Z wudaća: pjatk, 29 meje 2020

„Znowazjednoćenje Němskeje – són a woprawdźitosć“ rěka kapsna kniha z pjera Waltera Leonharda. Rodźeny ­Durinčan je 40 lět we Wětrowskej šamotowni­ dźěłał. Serbske Nowiny wozjewjeja­ jeho trochu wudospołnjene, wot Arnda Zoby a Friedharda Krawca ­z přećelnej­ dowolnosću nakładnistwa DeBehr zeserbšćene dopomnjenki.

Naš zakładny towaršnostny porjad přeměnić njeje za mnje do prašenja přišło. Do swjatočnosćow k 40. róčnicy NDR běchu demonstracije w Lipsku, Drježdźanach, Plauenje a dalšich městach. Statny a stronski šef Erich Honecker běše so chorosće dla hižo měsacy do toho bjez kóždehožkuli rozjasnjenja ze zjawnosće zhubił. Jeho zastupnicy skutkowachu bjezradni a njerozsudźeni. Přestarjena garda njebě k wuspěch lubjacej změnje kursa hižo kmana, ći młódši bojachu so rizika, sami móc přewzać.

Jednaćelka Marka Maćijowa poda so po 40lětnym skutkowanju w LND na wuměnk

Jeje doba so nachila: Spočatk junija jednaćelka Budyskeho Ludoweho nakładnistwa Domowina Marka Maćijowa na wuměnk dźe. Dlěje hač štyri lětdźesatki je studowana dźiwadłowa wědomostnica w LND skutkowała. Cordula Ratajczakowa je so z njej rozmołwjała.

Rozžohnujeće so w turbulentnej koronakrizy.

M. Maćijowa: Haj, z tajkim wužadanjom njeběch ličiła. W prěnim wokomiku sej prajiš, to nětko woprawdźe trjebać njemóžu. Ale naposledk je kaž ze wšěmi problemami, dyrbiš přemyslować a spytać, wšo tak derje kaž móžno zrjadować. To sym činiła. Hač smy naposledk wšitko zmištrowali, budźemy hakle widźeć, hdyž je kriza nimo.

Wjele lět sće LND sobu wobwliwowała – wot 1978 jako redaktorka Płomjenja, wot 1986 jako lektorka, wot 1994 jako nawjedowaca lektorka a minjene 17 lět jako jednaćelka – přirodne stopnjowanje to takrjec. Sće hižo jako młoda holca wo tym soniła, so ze šefinu stać a směr serbskeho pismowstwa sobu postajeć?

W tutej kolumnje powědaja štyrjo redakciji SN znaći mjezynarodni awtorojo, wotměnjacy so pod pseudonymom „prof. Wink“, jónu wob měsac wo swojich­ nazhonjenjach a dožiwjenjach we wobłuku zetkanja kulturow, identitow, rěčow a narodnych­ mjeńšin.

Běše pak něhdy, w lěće 2018, zo přednošowaše prof. Wink we Waršawje wo tym, kak móža ludźo z mjeńšinowych kulturow sej swoju rěč a kulturu wobchować.

Kaž přepytowanja pokazowachu, běchu starši španišćinu rěčacych Američanow njezbožowni, zo jich dźěći swójbnu rěč a kulturu zhubjeja a so do jendźelskorěčneje dominantneje kultury asimiluja (připódla prajene, jendźelšćina NJEJE oficialna hamtska rěč USA). Njeby so ty starosćił(a), byštej-li so twoja rěč a kultura na te wašnje zhubiłoj? W někotrych regionach USA přewjedźechu španisce rěčacy starši měrliwe demonstracije a žadachu sej wjace wuwučowanja španišćiny w šulach, zo bychu swoju kulturu zakitowali. Grafito na wozu podzemskeje železnicy w New Yorku samo namjetowaše: „Mexiscy Američenjo, kotřiž španisce njerěča, njech so na swojich chilijowych bunach zaduša – přeradnicy!“