Z wudaća: štwórtk, 15 oktobera 2020

Drježdźany (SN). Přistajeni Drježdźanskeho stejnišća předewzaća Globalfoundries žadaja sej wěstotu swojich dźěłowych městnow. W jich mjenje je so industrijne dźěłarnistwo hórnistwo, chemija a energija ze zjawnym listom na nawodnistwo stejnišća wobroćiło a skedźbnja na starosće dźěłaćerjow. Po jich wobkedźbowanjach chcedźa wšelake wobłuki produkcije połwodźakow a jich hladanja wurjadować, štož ma struktury kóštow pomjeńšić. Zdobom nochcedźa nowych sobudźěłaćerjow přistajić. Wulki skandal pak je, zo nochce nawodnistwo žane tarifowe zrěčenje wotzamknyć. Njewěstosć je tuž jara wulka a nastajnosći so blady šěrja, dokelž njeje žanych konkretnych wuprajenjow. Přistajeni tukaja mjeztym na wěsty system, wšako chce předewzaće w lěće 2022 na bursu hić, a tak chcedźa „ličby prawdźepodobnje porjeńšić“, w pismje rěka. Drježdźanski zawod wot najnowšeho dr. Manfred Horstmann nawjeduje. Wón ma nětko zamołwiće jednać a sobudźěłaćerjam zawoda wěstotu zaručić.

Grünheide (dpa/SN). Twarc elektro­awtow Tesla je wažnu kročel do směra přizwolenja twara noweje twornje w Grünheidźe pola Berlina zmištrował. Koncern podpisa zrěčenje wo wužiwanju a wotwodźowanju wody ze zaměrowym zwjazkom za wodu a wopłóčki Strausberg-Erkner, kaž rěčnica zwjazka Sandra Ponesky zdźěli.

Po wobličenjach přetrjebuje Tesla wob lěto přerěznje 1,4 miliony kubiknych metrow wody. Do toho bě rěč wo 3,3 milinach, štož bu jara kritizowane. Hižo klětu chcedźa twornju w Grünheidźe wotewrěć. W prěnim schodźenku planuja 500 000 elektrojězdźidłow wob lěto twarić, za čož trjebaja něhdźe 12 000 sobudźěłaćerjow. Wobswětoškitarjo a woby­dlerjo pak starosća so negatiwnych wuskutkow na přirodu dla.

Dotal hišće žana wobswětoprawniska dowolnosć za projekt njepředleži. Tuchwilu twari Tesla jenož na zakładźe přechodnych dowolnosćow a tak jednotliwe twarske kročele zwoprawdźa. W podłožkach wobtwarjenskeho plana za město Grünheide pak su hižo dalše schodźenki wutwara zakótwjene.

Zwjazk a zwjazkowe kraje postajenja přiwótřili

Berlin (dpa/SN). Z přiwótřenymi naprawami korony dla nadźijeja so Zwjazk a kraje, razantnje přiběracej ličbje natyknjenjow zadźěwać móc. Přiwšěm zwjazkowa kanclerka Angela Merkel (CDU) připowědźi, zo móhli hišće dalše a chutniše postajenja trěbne być, njeje-li wčera na prezencnej konferency wobzamknjene postupowanje dosahace. „Rěčimy wo wobmjezowanju kontaktow, wosebje hladajo na zakaz wuchoda wot 23 abo hižo 22 hodź.“, wona rozkładźe.

Ličba wobkrućenych nowoinfekcijow ze 6 638 padami w minjenych 24 hodźinach je dalši nowy rekord docpěła. Kónc měrca běchu strowotniske zarjady 6 300 inficěrowanych registrowali. Cyle wšak njedadźa so dźensniše hódnoty z nalěćom přirunać, dokelž je nětko wjele wjace testow a wuslědkow.

„Jenož tón, kiž zańdźenosć znaje, ma přichod“, je humanist a kubłanski reformer Wilhelm von Humboldt rjekł. Časćišo maš zaćišć, zo su ludźo w bywšich serbskich kónčinach hižo dawno na swoje serbske korjenje zabyli. Dźeń a wjace pak so swojim zhubjenym serbskim stawiznam přiwobroća – a to nic naposledk angažowanych wosobow dla. Angela Šusterowa, kotraž bě lěta 2016 z wuznamjenjenym filmom „Zmij“ hižo serbšćinu w nacistiskim času tematizowała, je nětko ze samsnej tematiku znowa myto dobyła – a to nic sama, ale hromadźe z młodostnymi za projekt „Bjezrěčni – Wojerowscy Serbja za čas nacionalsocializma“. Sym sej wěsta, zo tući młodostni nětko hinak na swój swět hladaja. Tež Grit Lemke chce so z dokumentaciju wo zhubjenych serbskich stawiznach „Třeće wóčko“ z wědomjom mnohich ludźi w srjedźnej Łužicy zaběrać. Mam filmy za dobre znamjo a nadźijam so, zo změje tam ze serbskimi stawiznami tež serbski přichod šansu. Cordula Ratajczakowa

Praha (dpa/SN). Sylnych zliwkow w Čěskej dla maja rěki jasnje wjace wody. Wosebje na wuchodźe kraja běchu wohnjowe wobory wčera wjac hač 400 króć zasadźene. Namjezny přechod awtodróhi D 1 pola Bohumína do Pólskeje dyrbjachu zawrěć, dokelž bě jězdnja přepławjena. Wjedrarjo připowědźeja dalše zliwki. Wosebje wobkedźbuja staw wody w rěce Mandava pola Šluknova na mjezy k Sakskej. W Kyrkonošach je so samo hižo ­sněžiło.

14. oktobra 1945 bě so w Njeswačanskim parku před Starym hrodom wjac hač tysac Serbow a Němcow k prěnjemu swjatočnemu přepodaću wopismow ratarjam k rólnej reformje zešło. Nad tribunu wisaše transparent z napisom „Kraj junkerow do rukow ratarjow“. Prěni serbski krajny rada dr. Jan Cyž (SPD), kotremuž bě sowjetska wokrjesna komandantura 25. meje 1945 tele wažne zastojnstwo přewostajiła, přitomnych serbsce a němsce powita. Na tribunje stejachu tež komunisća Korla Janak z Chelna, sekretar KPD za Hornju Łužicu Walter Heitz jako předsyda KPD Budyskeho wokrjesa a Njeswačanski wjesnjanosta Richard Schuster kaž tež předsyda Domowiny ­Pawoł Nedo.

Nic mjenje hač 65 zajimcow wobdźěli so 11. a 12. oktobra 1930 na kursu serbskeje rěče w Českej Lípje. Organizowałoj běštej zarjadowanje wuběrk za narodne mjeńšiny sewjeročěskeje župy Sokola a wučerski wuběrk Českeje Lípy. Předsyda wuběrka a šulski inspektor města bě Josef Maštálko. Přećel našeho ludu dźě bě hižo 1920 někotrym serbskim dźěćom prózdninske přebywanje w městačku Belá pod Bezdězem zmóžnił. Kurs přihotować a přewjesć pomhaštaj jemu ze serbskeje strony Michał Nawka a Gustaw Janak. Z nimaj dojědźe do Čěskeje Lípy tež Cecilija Nawkec, kotraž pomhaše program wuhotować. Tak zanjese serbske spěwy, někotre samo z wobdźělnikami nazwučowa. Z Prahi přichwatałoj běštaj uniwersitny profesor dr. Josef Páta a Vladimír Zmeškal. Po dwu­dnjowskim kursu pisaše časopis Bezděz mjez druhim: „Wučer Nawka zeznajomi nas za jenički dźeń tak wustojnje a zajimawje z wosebitosćemi serbšćiny, zo bě nam serbsce čitać, čitane zrozumić, rjenje serbske ludowe pěsnje a serbsku narodnu hymnu spěwać lochka a luba zabawa.“ Po kursu bě w Ludowym domje zjawny čěsko-serbski wječork.

Mikławš Krawc

Hižo dlěši čas předewšěm starši ludźo porokuja, zo so jim po wulkich plesternakach na Kulowskim torhošću špatnje chodźi. Tohodla kładu tam nětko na potrjechenych płoninach tak mjenowane staroměšćanske plesternaki, kotrež njejsu tak horbate. To ma něhdźe šěsć tydźenjow trać. Tydźenske wiki wotměwaja so w tym času srjedu a pjatk na Budyskej dróze, kotraž je tej dnjej stajnje wot 7 do 14 hodź. zawrjena, tež za parkowanje. Foto: Gernot Menzel

Wotrězk wažneje dróhi sporjedźeja, dołhodobnje dyrbja ju saněrować

Wojerecy (AK/SN). Zwjazkowa dróha B 97 mjez Wojerecami a Čornej Pumpu ma hač do kónca nowembra tak sporjedźana być, zo móža ju jězdźidła zaso wužiwać. To zdźěli techniski nawoda Łužiskeje a srjedźoněmskeje towaršnosće hórnistwoweho zarjadnistwa (LMBV) Bernd Sablotny zhromadnje z krajnym zarjadom za dróhotwar a wobchad ­(LASuV) na informaciskim zarjadowanju z komunami, kotrež su wobjězdki dla wot zawrjenja potrjechene. Wot 6. julija bě dróha połojčnje zawrjena, wot 27. ju­lija je to nětko dospołnje.

Łaz (AK/SN). Hłowny wodowód při bywšej Šibojskej brunicowej jamje podłu wokrjesneje dróhi K 9218 chce gmejna Łaz přepołožić dać. To je předwčerawšim tamniša gmejnska rada wobzamknyła a wotpowědny nadawk twarskej firmje přepodała. Hižo njetrěbnej klumpowej domčkaj při dźensnišim jězoru za to spotorhaja. K tomu słušacy wodowód wobsteji z asbestoweho cementa a móhł so při torhanju domčkow skóncować. Zo pak bychu zastaranje Łazowskeje gmejny z pitnej wodu dale zaručili, chcedźa do toho wodowód přepołožić a jón z nowym narunać.

Kisykał dźěłać kaž něhdy

Tři Žony. Kaž za čas swojich dźědow a wowkow móža zajimcy sobotu, 17. oktobra, w Třižonjanskej kulturnej bróžni kisykał dźěłać. Na to přeprosy tamniše towarstwo Lebensart zajutřišim w času wot 10 do 14 hodź. Štóž chce so tam wobdźělić, ­njech so pod telefonowym čisłom 035724/ 50 915 přizjewi. Wobdźělnicy měli sej wotpowědne hlinjane sudobjo za kał sobu přinjesć.