Z wudaća: štwórtk, 15 awgusta 2019

1Serbšćina je wažny dźěl našeje kul­tury tu w Hornjej Łužicy a zdobom rozsudny podźěl na jeje wuwiću. Nimo tuchwilnych spěchowanskich naprawow w poskitkach na wsach abo w kulturnym a medijowym poskitku widźu poten­cial, serbske tradicije do cyłodnjowskich poskitkow na mnohich šulach zapřijeć. Sym přeswědčeny, zo móhli na přikład z pomocu honorarnych mocow na kubłanišćach runowahu ze zapřijimanjom serbskich temow docpěć.

2Jako „nawrótnik“ po studiju do domizny – Łužicy – mam strukturnu změnu za šansu. Dyrbimy spěchowanske srědki zaměrnje za naslědne projekty a moderne bydlenske koncepty nałožić. Předewšěm młode swójby a inowatiwne předewzaćelki/inowatiwnych předewzaće­low dyrbimy do wjesnych kónčin wabić.

1Haj, z podpěru iniciatiwow Domowiny a jeje zwjazkow a towarstwow k zesylnjenju zapřijimanja serbšćiny na wšitkich šulach ze serbskim profilom we Łu­žicy. Dale ze sylnišim wužiwanjom serbskeje spisowneje rěče w institucijach a za- rjadach kaž tež z wuwiwanjom rěčneho plana za rewitalizaciju serbšćiny kaž tež za wuwiwanje nowych a digitalnych wuknjenskich metodow a rěčnych kursow.

2Wuwiće je na šansy bohate, zwažimy-li so wjac direktneje demokratije po artiklu 20 wotstawk 2 našeho Zakładneho zakonja za Zwjazkowu republiku Němsku nałožować, zo njebychmy jako wobydlerjo a předewzaćeljo zamołwitosć cofnyli, ale jako nošerjo rozsudow zhromadnje našli efektiwne puće za škit a zachowanje našich žiwjenskich zakładow a tak na dobro našeje towaršnosće a zo konsekwentnje po nich kročili.

Tež na wjackrótne naprašowanje ze stron redakcije Serbskich Nowin njeje kandidatka AfD ani reagowała ani na štyri prašenja wotmołwiła.

Fota: z wólbneho materiala kandidatow

Prašamy so kandidatow a kandidatki, kotřiž prócuja so wo direktny mandat we wólbnym wokrjesu 57, Zhorjelc 1 – mjez druhim Mužakow, Niska, Běła Woda, Hamor, Dźěwin, Rěčicy, Slepo, Trjebin

1Měła Sakska serbsku rěč w zjawnosći sylnišo spěchować a hdyž haj, z čim na přikład?

2Kak hódnoćiće tuchwilne wuwiće nastupajo strukturnu změnu we Łužicy?

3Kak stejiće k planowanemu kóncej zmilinjenja brunicy w Němskej a specielnje we Łužicy?

4W Braniborskej su wučbu serb­šći­ny na šulach ewaluěrowali. Měli to tež w Sakskej přewjesć a na čo měli při tym dźiwać?

1We wólbnym wokrjesu 57, za kotryž kandiduju, su w Slepjanskej wosadźe serbska rěč, serbske nałožki a serbska kultura žiwe. Dwurěčne popisanja su spóznajomne na přikład na wjesnych taflach a pućnikach. Tradicije hajić a z nimi domiznu zachować mam za spomóžne. Lětnje dóstawaja Serbja financnu podpěru ze stron Sakskeje, tež wokrjes Zhorjelc so za narodnu mjeńšinu Serbow zasadźa.

2Akceptabelne namjety komisije za rozrost, strukturnu změnu a dźěło spočatk lěta su wuměnjenje za dalše napra­wy Zwjazka w našim swobodnym staće­. Po mojim zdaću so tuchwilu na­ležnosće na zwjazkowej runinje trochu dlija. Ludźo w našim regionje trjebaja nuznje trěbne strukturne wuwića kaž spěšniše planowanje, wutwar infra­struktury, zasydlenje předewzaćow, podpěru wobstejacym zawodam, zasydlenje zwjaz­kowych zarjadnišćow a slědźerskich institutow.

1Haj, Sakska měła serbsku rěč sylnišo spěchować! Hinašu abo dalšu rěč nawu­knyć rěka stajnje tež hinaši abo dalši­ wid na swět sej zdobyć – to mam za wulke wobohaćenje. Jara so mi lubi, zo su online-poskitki, rěč nawuknyć. Pomocne by zawěsće było, namakać partnerow za zwučowanje rěčenja. Dobry krok do tohole směra by serbska rěčna šula jako swójska institucija była.

2Sprawnje prajene so starosću, kak a za čo budźemy pjenjezy wudawać. Mamy drje hižo proces zakładneho wu­smě­rjenja regiona, ale najwjetši dźěl pje­njez­ zda so hižo zaplanowany być. To nimam­ ani za demokratiski ani za transparentny proces – a tajki na kóždy pad trjebamy, zo bychmy wěrjomnu a naslědnu strukturnu změnu zmištrowali. Serbja jako wot brunicy potrjecheny lud trjebaja tule institucionalizowany hłós w kraje přesahowacym procesu.

1Serbska identita dyrbi runohódny dźěl žiwjenja w Sakskej być. Wšitcy wobdźěleni su wužadani Druhi plan napra­wow za serbsku rěč zwoprawdźić. Załožić w Budyšinje serbsku rěčnu šulu je při tym jenož jedyn z našich zaměrow. Serbja wobohaćeja towaršnostne žiwjenje w Němskej. Hišće lěpje dyrbi so nam poradźić, zo stej serbska rěč a kultura widźom­nišej.

2Je wažne, zo su zajimy serbskeho ludu­ wobstatk zakónčaceje rozprawy komisije za rozrost, strukturnu změnu a dźěło a zo su tež w planach naprawow wobkedźbowane. Kónc wudobywanja a zmilinjenja brunicy hač do lěta 2038 a ze stron Zwjazka přilubjene financne pomocy skića nětko wulku šansu­, re­gion a z nim zdobom hódnotu domizny Serbow pozběhnyć a zesylnić. Za to wosobinsce wojuju.

1Mnozy ludźo w regionje drje serbske nałožki kaž ptači kwas swjeća, njewědźa pak, zo jedna so při tym po pochadźe wo serbski nałožk. Dyrbjeli spytać w šulach zaso wjac wažnosće na regionalnosć kłasć, zo njeby so naša kultura w njewědźe zhubiła.

2 + 3Njerozumju kónc wužiwanja jeničkeho energijo­we­ho nošerja, kotryž mamy w Němskej we wulk­ej měrje k dispoziciji. Strukturna změna so nam jenož poradźi, hdyž planowanja pospěšimy a tež raz tro­chu wokoło róžka myslimy. Awtodróhi a elektrifikowane železniske zwiski žane dźěłowe městna a žane tworjenje hód­notow do regiona njepřinjesu. Prašam so tuž, kak by hladajo na demografisku změnu z kompetencnym centrumom za hla­danje było? Abo bychmy-li na wěsty čas nowozałoženym předewzaćam přemysłowy dawk spušćili, a tak startup-firmy do kónčiny wabili. Wosebite hospodarske pasmo by, tež hdyž je wone hladajo na EU jeno ćežko zwoprawdźomne, zawěsće dobry zakład było, přichodnje dosć předewšěm atraktiwnych dźěłowych městnow we Łužicy zasydlić a zachować.

1Serbska rěč a kultura stej Saksku so­bu­ formowałoj. My Zeleni pod­pě­ru­jemy wšitke prócowanja, serbšćinu wšě­dnje, w medijach, zarjadnistwje a w kulturje žiwu dźeržeć a dale wuwiwać. Chcemy serbsku pěstowarsku a šulsku syć zawěsćić a poskitk wučby serbšćiny za wšit­ke generacije rozšěrić. Při tym měli tež nowe metody za digitalne a analogne (dalno)wuknjenje wužiwać.

2Strukturna změna je wulka šansa. Je waž­ne do strukturneje změny zapři­jeć nazhonjenja minjenych 30 lět. To w prěnim rjedźe rěka, zo maja so wo­by­dlerjo na nowowunamakanju Łužicy sobu wobdźělić. Ludźo, kotřiž maja tu swoju domiznu, su najwjetši potencial, najwažniša resursa, kotruž za a w změnje mamy. Zasadźam so za to, zo koncepty změnow znowa jenož njenakupujemy, ale zo zhromadnje z wobydlerjemi Łužicu wuwiwamy.

1Tradicije a kultura, kotrež su ze serbskej rěču wusko zwjazane, mamy zachować a naslědnje spěchować. Wone su charakteristiske wobstatki cyłeje Łužicy a pokazuja na mnohotnosć w Sakskej. Kaž dotal měło spěchowanje wobšěrne a zdobom na zaměr wusměrjene być, najlěpje wot zažneho dźěćatstwa. K tomu słuša na potrjebu wusměrjene wu- a dalekubłanje kubłarjow a pedagogow. Tež zhromadne dźěło ze Serbami w Delnjej Łužicy mam za spěchujomne a polěpšomne.

2Łužica je wot politiskeho přewróta wobstajnje we wosebitej strukturnej změnje, kotraž je předewšěm ze stratu indu­strijnych dźěłowych městnow a tak z dalšim woteběranjom wobydlerstwa zwjazana. Tele wuwiće móžachmy zadźeržeć. Runje we wjesnych kónčinach su sej wobydlerjo minjene 30 lět z wulkej prócu žiwjenjahódnu wokolinu zdźěłali.