Z wudaća: wutora, 08 oktobera 2019

Luxemburg (dpa/SN). Zwjazkowy nutřkowny minister Horst Seehofer (CSU) chcyše dźensa na zetkanju ze swojimi kolegami Europskeje unije w Luxemburgu zwjazkarjow za swoje přechodne rozrisanje nastupajo rozdźělenje w Srjedźnym morju wuchowanych ćěkancow pytać. Z nutřkownymi ministrami Francoskeje, Malty a Italskeje bě so wón njedawno na prěnje zasady dojednał. Nětko chce dalše kraje zdobyć. Kaž pak ze stron nutřkowneho ministerstwa rěkaše, njejsu wočakowanja přewulke.

Naposledk dyrbjachu wuchowani migranća dny dołho na łódźach čakać, dokelž njesmědźachu łódźe přistawy w Italskej abo na kupje Malta wužiwać. Tamnišej knježerstwje sej žadaštej, zo maja ćěkancow po wšej EU rozdźěla. Seehofer rjekny, zo chcył dwanaće do 14 krajow zdobyć, kotrež bychu migrantow přiwzali. Zwólniwosć druhich čłonow EU pak je snadna. Kraje kaž Madźarska a Pólska nochcedźa scyła žanych ćěkancow. Dalše kraje kaž Grjekska abo Španiska maja so hižo za přećežene.

Klimowe protesty we wjacorych města Europy a Awstralskeje přewjedli

Berlin/Amsterdam/London (dpa/SN). K zahajenju klimowych protestow hi­banja Extinction Rebellion je policija w Amsterdamje a Londonje tójšto demonstrantow zajała. W Berlinje je policija wčera wječor započała, demonstrantow z Podstupimskeho naměsta wuhnać a jich zašlahanja wotstronić.

Amsterdamska policija zaja něhdźe 50 demonstrantow, kotřiž běchu wažnu dróhu zašlahali a tam stany nastajeli. Z „ciwilnej njeposłušnosću“ chcychu woni knježerstwo nuzować wjace za škit klimy činić, kaž rěčnik demonstrantow medijam zdźěli. Město bě protestnu akciju­ na tym městnje zakazało.

W Londonje su wobdźělnicy klimoweho protesta nadróžny wobchad britiskeje stolicy nachwilnje zlemili. Wjacore skupiny demonstrantow blokowachu Westminster Bridge a wjacore dróhi knježerstwoweje štwórće. Hižo něšto hodźin po zahajenju akciju je policija wjace hač 20 wobdźělnikow zajała.

Zmylki a njedospołnosće so přeco zaso stawaja, to leži w bytosći čłowjeka. Rozsudne tuž je, kak ze zwěsćenym njedo­statkom wobchadźeš. Hdyž je Budyski krajnoradny zarjad nětko zjawnosći rozłožił, zo rozšěri projekt šěrokopasmoweho wu­twara wo dalši, 10. cluster – a tak to wudospołni, štož do prěnjotnych planowanjow rozdźělnych přičin dla zapřijate njebě –, da je to prawy puć. W dotalnych dźewjeć clusterach su po cyłym wo­krjesu štyricyfrowu ličbu ležownosćow zwěsćili, kotrež njebuchu wobkedźbowane. To je šwarna a z wjace dźěłom zwjazana ličba, wšako dyrbja tele nadawki dokładnje na jednotliwu ležownosć wusměrjene wu­pisać.­ We wo­krjesnym wuwićowym zarjedźe w zajimje wobydlerjow nadawkej nětko wotpowěduja. Hdyž wo­krjesny sejmik na posedźenju w decembrje proceduru rozdaća wobzamknje, je dalši puć zru­na­ny zwěsćeny njedostatk hišće sčasom nachwatać a so dale njedlijić. Axel Arlt

6. oktobra před 80 lětami skónčichu so ćežke wojowanja w prěnim wot Něm-skeje w Druhej swětowej wójnje nadpadnjenym kraju. Pólske wójsko bě po pjeć tydźenjach boja z fašistiskimi nadběhowarjemi kapitulowało. W bitwje nad rěku Bzura, wot 9. do 19. septembra trajacej, běchu ze Šleskeje a Słowakskeje na Waršawu postupowacej 12. a 14. němskej armeji, mjez nimi 6. tankowy korps, kaž tež z Narańšeje Pruskeje nadběhowaca němska 4. armeja z 19. tankowym korpsom generala Heinza Guderiana, pólsku stolicu wobkružili. W bitwje nad Bzuru běchu najsylnišu pólsku wojersku skupini rozbili.

Waršawu spěšnje zdobyć pak so němskim agresoram njeporadźi. Něhdźe 100 000 pólskich wojakow pod komandom generala Huta je zhromadnje z wobydlerskimi jednotkami a 5 000 bojownikami dźěłaćerskich woborow hač do 28. septembra swoju stolicu rjekowsce zakitował. Samsny dźeń kaž Waršawa je tež 40 kilometrow wot njeje zdalena twjerdźizna Modłin po 18 dnjach wobkruženja kapitulowała. We Waršawje dopomina hižo lětdźesatki pomnik ze žónskej postawu, dźeržacej w zběhnjenej ruce mječ, na wonych zmužitych zakitowarjow stolicy.

Wjelelětny direktor Serbskeje rozšěrjeneje wyše šule „Marjana Domaškojc“ Cho­ćebuz Jurij Pěčka je 3. oktobra 1989 ze­mrěł. 27. apryla 1928 so wón w Ka­necach narodźi. Lěta 1948 je w Českej Lípje­ maturował. Po nawróće do domizny wón hnydom wučerješe a złoži wučerske pruwowanja. Wot lěta 1950 podawaše matematiku na Budyskej Serbskej wyšej šuli a nawjedowaše jeje internat. 1952 staraše so wo natwar Serbskeje wyšeje šule w Cho­ćebuzu, přiswoji sej delnjoserb­šćinu a bě 30 lět z wuspěšnym direktorom kubłanišća a spěchowanišća delnjoserbskeje rěče a kultury. Ze šulskim ansamblom jězdźeše sobu na jeho předstajenja na wsach a wabješe tak zdobom šulerjow za swoje kubłanišćo. 1945 zastupi do Domowiny a bě wot lěta 1960 aktiwny čłon jeje zwjazkoweho předsydstwa. Jako wjelelětny župan Choćebuskeje župy zdoby sej wulke zasłužby wo wuwiću narodneje organizacije w Delnjej Łužicy. Třinaće lět bě zapósłanc wobwodneho sejmika a wot 1971 přisłušnik Ludoweje komory NDR. Pěčka bu za wyšeho studijneho radu powołany kaž tež jako Zasłužbny wučer ludu a z Wótčinskim zasłužbowym rjadom wu­znamje­njeny. Manfred Laduš

Pěčkec stadło wowcow cil suroweho nadpada było

Sernjany (SN/MWj). Hrózbne wobrazy skićachu so Józefej Pěčce minjenu sobotu rano, jako w swojim 180 wowcow wopřijacym stadle na kromje wsy, něhdźe sto metrow wot prěnich bydlenskich domow zdalene za prawym hladaše. W nocy bě tam wjelk elektriski płót přeskočił, w stadle surowje zachadźał a po wšěm zdaću kaž wot kreje wopojeny wjacore wowcy zakusał. Někotre ležachu na pastwje, dalše namakachu Józef Pěčka a jeho swójbni pozdźišo na druhich městnach w bliskosći na łuce. Jednu wuhladachu samo direktnje před jednym z nowona­twarjenych jednoswójbnych domow do směra na Róžant. Při bliskim lěsku zwěsćichu wowcu, kotraž bě hišće žiwa, kotrejž pak nutriny z brjucha wisachu. Ju su pozdźišo wot jeje čwělow wumóžili. Wulki dźěl skoćatow bě před wjelkom ćeknyć spytał. Při tym padny jedna do rěčki, njemóžeše so hižo z njeje wuswobodźić a so we wodźe zatepi.

Minjeny kónc tydźenja bě ze zarjadowanjemi najwšelakorišeho razu kopaty napjelnjeny. Jedne z ryzy serbskich je tójšto ludźi do Chrósćic přiwabiło.

Chrósćicy (KJu/SN). Wjace hač 300 wopytowarjow dožiwi minjenu sobotu wječor prěnje nazymske reje za wšitke generacije župy „Michał Hórnik“ w Chróšćanskej wjacezaměroweje hali „Jednota“. Z po­dawkom woswjećichu zdobom dźesaćlětne wobstaće młodeje serbskeje kapały Con-takt. Skupinje přisłuša pjeć młodych serbskich hudźbnikow Bosćij Pawlik (basgitara a spěw), Michał Kokla (gitara a spěw), Syman Hejduška (bijadła a spěw), Jan Brězan (piano a spěw) kaž tež Józef ­Brězan (gitara a spěw). Con-takt piska mjeztym dźesać lět na serbskich zarjadowanjach a kwasach serbsku, ale tež mjezynarodnu rejwansku zabawnu hudźbu.

Horni Hajnk. Tež lětsa přeprošuja šulscy socialni dźěłaćerjo Rěčneho centruma WITAJ w prěnim tydźenju nazymskich prózdnin na serbskorěčne tematiske dny. Na ležownosći Jurja Brězana w Hornim Hajnku chcedźa sej wot póndźele do pjatka, stajnje wot 8.30 do 13.30 hodź. nazymske wjesela lubić dać a so w přirodźe hibać. Přizjewić móža so šulerki a šulerjo 3. do 6. lětnika hač do 10. oktobra z mjenom a starobu pod telefonowym čisłom 03591/ 550 400 abo z mejlku na .

Dopominaja na přewrót

Tafle a zastanišća pomórali

Čorny Chołmc. Swoje „wuměłske“ slědy su njeznaći minjeny kónc tydźenja w Čornym Chołmcu zawostajili. Kaž policija zdźěla, napryskachu woni na elektriske kašćiki, busowe zastanišća a wabjenske tafle z ćmowej barbu wšelake pismiki a znamjenja, kotrež móhli politiski pozadk měć. Wěcnu škodu trochuja na něhdźe 500 eurow.

Bóšicy (aha/SN). Před šěsć lětdźesatkami běštej Bóščanska gmejna a Wětrowska šamotownja kupanski hat blisko Nowych Bóšic twarić dałoj. Před 20 lětami přewza jón Stanij Ryćer, a wot toho časa w nim ryby plahuje. Po tym zo su tam minjenu njedźelu dopołdnja Bóščanscy dujerjo na hońtwjerskich róžkach 17. raz na wulke wułójenje rybow witali, bě tam w běhu dnja telko ludźi kaž ženje do toho. Hižo wot ranja je při hišće zymnym wjedrje wosom rybarjow syće wupołožiło. Woni pokazachu, kak z małym kranom stajnje něhdźe 75 kilogramow ryby ze syće do za to předwidźaneho bazenka wućahuja. Mjez rybakami bě Daniel Wencl z Jaseńcy, kiž powědaše, zo běchu to přewažnje karpy, šćuki, pstruhi a liny. Cyłkownje su něhdźe tonu wułójili.