Z wudaća: štwórtk, 15 awgusta 2019

Diskusija wo přichodźe Prožyma a brunicoweje jamy Wjelcej-juh II

Prožym (SN). Ma so wot wotbagrowanja wohrožena łužiska wjes Prožym zachować, byrnjež so brunicowa jama Wjelcej- juh II dale powjetšiła? Tajke tukanja hlada­jo na njedawno šěrjene informa­cije wo planowanej wuhlowej železnicy po wsy wobydlerjow wot minjeneho tydźenja znjeměrnjeja.

Zapisanje prawow narodnych mjeńšin do Za­kładneho zakonja Němskeje by tajke něšto kaž historiski krok w stawiznach Němskeje było. Naposledk běchu prawa mjeńšin we wustawje Weimarskeje republiki zapisane byli. Ćim chwalobnišo tuž, zo je sej mjeńšinowa rada, kotrejž tež Domo­wina přisłuša, z ministerskim pre­zidentom Schleswigsko-Holsteinskeje Danielom Güntherom (CDU) sylneho zwjazkarja zdobyła. Günther, kiž tuchwilu Zwjazkowu radu, zastupnistwo wšitkich zwjazkowych krajow Němskeje, nawje­duje, ma tohorunja zajim na tajkim rjadowanju. Wšako je z tematiku mjeńšinowych prawow w swojim zwjazkowym kraju wusko zwjazany. Derje tež, zo Sakska iniciatiwu podpěruje. Nětko je wažne w Zwjazkowej radźe dalšich zwjazkarjow namakać. Podobna iniciatiwa w samsnym gremiju je před lětami hižo raz zwrěšćiła, dokelž tam měnjachu, zo je to na­ležnosć krajow. Marko Wjeńka

Praha (ČŽ/K/SN). Wudobywanje wuhla je w Čěskej po zańdźenju socializma chětro woteběrało. Hdyž běchu 1989 w pod­kop­kach přibližnje 35 milionow tonow kamjentneho wuhla a z jamow 89 milionow tonow brunicy wuryli, da wudo­by­chu loni­ jenož hišće dobre štyri miliony tonow­ čorneho wuhla a brunicy něšto wjace­ hač 39 milionow tonow. Hladajo na kamjentne wuhlo je to 88 procentow a nastupajo brunicu 56 procentow mjenje. Zhoniła je to powěsćernja čtk wot towaršnosće Česká geologická služba (ČGS).

Nahladnje słabše wudobywanje kamjentneho wuhla a brunicy ma přede­wšěm hospodarske přičiny, wuswětla nawo­da wotrjada za njerosćace suro­wizny ČGS Jaromír Starý. W Ostravskim rewěrje přestachu hižo 1994 kamjentne wuhlo wudobywać, w Petřvaldskim 1998. W Karvinskim rewěrje bjeru čorne wuhlo tuchwilu z jednoho jeničkeho podkopka. W Čěskej wurywaja bru­nicu předewšěm na sewjeru kraja pola Mosta a Chomutova. Z jamow wudobywaja tam něhdźe 80 procentow trěbneho mnóstwa, w Teplicskim dźělu běchu jamy hižo­ 1997 zawrěli.

14. awgusta 1919 je Weimarska wustawa, prěnja demokratiska w Němskej, płaći­wosće nabyła. Tři dny do toho bě ju reichski prezident Friedrich Ebert (SPD) na durinskim hrodźe Schwarzenburg podpisał. Weimarska wustawa bě wot lěta 1919 do 1933 zakładny zakoń a zakład prěnjeje němskeje republiki. W njej běchu wudobyća Nowemberskeje rewolucije zakótwjene. Wustawa bě pomjenowana po prěnim městnje schadźowanišća Narodneje zhromadźizny, wušłeje z wólbow 19. januara 1919, kotrež wotměchu so pod terorom konterrewolucionarnych wobrónjenych korpsow. Wot 421 zapósłancow, mjez kotrymiž běchu prěni raz wjacore žónske, bě 236 z byrgarskich stron kaž Narodnokonserwatiwneje strony, Němskeje demo­kra­tiskeje strony (DDP) a Centruma. Social­demokraća (SPD) běchu ze 163 zapósłancami a Njewotwisni socialdemokraća (USPD) z 22 politikarjemi zastupjeni.

Prěni prezident bě předsyda SPD Friedrich­ Ebert, šef prěnjeho knježerstwa socialdemokrat Philipp Scheidemann. Tón bě 9. nowembra 1918 w Berlinje re­pu­bliku wuwołał. Knježerstwo bě ko­ali­­cija ze stronow SPD, DDP a Centruma.

„Powědkowy raj“ rěka nowa wustajeńca, kotruž su wčera w Budyskej Serbskej kulturnej informaciji wotewrěli. Monika Šuber­towa (naprawo) z Lubnjowa je zajimcam swój puć do serbskeho swěta předstajiła, Torsten Mak z Choćebuza měješe lawdaciju. Wustajene wolijowe mólby su tež na předań. Hač do nowembra je přehladka w SKI widźeć. Foto: SN/Maćij Bulank

Něhdy bě w nimale kóždej wsy naku­powanišćo, hdźež poskićachu twory wšědneje potrjeby. Runočasnje běchu to socialne centrumy, hdźež so wjes­njenjo rady k bjesadźe zetkawachu. W našej lětnjej seriji na něhdyše wjesne wob­chody dopominamy.

Dźensa: Běły Chołmc (14)

 

Wo stawiznach Běłochołmčanskeje wjesneje předawarnje móže Werner Thomas wjele powědać. Hač do lěta 1992 bě wón nimale štyri lětdźesatki direktor šule w Běłym Chołmcu a je so ze zašłosću wsy wobstajnje zaběrał.

Kulow skorži přećiwo Łazej na zarjadniskim sudnistwje

Kulow (AK/SN). Zo by zalětnjenju ža­daneje zličbowanki zadźěwało, skorži město Kulow přećiwo gmejnje Łaz na Drježdźanskim zarjadniskim sudnistwje. Pozadk skóržby je, zo Łazowska gmejna wot Kulowa žadanu sumu z prěnjeho połlěta 2015 dale wotpokazuje. „Naprašowanja w susodnej komunje wostachu njewotmołwjene. Tohodla dyrbimy puć přez sudniske rozrisanje pytać“, rozłožuje Kulowski měšćanosta Markus Posch (CDU). Dohromady jedna so wo nimale 16 000 eurow. Teje sumy nochce so Kulowska wodočisćernja wzdać, a tak je měšćanska rada na zašłym posedźenju wobzamknyła skóržbu zapodać.

Budyšin (pdź/SN). Najwjetši projekt zwjazka serbskich studowacych a Domowinskeje župy „Jan Skala“ je, organizować a přewjesć probowe a zetkawanske lěhwo za serbskich studentow. Wone wotměwa so kóžde druhe lěto. Po tym zo bě sej serbske studentstwo před lě­tomaj do pólskeho Namysłowa dojěło, chcedźa lětsa čěskich přećelow Serbow w Praze wopytać.

Worklecy. Wšitcy sobuskutkowacy šulskeho musicala „Quo vadis – dokal dźeš?“ Worklečanskeje wyšeje šule „Michał Hórnik“ jutře, pjatk, 16. awgusta, wot 9.30 hodź. zaso zhromadnje zwu­čuja. Zamołwići proša wo połnoličbne wobdźělenje a wo dypkownosć.

Boršć so započnje

Kamjenc. Ze zhromadnym koncertom Kamjenskeho a Kolínskeho dujerskeho orchestra započnje so jutře w 19.30 hodź. na Kamjenskim torhošću lětuša Boršć. Po tym zahraje wot 22 hodź. kapa­ła Triple Trouble. Wulki wjeršk budźe pón­dźelu, 19. awgusta, w 13 hodź. wućah ně­hdźe tysac šulerkow a šulerjow w běłej drasće a z mnohimi kwětkami a chorhojemi z města na swje­dźe­nišćo. Dale změja přichodne dny wše­lake wubědźowanja, turněry, srjedu woblubowany wohnjostroj a wjele hudźby w swjedźenskich stanach. Wopytowarjo móža zastupny lisćik­ za cyły tydźeń za sy­dom eurow kupić abo dnjowe zastupne lisćiki wot jutřišeho hač do srjedy po 2,50 eurach resp. za přichodny štwórtk za dwaj euraj.

15.8.–21.8.2019 Budyski filmowy palast: A Toy Story: Alles hört auf kein Kommando: wšědnje 20:00 (nimo pó) | pó 20:30 A Toy Story: Alles hört auf kein Kommando w dolby atmos: wšědnje 14:45 (nimo pó a srj) a 17:00 | nj 12:30 | pj a so 22:45 Once Upon A Time in ... Hollywood: wšědnje 16:45 a 19:30 | pj a so 22:15 Mamma Mia!: srj 19:45 Fast and Furious: Hobbs and Shaw w dolby atmos: wšědnje 17:00 (nimo nj a pó) a 20:00 (nimo srj) | pj a so 22:45 Der König­ der Löwen: wšědnje 14:30 (nimo pó a srj) a 18:00 Der König der Löwen w 3 D: wšědnje 20:30 (nimo pó) | pj a so 23:00 Benjamin Blümchen: wšědnje 14:00 (nimo pó a srj) | nj 12:00 Die Drei !!!: wšědnje 14:30 (nimo pó a srj) | nj 12:15 Pets 2: wšědnje 16:00 | nj 12:30

Kino-ekstra: Kroos: nj a pó 17:15 | pó 20:15

Wojerowski CineMotion:

A Toy Story: Alles hört auf kein Kommando: wšědnje 15:00, 17:15 a 20:15 | štw, pj, so a nj 12:45 | pj a so 22:55 Anna­belle 3: pj a so 22:45 Benjamin Blümchen: wšědnje 15.10 Britt-Marie war hier: srj 17:00 Der König der Löwen­: wšědnje 14:45, 17:30 a 19:30 | štw, pj, so a nj 12:20 Die Drei !!!: štw, pj, so a nj 13:10 Fast and Furious: Hobbs and Shaw: wšědnje 16:45 (nimo srj) a 20:00 | pó 9:00 | pj a so 22:25 Once Upon A Time in ... Hollywood: wšědnje 17:10 a 19:45 | pj a so 22:00 Pets 2: wšědnje 14:40 | štw, pj, so a nj 13:00