich towarstwow (ZSST). Za jeho předsydu wuzwolichu Achima Brankačka, za městopřed­sydu Křesćana Baumgärtela. Za hłowneho dirigenta powołachu hudźbneho direktora Jana Bulanka. Zwjazk koordinuje prócowanja wo pěstowanje serbskeho spěwa, ma organizować spěwne swjedźenje a předstajenja oratorijow kaž tež hajić zwiski z druhimi ćělesami w słowjanskim wukraju, w Němskej a z tymi narodnych mjeńšin. Na załoženju ZSST před 25 lětami zastupjene běchu chóry Meja, Delany, Lipa, Budyšin, 1. serbska kulturna bri­gada, Šule Ćišinskeho z Pančic-Kukowa a Serbskeje wyšeje šule Budyšin. Chóry Delnjeje a srjedźneje Łužicy přistupichu něšto dnjow po tym. Slěborny jubilej woswjeći­ ZSST z koncertomaj 4. junija w Choćebuzu a dźeń po tym w Budyskim Němsko-Serbskim ludowym dźiwadle.

Manfred Laduš