To a tamne (16.02.23)

štwórtk, 16. februara 2023 spisane wot:

Ratar je 1 200 kilometrow po Thailandskej nóžkował, zo by so na dnju Walentina ze žonu woženił, kotruž njeje hišće nihdy wosobinsce zetkał. 52lětny Suthep bě 56lětnu předawarku Thanapu před pjeć měsacami w interneće zeznał, jako sej rybowu pastu pola njeje skaza. Thanapa je swojeho Suthepa najprjedy skerje žortnje namołwjała, pěši k njej do daloko zdaleneje južneje prowincy Satun přińć. Suthep je wěc chutnje brał. Na dnju Walentina je wón Satun docpěł a so ze Thanapu zmandźelił.

Nurjerjo francoskeho cłownistwa su pod z Brazilskeje přijědźenej łódźu 180 kilogramow kokaina w hódnoće wjace hač 15 milionow eurow namakali. Nurjerjo běchu něšto spodźiwne při łódźi pod wodu wuhladali a to bliže přepytowali, zarjad wčera zdźěli. Kapitana łódźe su cłownicy najprjedy raz zajeli.

Zbytne lisćiki dźensa wuliča

srjeda, 15. februara 2023 spisane wot:

Berlin (SN). Tři dnjow po wospjetnych wólbach w Berlinje dźensa zjawnje poslednich 466 wólbnych lisćikow wuliča. W Berlinje Lichtenbergu su lisćiki přepozdźe dóšli a njemóžachu so tuž minjenu njedźelu sobu ličić. Dźensa dopołdnja započachu lisćiki wuličić, štož móhło po słowach wólbneho nawodu wobwoda Axela Hungera cyły dźeń trać. Prawdźepodobnje pak budźe dźensa hišće mjezywuslědk wozjewjeny. Hladajo na rozdźěl 105 hłosow mjez SPD a Zelenych móhł so njedźelniši wuslědk hišće změnić.

Wuwučuja rjadownje hromadźe

Wiefelstede (SN). Přemało wučerjow dla chcyše zakładna šula w delnjosakskim Wiefelstede něhdźe 300 šulerjam jedyn wučbny dźeń šmórnyć. Wčera su wšelake medije wo tym rozprawjeli, a kultusowe ministerstwo je samsny dźeń reagowało. Tak je přepruwowanje wujewiło, zo su ­tola hišće kapacity, tak zo móža šulerjo wšitkich pjeć dnjow do šule přińć. ­Rjadownje jednoho lětnika maja so přechodnje hromadźe wuwučować.

Měnjenja młodostnych zapřijeć

Wulki plakat su akterojo na Riebeckowym naměsće w Halle instalowali, hdźež ma so nowy centrum přichoda Němskeje jednoty a Europskeje transformacije twarić. Jury je wčera rozsudźiła, zo ma centrum w Halle nastać. Mjez pjeć požadanjemi je so Halle nad Solawu přesadźiła. Dźensa chcyše zwjazkowe knježerstwo detaile projekta předstajić. Foto: dpa/Heiko Rebsch

Za škit rěki dóstanu miliony

srjeda, 15. februara 2023 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Wědomostnicy Leibnizoweho instituta za ekologiju wodźiznow a łódźnistwo maja so we wobłuku slědźenskeho projekta ze sćěhami mortwych rybow we Wódrje zaběrać. Za to ­dóstanu wot Zwjazka wjace hač 4,8 milionow eurow, zdźěli wčera zwjazkowe wobswětowe ministerstwo w Berlinje. Zaměr je, rěku na mjezy Němskeje a Pólskeje lěpje škitać. Loni su we Wódrje masy rybow zahinyli. Fachowcy z toho wucha­dźeja, zo běchu za to wšelake přičiny. Tak běše na přikład wobstatk sele we wodźe jara wysoki. Tohorunja njebě dosć wody we Wódrje, štož běše w zwisku z horcymi temperaturami w lěću fatalne.

Zwjazkowa wobswětowa ministerka Steffi Lemke (Zeleni) zwurazni, zo chcetej Němska a Pólska warnowanske systemy a naprawy wuwić, zo bychu we ­Wódrje stabilne wuměnjenja knježili.

Za přiměr a měr

srjeda, 15. februara 2023 spisane wot:
Berlin (SN). Sahra Wagenknecht (Lěwica) a Alice Schwarzer stej minjeny pjatk namołwu wozjewiłoj, w kotrejž žadatej sej wot zwjazkoweho kanclera Olafa Scholza (SPD) so wo dialog mjez Ruskej a Ukrainu prócować. Wón měł na čole sylneje aliancy skutkować a so za přiměr a měrowe jednanja zasadźić. Tohorunja njeměli so z Němskeje hižo žane brónje do Ukrainy dowožować. Wozjewjenu namołwu je w běhu krótkeho časa hižo 500 000 ludźi podpisało. Mjez nimi su zastupjerjo politiki kaž na přikład Peter Gauweiler (CSU), Martin Sonneborn (Die Partei) abo předsyda Centralneje rady Sintow a Romow Romani Rose.

Kónc spalowanskeho motora w EU

srjeda, 15. februara 2023 spisane wot:
Straßburg (dpa/SN). Europski parlament je wutoru w Straßburgu nowe směrnicy za wuhlikowy dioxyd wobzamknył, po kotrychž smědźa wikowarjo w EU wot lěta 2035 jenož hišće nowe awta předawać, kotrež žane parnišćowe płuny (Treibhausgase) njewustorkuja. Po dlěšich kompromisnych jednanjach wot oktobra zašłeho lěta zapósłancy nětko z 340 hłosami porno 279 přećiwnym hłosam za prawnisku směrnicu hłosowachu. Z tutym krokom je parlament indirektnje tež kónc spalowanskeho motora za fosilne ćěriła wobzamknył. To nowu diskusiju pohonjuje. „Nětko je puć do směra wobswět njepoćežowaceho wobchada – na kotryž su so producenća awtow dawno hižo podali – swobodny“, komentowaše Tiemo Wolken, klimapolitiski rěčnik frakcije SPD, wobzamknjenje. Porno tomu kritizowaše zapósłanc CDU, Dennis Radtke, tute ze słowami: „Zeleni, liberalni a Lěwica su dźensa w EU-par­lamenće za zakaz hłosowali, byrnjež ­wědźeli, zo z tym něhdźe 1,4 milionow dźěłowych městnow w Europje wohroža.“ Zapósłanc FDP Jan-Christoph Oetjen wu­zběhny: „Kónc spalowanskeho motora je z ratifikaciju jara prawdźepodobne.“

Łužiski „Lützerath“

srjeda, 15. februara 2023 spisane wot:
Nimale milion bydlenjow bychu přichodne lěta w Němskej twarić dyrbjeli, hdyž bychu nuznej potrjebje ludźi wotpowě­dować chcyli. Cyle bjez šćerka, wažneje ­surowizny za twarstwo, njebudźe to fungować. So wě, zo móžeš z ekologiskich přičin prajić: prošu nic runje blisko bah­now we Łužničanskej holi šćerk wudobywać. Někajke plawsibelne wotwažowanje argumentow w zjawnosći pak ani wot ­hospodarskeho ministra Martina Duliga (SPD), ani wobswětoweho ministra Wolframa Günthera (Zeleni) njesłyšimy. Jenož na stare zrěčenje mjez statnym zawodom „Sakski lěs“ a priwatnohospodarskej šćerkownju skedźbnjeć, je tróšku přemało. Łužica ma nětk swój „Lützerath“, a „rozrisać“ dyrbja tón konflikt policisća a sobudźě­łaćerjo porjadoweho zarjada wokrjesa Budyšin – za čo smy poprawom knježerstwo w Drježdźanach wolili? Njetrjebamy „symbolowu politiku“ PR-strategijow, ale zwólniwosć, zamołwitosć zastojnstwa praktisce wukonjeć. Marcel Brauman

To a tamne (15.02.23)

srjeda, 15. februara 2023 spisane wot:

Dla ataki z psyčim hownom suspendowany baletny šef statneje opery w Hannoveru Marco Goecke je so k swojemu nadběhej na žurnalistku wuprajił. „Myslu sej, zo njebě tutón srědk w porjadku“, 50lětny w interviewje NDR wujasni. „Sym čłowjek, kotryž njeje dotal hišće nihdy tajke něšto skućił, tuž sym so wězo tež kusk přez sebje samoho stróžił.“ ­Minjenu sobotu bě Goecke kritikarku nowiny Frankfurter Allgemeine Zeitung z psyčim hownom namórał. Do toho bě jej wumjetował, zo přeco złe wosobinske kritiki pisa.

Jutry móža w Jendźelskej tola na zwučene wašnje woswjećić. Tak je policija po­zdatneho paducha 200 000 šokolodźanych jejkow lepiła. 32lětny muž je typiske bri­tiske jutrowne słódkosće pokradnył. Zastojnicy běchu do toho wo honjeńcy za podhladnym rozprawjeli, kotryž je „najskerje jako jutrowny zajac“ po puću.

Budyšin (SN/bš). Zańdźene dny zwěsćichu so dalše wonječesćenja křesćanskich postawow. Tak su njeznaći na Budyskim Mikławšku w minjenych dnjach na rowje biskopa Jurja Łusčanskeho korpus křižowaneho pokradnyli. „Koporowy korpus je so z narowneho kamjentneho křiža wułamał“, zdźěli daloki přiwuzny biskopa Jurij Łušćanski. Hdy je so skućićelstwo stało, njeje dokładnje jasne. Dyrbjało to pak w poslednich tydźenjach być, kaž Łušćanski w rozmołwje zdźěli. „Kónc tydźenja před dwěmaj tydźenjomaj běch korpus hišće wuhladał.“, wón doda. Kěrchow je wodnjo za přiwuznych a wopytowarjow přistupny.

Tachantska fara Budyšina je pola kriminalneje policije padustwo přizjewiła. Nic jenož na Mikławšku běchu skućićeljo po puću, ale tež na Marijinym kěrchowje, hdźež su křiž powalili. W tachantskej cyrkwi su nimo toho njeznaći postawu swjateje Marije wonječesćili, kaž zdźěli minjenu njedźelu tachantski farar Wito Sćapan.

Ludźi w starobje zawěsćić

wutora, 14. februara 2023 spisane wot:

Drježdźany (dpa/SN). Lěwica w Sakskej žada sej konsekwency rosćaceje chudoby w starobje dla. Dale a wjace ludźi je wot zakładneho zawěsćenja w starobje wotwisnych, wujasni dźensa předsydka strony Susanne Schaper. Ličba potrjechenych hižo lěta stupa, minjeny čas pak je razantnje přiběrała. Schaper bě k temje małe ­naprašowanje w krajnym sejmje stajiła. „Předewšěm ludźo na wuchodźe trjebaja spušćomne zakonske rentowe zawěsćenje, dokelž tu mjenje ludźi hač na zapadźe zawodnu rentu abo pensiju dóstawa.“

Pospyt přewróta?

Moskwa (dpa/SN). Ruske wonkowne ministerstwo je wumjetowanja wotpokazało, zo planuja přewrót w něhdyšej sowjetskej republice Moldawskej. „Tajke twjerdźenja su absolutnje njewoprawnjene a njehodźa so dopokazać“, zwurazni rěčnica ministerstwa Maria Sacharowa. Prezidentka Moldawskeje, Maia Sandu, bě wčera před ruskimi pospytami přewróta warnowała. Sandu złožowaše so na dokumenty tajneje słužby, kotrež bě Moldawska njedawno wot susodneje Ukrainy dóstała.

Twarjenja w hubjenym stawje

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND