Ani kmani, wólby přewjesć

pjatk, 10. februara 2023 spisane wot:

Kontrowersnu debatu do wólbow senata w Berlinje wotměli

Berlin (dpa/SN). Tři dny do wospjetnych wólbow njedźelu w Berlinje je opozicija posedźenje Berlinskeho parlamenta za to wužiwała, zo by koaliciju SPD, Lěwicy a Zelenych kritizowała. Berlinska knježaca měšćanostka Franziska Giffey (SPD) pak skedźbni předewšěm na wuspěchi a poda perspektiwy do přichoda.

Načolny kandidat CDU Kai Wegner jej wumjetowaše, zo Giffey połoženje města we wólbnym boju jako jara wuspěšne rysuje. Tomu pak scyła tak njeje. W zwjazkowym kraju maja jara wjele bjezdźěłnych. Je to druha najhubjeńša kwota ­po cyłej Němskej. Jenož w Bremenje je situacija hišće špatniša. Dale opozicija kritizowaše, zo njejsu w Berlinje ani kmani, demokratiske wólby přewjesć. Nastupajo inflaciju čaka Berlinski senat na rozsudy Zwjazka a scyła njereaguje. Město toho pak zwyši popłatki za smjeće a parkowanje. Frakciska šefina AfD Kristin Brinker so kritice přizamknje.

Bus znjezbožił

pjatk, 10. februara 2023 spisane wot:
Magdeburg (dpa/SN). Pućowanski bus ze 54 sobujěducymi je dźensa rano z dotal njewujasnjeneje přičiny na zwjazkowej awtodróze A2 pola Magdeburga znjezbožił. Šěsć ludźi so ćežko zrani, dale přizjewi policija 29 lochce zranjenych. Jězbna čara do směra Hannover bě hač do připołdnja zawrjena. Při rumowanskich dźěłach dyrbjachu wuchowarjo mjez druhim krany zasadźić. Ćežkozranjenych dowjezechu do chorownje, tamnych pućowacych dowjezechu pomocnicy z narunanskim busom k zběranišću a je tam wotpowědnje zastarachu.

To a tamne (10.02.23)

pjatk, 10. februara 2023 spisane wot:
Na dnju Walentina měli Indičenjo kruwu wobjimać. Tole pisa tamniše knje­žerstwo a namjetuje „dźeń kruwjaceho wobjimanja“. „Wěmy, zo je kruwa rjap indiskeje kultury a wjesneho hospodarstwa. Zwěrjo naše žiwjenje wobohaća“, rěka w zdźělence knježerstwa. Kruwa je w hinduistisce charakterizowanym kraju swjata. „Hladajo na hoberski wužitk kruwy wobradźa nam wobjimanje tajkeje emocionalne bohatstwo, štož naše indiwidualne a kolektiwne zbožo množi.“

Inflacija dale wysoka

štwórtk, 09. februara 2023 spisane wot:

Wiesbaden (dpa/SN). Inflacija w Němskej je dale jara wysoka. Přetrjebarjo dyrbjachu w januaru 8,7 procentow wjace za energiju a wudźěłki płaćić hač lěto do toho, kaž Zwjazkowy statistiski zarjad dźensa po prěnim trochowanju zdźěli. Nowe wobličene daty a doskónčne wuslědki za januar maja so 22. februara ­wozjewić. Přirunujo z lońšim hodow­nikom stupachu płaćizny přetrjebarjow w januaru wo jedyn procent.

Financowanje tiketa rozkładł

Berlin (dpa/SN). Zwjazkowy wobchadny minister Volker Wissing (FDP) je za planowanu elektronisku formu přichodneho 49-eurow-tiketa za busy a ćahi wabił. Na dźensnišim posedźenju zwjazkoweho sejma je wón naćisk zakonja k financowanju noweho cyłozwjazkoweho poskitka za bliskowobchad předpołožił. Po tym chce Zwjazk wot lěta 2023 do 2025 stajnje 1,5 miliardow eurow přidatnje za zwoprawdźenje tiketa přewostajić. Wobchadne zwjazki změja mjenje dochodow, štož z pjenjezami narunaja.

Dźěłodawarjow pod ćišć stajili

Při zemjerženju před třomi dnjemi w Turkowskej a Syriskej je znajmjeńša 17 000 ludźi zemrěło. Pod rozpadankami, kaž tule w syriskim měsće Harim blisko Idlib, pytaja pomocnicy wodnjo a w nocy za zasypanymi. Mjeztym pak je so wjele časa minyło, tak zo je wulki dźiw, jelizo přežiwjenych namakaja. Foto: pa/EPA/Karam al-Masri

Zakoń přiměrili

štwórtk, 09. februara 2023 spisane wot:
Innsbruck (dpa/SN). W awstriskim zwjazkowym kraju Tirol smědźa w Europje poprawom škitane wjelki w přichodźe wottřělić. Postajenja za wottřělenje wjelka su tam změnili. Krajny sejm je wčera z wulkej wjetšinu zapósłancow změnu hońtwjerskeho zakonja wobzamknył. Přičina toho je dale a wjace wjelkow, kotrež su loni na almach sta wowcow a kozow morili. Zakoń drje je hladajo na přirodoškitne předpisy chětro zwažliwy. Tola burja na almach trjebaja nuznje podpěru, wuswětli awstriski ratarski minister Josef Geisler. Zwěrjata na horach njemóža ratarjo tak jednorje z płotami škitać. Nimo toho je směrnica za floru-fawnu-habitat w EU hižo 30 lět stara a ma so aktualnemu połoženju ­přiměrić. „Wjelk njeje hižo wot wotemrěća wohroženy“, měni zapósłanc FPÖ Markus Abwerzger.

Produkuja mjenje swinjaceho mjasa

štwórtk, 09. februara 2023 spisane wot:
Wiesbaden (dpa/SN). W Němskej njeje so loni telko mjasa produkowało hač lěta do toho. Rězarnje su sydom milionow tonow mjasa produkowali, zdźěli wčera zwjazkowy statistiski zarjad ze sydłom we Wiesbadenje. To je dobrych wosom procentow abo 0,6 milion tonow mjenje hač w lěće 2021. Po rekordnym lěće 2016 z 8,3 milionami tonami mjasa, produk­cija dale woteběra. Kaž statistikarjo wuswětla, bě spad loni jara wulki. Do­hromady su w rězarnjach 51,2 milionaj swinjow, howjadow, wowcow, kozy a konje kaž tež 701,4 miliony kokošow, ­trutow a kačkow zarězali. Cyłkownje ­produkowachu rězarnje něhdźe 4,5 milionow tonow swinjaceho mjasa, štož je nimale dźesać procentow mjenje hač lěto do toho.

Zelenskyj prosy wo dalšu podpěru

štwórtk, 09. februara 2023 spisane wot:

Paris/Brüssel (dpa/SN). Ukrainski prezident Wolodymyr Zelenskyj chce so dźensa na wjeršku EU w Brüsselu wobdźělić. Wčera bě wón knježerstwo we Wulkej Britaniskej wopytał. Po tym poda so wón do Parisa, hdźež zetka so ze zwjazkowym kanclerom Olafom Scholzom (SPD) a francoskim prezidentom Emmanuelom Macronom. Zelenskyj chce dalše brónje, „kotrež su za měr w Ukrainje trěbne“. Scholz a Macron jemu dalšu podpěru přilubištaj. We Wulkej Britaniskej je ukrainski prezident wo wojerske lětadła prosył.

W Brüsselu chce wón před parla­mentom EU rěčeć. Dokładny wotběh ­wěstotnych přičin dla jasny njeje. Tam wočakuja, zo wón znowa wo podpěru we wójnje přećiwo Ruskej prosy. Dale budźe Zelenskyj přistup Ukrainy do EU wobjednawać. Knježerstwo w Kijewje chce hišće lětsa jednanje wo přistup zahajić. Tomu pak dyrbi 27 čłonskich statow jedno­hłósnje přihłosować.

Planowarjow do Łužicy!

štwórtk, 09. februara 2023 spisane wot:

Wo spěšnych železniskich zwiskach mjez Němskej a Pólskej wuradźowali

Podstupim (dpa/SN). Zastupjerjo braniborskeho, sakskeho a pólskeho knježerstwa su so wčera w Podstupimje z předsydstwami železniskich předewzaćow schadźowali. Zhromadnje su wo tym ­wuradźowali, kak móhli lěpše wobchadne zwiski mjez Němskej a Pólskej zaručić. Hišće do zeńdźenja braniborski minis­terski prezident Dietmar Woidke (SPD) wuzběhny, zo chce za ICE-projekt mjez Berlinom–Choćebuzom–Zhorjelcom a Wrócławjom wabić. W tamnych europskich krajach su spěšne železniske zwiski dospołnje normalne. Za Łužicu pak tole njepřitrjechi. „Tež do směra Pólskeje měli spěšniki ICE jězdźić. Za to chcu wojować“, Woidke podšmórny.

A što je z nami?

štwórtk, 09. februara 2023 spisane wot:
Hladajo na derje wuhotowane wobchadne zwiski njejsu wuhlady za Budyski region najlěpše. Tole je znowa po wčerawšim „železniskim wjeršku“ w Podstupimje wěste. Tak ma so projekt spěšnika mjez Berlinom přez Choćebuz a Zhorjelc dale do Wrócławja najprjedy wuwić. Rěč wo spěšnym ­zwisku mjez Drježdźanami a Zhorjelcom žadyn tema njeje. To je za wobydlerjow a přede­wzaća w Hornjej Łužicy přesłapjace. Hač do Drježdźan su železniske čary elektrifi­kowane. Tež w Pólskej su železniske předewzaća swoje domjace nadawki spjelnili a zwiski hač do Zhorjelca elektrifikowali. Čara mjez Drježdźanami hač k pólskej mjezy nima po wšěm zdaću tajki ­wulki wuznam, byrnjež su předewzaća kaž na přikład Alstom abo Siemens podłu čary zaměstnjene. Nimo derje wuhotowaneho železniskeho zwiska klaca tež na zwjazkowej awtodróze A 4, hdźež so jězdźidła ­kopja. Móžu ludźi w Hornjej Łužicy zro­zumić, ­jelizo so prašeja: A što je z nami? Bianka Šeferowa

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND