Z wudaća: pjatk, 10 septembera 2021

Pohladnicy powědaja wo dawnych časach, swědča wo podawkach a ludźoch. Alfons Handrik wotkrywa nam swět, na kotryž smy minjene lěta nimale ­pozabyli.

Pohladnica wo Bolborcach z lěta 1905 wotbłyšćuje połoženje žiwnosćerjow a chěžkarjow tehdy ryzy serbskeje wsy z něhdźe 300 wobydlerjemi. Wot lěta 2007 słušeja Bolborcy do Budyšina. Motiwy z pohladnicy tam dźensa hišće nańdźemy. Wužiwanje a wobsydstwo pak stej so změniłoj. Tak bě „Serbska korčma“ při hłownej dróze na Słonu Boršć stajnje derje wopytana. Hosćo dachu sej tam dobru jědź słodźeć. Korčmar Traugott Nowotnick wa­bješe w januaru 1931 z nawěškom na tradicionalne zymske kózłopiwo, zwjazane ze swinjorězanjom a tak z wotpowědnym poskitkom połćika a krupjaneje kołbasy. Hosćenc bu 1. oktobra 1957 zawrjeny. Po tym zaměstnichu w domje předawarnju Konsuma, dźensa je tam bydlenje. Při puću stejacy tykowany dom je hižo dlěši čas na předań.

Foto: Sophia Budarjec
Wysoko w powětře dźěłaja mužojo z komory. Wysoke žerdźe stajeja jako škit wokoło twarjenja. Tež Lotka bě na wopyće a lězeše wysoko na róšty. Róštytwarc Christian ju kruće dźeržeše, zo Lotka dele njepadny. Myški pak mužojo trjebaja, hdyž žerdźe tam a sem noša. Z wysokosće Lotka tež dožiwja, zo njeje dźěło bjez stracha. Wšitko dyrbi fungować, zo rjemjeslnik móže so do dźěła dać. Mužojo dźěłaja při najwjetšej horcoće, w dešćiku a druhdy tež we sněze. Lube dźěći, jeli raz róšty we wašej domiznje widźiće, potom wěsće, kak strašne tute dźěło je. Lotka praji: Dźakuju so za rjany wid na Łužicu. Sophia Budarjec

Na slědach Krabata w Čornym Chołmcu běchu wuknjacy Worklečanskeje zakładneje šule „Michał Hórnik“. W poslednim šulskim tydźenju dojědźechu sej šulerjo wšitkich sydom rjadownjow do Krabatoweho młyna. Tam běchu za nich dohromady šěsć stacijow spřihotowali. Sobudźěłaćerjo młyna jim na přikład na napjate wašnje stawizny Krabata předstajichu, wučomnik Juro powědaše wo wan­drowskich a Čorny młynk wo tym, čehodla běše tak hrozny. Mjez druhim su tež puć do kuzłarskeje knihi z mjenom „koraktor“ wuhó­dali. Na kóncu dachu sej holcy a hólcy Worklečanskeje šule hišće słódny plinc zesłodźeć. Za wšěch běše to jara zajimawe a zabawne dožiwjenje. Tekst a foće: Jurij Bjeńš

Fota: Božena Braumanowa
3

2

1

Šulerjo w Čěskej nimaja jenož šěsć njedźel lětnich prózdnin, ale wosom. Dwanaćelětna Anna z wjeski Čtveřín a wosom­lětna Viktorka z Prahi (na foće  wotprawa) stej w tychle prózdninach něšto činiłoj, štož kóžde dźěćo nje­čini: Stej do rěčneho lěhwa jěłoj, kotrež běše w Bu­dislavje. Ko­ło­wokoło wsy je krasna přiroda. Anna a Vik­torka pak tam njejstej pu­­ćo­wałoj, ale stej cyły tydźeń na rěčny kurs cho­dźi­łoj. A wěsće, ko­­tru rěč stej wuknyłoj? Serb­šćinu! Haj, wo­­praw­dźe: Wonej stej w Čě­skej našu rěč wu­kny­­łoj! A to sa­mo w sku­pinje z do­rosće­nymi. Wjele serbskich sło­wow stej na­wuk­nyłoj. Žortne je holcomaj sło­wo smažnik, štož ­je serb­­­ske mje­no za mě­­­sac junij. Při tym mje­nuj­cy přeco na „sma­žený sýr“ mysli­tej, na słódny čěski pje­čeny twarožk. Serbsce ličić móžetej Anna a Viktorka hižo hač do miliona. Ze swo­jim wu­čerjom Kryšto­fom (na foće  nalěwo) je skupi­na jónu nawje­čor serbski bingo (foto ) hrała – štó najlěpje serb­ske ličby znaje. To bě na­pjata hra, a konku­renca bě wul­ka.