Z wudaća: pjatk, 10 septembera 2021

Kopenhagen (dpa/SN). W Danskej su wot dźensnišeho tež poslednje wobmjezowanja koronawirusa dla zběhnjene. Tak nje­trjeba na přikład w koparskim stadionje nichtó wjace dopokazać, zo je šćěpjeny, wustrowjeny abo negatiwnje testowany. Samsny dopokaz ludźo tež w diskotekach hižo njetrjebaja. Zdobom njeje covid-19, přez koronawirus zawinowane schorjenje, hižo „towaršnostnokritiska chorosć“.

Winowatosć, škitny nahubnik wužiwać, wšak běchu hižo minjene tydźenje a měsacy krok po kroku zběhnyli. Naposledk smědźachu tež nócne kluby zaso wotewrěć, spočatnje hišće z dopokazom šćěpjenja, wustrowjenja abo testowanja. To samsne płaćeše w hosćencach, fitnesowych klubach a druhdźe.

Hłowna přičina, zo su wobmjezowanja zběhnyli, je wysoka kwota šćěpjenja, kaž to strowotniski minister Magnus Heuni­cke w awgusće zdźěli, jako bě zběhnjenje naprawow ludźom připowědźił. Dotal je w Danskej wjac hač 83 procentow wšěch wobydlerjow kraja nad dwanaće lětami pře koronawirus šćěpjenych.

Skandal na Mjezynarodnym hospodarskim forumje w Karpaczu wotkryli

Waršawa. W delnjošleskim Karpaczu wotmě so wot minjeneje wutory hač do wčerawšeho mjeztym 30. mjezynarodny hospodarski forum. Wjace hač 3 000 hosći ze 56 krajow je tam wo najwšelakorišich europskich temach, wosebje wuchodoeuropskich, wuradźowało. Zarjadowała je forum Załožba za wuchodoeuropske studije. Mjez wobdźělnikami bě tež ­sakski ministerski prezident Michael Kretsch­mer (CDU). Pólscy žurnalisća wotkrychu w tym zwisku skandal, kotryž je knježerstwu susodneho kraja jara ­njepřijomny: Na zarjadowanju bě tež agent běłoruskeho mócnarja, prezidenta Aleksandera Lukašenka.

Pomnikoškitne postajenja su bjez pra­šenja trěbne, zo bychu so starožitnosće zachowali. Jako pak sej tele dny twarnišćo Šule Ćišinskeho w Pančicach wobhladach, sej myslach, zo sym we wopačnym filmje. Što ma so tam pod pomniko­škitnym aspektom wšitko zachować, móžeš lědma wěrić. Klepotace durje do awle cyle derje znaju, dokelž běch tam nje­ličomne razy na posedźenju gmejnskeje rady. Mi wosobinsce so wone ani njelubja. Nimo toho njehodźa so porjadnje zamkać. Ale runje tele durje dyrbja zachować, město toho zo bychu snano samsne nowe zatwarili, kajkež su na chódbje hnydom napřećo. Po­dobnje je z parketom w awli a z přimadłom při schodźe. Najskerje su to wšo pomnikoškitne drohoćinki. Zo maja so pisane wokna nad hłownym zachodom do šule zdźeržeć, je mi cyle jasne; wo tym njetrje­bam diskutować. Ale woprawdźe dodźeržane wěcy za wjele pjenjez ­restawrować mam ja znajmjeńša za přehnate. Marian Wjeńka

Dźens tydźenja, 3. septembra, su w ćišćerni na Horach, hdźež Serbske Nowiny ćišća, toše z nowinami roznošowarjam wopak pakowali. Po wuprajenju ćišćernje wužiwachu lisćinu, kotraž płaći wot póndźele do štwórtka, nic pak pjatkownu. Tak njejsu mnozy abonenća swoju nowinu dypkownje dóstali. W někotrych padach ani njebě wjace móžno nowinu dodawać. Tu so LND wo narunanje postara. Prosymy wo wodaće a prócujemy so, zo njeby so tajke něšto w přichodźe wospjetowało.

Wotrjad za rozšěrjenje LND

Praha (ČŽ/K/SN). Premierojo Čěskeje, Słowakskeje kaž tež Awstriskeje – Andrej Babiš, Eduard Heger a Sebastian Kurz – su so na swojim zetkanju w Lednicy jednomyslnje přećiwo ilegalnej migraciji wuprajili. Zo so do Europy kaž lěta 2015 ćěkancy z hromadami nawala, tomu njesmě dóńć. Po nahłym wotchadźe wójska USA a jednotkow NATO je w Afghanistanje z přewzaćom mocy přez radikalno-islamistiskich talibanow dospołnje nowa a dotal njepřewidna situacija nastała.

„Mamy winowatosć, ludźom pomhać. Tohodla je so Awstriska rozsudźiła, wudać přidatnje 18 milionow eurow za podpěranje afghaniskich ludźi, ćeknjenych před talibanami do susodnych krajow“, kancler Kurz swojimaj kolegomaj zdźěli. Je to prócowanje, wolóžić jim wobćežny přebytk zwonka domizny. „Njesměmy dopušćić, zo so lěto 2015 wospjetuje.“ Čěski ministerski prezident Babiš zwurazni, zo su předsydźa wšěch třoch knježerstwow tež nastupajo bój přećiwo pašowarjam ludźi jednoho měnjenja. Ilegalni migranća płaća swojim „pomocnikam“ droho za „přewod“ do Europy, je trjeba tutej praksy zadźěwać.

10. septembra 1921 běchu w Malešecach na iniciatiwu wjesneho šewskeho mištra, wjesneho chronikarja a zahoriteho serbskeho prócowarja Arnošta Sykory, a jeho syna Kurta jednotu Sokoła załožili. Arnošta Sykoru wuzwolichu za starostu, načolnik (tak rěkaše zamołwity nazwučowar) bě wučer Ota Jurak. Spočatnje přewjedowachu jenož proste (gymnastiske) zwučowanja, ale hižo w nowembru samsneho lěta móžachu młodźi Sokoljo swoje kmanosće na prěkušu a bradłach dopokazać. Narjady běštaj Marko Smoler a Herman Šleca w Čěskej darmotnje dóstałoj. Malešanska jednota so derje wuwi, bu přikład za to, wutworić lěto pozdźišo dalšej jednoće w Poršicach a Ra­dworju. W Malešecach wotměchu 1. awgusta 1922 prěni sokołski swjedźeń w Serbach. Lěto pozdźišo wutworichu tam sku­pinje Sokołkow-žonow a Sokolatow-dźěći. Najmłódšich nawjedowaše Kurt Sykora. Wón bu 1927 zwjazkowy nazwučowar. Lěto do toho bě w Malešecach w stawiznach Sokoła mjez 1920 a 1933 jenički zlět Sokolatow z wobdźělenjom wosom skupin. Hač do rozpušćenja jednoty po 9.

Po tym zo dyrbjachu lońše 19. wubědźowanje zmijowych čołmow na terenje ­sportoweho towarstwa ESV w Choćebuzu koronawirusa dla wotprajić, móžachu so minjeny kónc tydźenja zaso z wotmachom do woblubowaneje akcije dać. Cyłkownje 18 mustwow je so při najrjeńšim wjedrje na mjeztym 20. regaće wo metry a se­kundy wubědźowało. Najlěpšim kiwachu pokale a medalje. Sport zmijowych ­čołmow je nowa a fascinowaca móžnosć, wólny čas aktiwnje přežiwić. Zmijowe ­čołmy pochadźeja ze Chiny. Wubědźowanja su tam wuraz mytologije. W němskej praktikuja tónle sport z hač do dwaceći wjesłowarjemi, z bubnarjom a kapitanom wot lěta 1989. Foto: Michael Helbig

Dźěłarnja Dźěłań dźeń, Kamjentny dom, Krječmarjec kniharnja, Wjenkec rěznistwo, hosćenc Zeleny pysk a wobchod Zeleny róžk – tele Budyske adresy su wot wčerawšeho hač do 11. nowembra z hosćićelom wustajeńcy „#Provinzliebe?“. Z přehladku prezentuja wuměłcy Brim.Borium, Henry Töpfer, Melanie Gürtler, Franziska Paniz a Dimitar Stoykow swoje mólby, miniatury, instalacije, plakaty a portrety w sprjewinym měsće, z kotrymž su na najwšelakoriše wašnje zwjazani. Foto: Irena Janiw

Pjatk 10.9. 19:00 Serenada w zelenym z předstajenjom „Moja archa­ Horni Hajnk 2“ w Stróžanskim (Wartha) centrumje biosferoweho rezerwata Hornjołužiska hola a haty

  19:30 Prapremjera serbskeje pop-opery „Carpe noctem – njeskónčna nóc“ w Chróšćanskej „Jednoće“

Sobotu 11. a 12.9.  Nazymske wiki na dworje biosferoweho rezerwata Hornjołužiska hola a haty w Stróži (Wartha)

Sobotu 11.9. 13:00 Lětnje pućowanje a serbski dworowy swjedźeń Serbskeho ewangelskeho towarstwa na Jaworkec/Maćijec statoku w Hrubjelčicach (start pućowanja: při pomniku w Bělšecach)

njedźelu hornjoserbsce

11:00 Łužica tutón tydźeń, mjez druhim z přehladom powěsćow

11:20 Do wólbow zwjazkoweho sejma – Što chcedźa jednotliwe strony za Serbow?

12:00 Nabožne wusyłanje

(Jadwiga Malinkowa)

po tym zbožopřeća

delnjoserbsce

12:30  Aktualny magacin, mjez druhim z přinoškom wo serbskim komponisće Janu Bulanku

13:00 Tematiske wusyłanje: Historiski pohlad na zastup do šule

13:40 Nabožne wusyłanje

(Bernd Pittkunings)

po tym zbožopřeća