Ze změnami do přichoda
Jutře, štwórtk, přeprošuja hospodarscy juniorojo Budyskeho a Zhorjelskeho wokrjesa na hospodarski forum UFO (SN rozprawjachu). Do zarjadowanja je so Maximilian Gruber z hłownej organizatorku Bettinu Richter-Kästner rozmołwjał.
Kajki ma UFO–zetkanje pozadk?
B.Richter-Kästner: UFO měło so cyłkownje jako zarjadowanje k wutworjenju stykow wobhladować, na kotrymž so předewzaćeljo wo temach wuměnjeja, kotrež su sebi w před polu sami wupytali. Z tym wobjednamy na UFO zetkanjach stajnje temy, kotrež předewzaćelki a předewzaćelow tuchwilu zajimuja a wažnu rólu hraja. Tole stawa so potom tež branše a generacije přesahujo. Starši a młódši akterojo zetkaja so zhromadnje ze zastupjerjemi politiki a dalšich wobłukow. Wosebitosć našeho zarjadowanja je, zo wuměnja so wobdźělnicy direktnje w forumach a njedóstanu jenož fachowe přednoški. Tole je zdobom we wěstej měrje potajnstwo za forumom, dokelž móža so předewzaćelki a předewzaćeljo direktnje mjez sobu poradźować.
Na kotre temy złožuje so lětuši forum wosebje?
„Networking to najwažniše“
We Wotrowje zetkachu so minjeny pjatk zastupjerjo młodźinskich klubow, zo bychu so wo wšelakich temach wuměnili. Referentka za młodźinu Domowiny, Virginia Hanuzowa, je zetkanje iniciěrowała a organizowała. Maximilian Gruber je so z njej rozmołwjał.
Čehodla sće so za runje tutón format rozsudźiła?
V. Hanuzowa: Tónle format hač dotal w tutej formje eksistował njeje. Smy so za zhromadźiznu z přednoškami rozsudźili, dokelž skića wosebje přestawki mjez přinoškami młodostnym čas so tež mjez sobu lěpje wuměnić a zeznajomić. To je wosebje za te kluby zajimawe, w kotrychž su so w poslednim času wosoby w nawodnistwje změnili. Tak hodźi so wěda wot jednoho kluba do tamneho dale dać.
Kak je zarjadowanje dokładnje wotběžało?
Wjeselitaj so na „domjace hry“
Trójce předstaji Feliks Brojer we wobłuku małeje turneje swój oratorij „Wěra, nadźija, lubosć“ ducy po Hornjej Łužicy. Wot 30. septembra do 2. oktobra zaklinči twórba w Pančicach-Kukowje, we Wjazońcy a w Budyšinje. Bosćan Nawka je so z komponistom rozmołwjał.
Knježe Brojero, što je Was pohnuło, skomponować dalši – mjeztym hižo pjaty – duchowny oratorij?
F. Brojer: Za čas prěnjeho lockdowna w zwisku z koronapandemiju zrodźich před lětomaj mysličku, w tychle ćežkich dnjach posrědkować, što je křesćanam runje tak kaž njewěriwym najwažnišo, mjenujcy kmanotki (Tugenden), kotrež twórbje titul spožčeja. Libreto złoži so zdźěla na Swjate pismo a wopřijima wjacore basnje Heinricha Bony a Thorstena Benedikta Schwarty, kiž nimo toho zhromadnje ze mnu nawod koncertow wukonja.
Što z hudźbno-estetiskeho wida na publikum čaka?
Na změnu klimy nastajeni
Zarjad Sakskeho lěsa w Budyskim wokrjesu je zašły pjatk do lěsow halštrowskeje hole na pućowanje přeprosył. Milenka Rječcyna je so ze zamołwitej za zjawnostne dźěło Christinu Gaedikowej rozmołwjała.
Što běše zmysł pućowanja?
Ch. Gaedikowa: Zhromadnje ze swojim kolegu Robertom Conradom smój 16 wobdźělnikam rozkładowałoj, kotre dźěła mamy w statnym lěsu wukonjeć.
Su wobdźělnicy składnosć měli, Waju so prašeć?
Ch. Gaedikowa: Haj, a woni su to přewšo aktiwnje wužiwali. Mjez druhim je šło wo wjelka kaž tež wo schorjenje dźiwich swini na swinjacu mrětwu.
To pak njejstej zawěsće byłoj jeničkej temje. Kotre informacije staj sobupućowacym posrědkowałoj?
Ch. Gaedikowa: Robert Conrad, jako hajnik tamnišeho lěsa je wuswětlił, kotre změny wón planuje a přewjedźe, po tym zo je wón nětko dwě lěće za tamniši lěs zamołwity. Mjez druhim je wón rozjasnił, zo ma po rjadowanju sakskeho ministerstwa za wobswět skerje domjace družiny dubow sadźeć. Lěta do toho su zamołwići skerje ameriski dub wužiwali.
Kak so změna klimy wobkedźbuje?
Wuměna wo folklorje
W Nižosakskim měsće Scheeßel zetkachu so kónc tydźenja zastupjerjo čłonskich towarstwow němskeje wotnožki CIOFF (swětowa organizacija folklornych festiwalow a folklornych skupinow). Maximilian Gruber je so z referentom Domowiny za kulturu, Clemensom Škodu, wo zetkanju rozmołwjał.
Što chowa so za skrótšenku CIOFF?
C. Škoda: CIOFF je swětowa organizacija, kotraž ma tež w UNESCO poradźowacy status. Je to swětowy třěšny zwjazk za organizatorow folklornych festiwalow kaž tež za folklorne skupiny. Tež serbske skupiny su z čłonami CIOFF. Za organizowanje festiwala, na přikład we Łužicy su mjezynarodne kontakty to najwažniše. Bjez nich njemóžeš tajki festiwal docyła organizować. CIOFF pomha nam mjenujcy skupiny namakać a zdruha twori wona tež wěsty ramik regulow za wuhotowanje festiwalow. Organizacija ma swětowu runinu, ale dźěła tež w sektorach, kotrež wotpowěduja hrubje kontinentam. W tutych sektorach je potom wjacorych sekcijow, kiž su wotpowědne kraje na kontinentach.
Wo kotrych temach wuradźowachu čłonske skupiny na lětušej zhromadźiznje?
Prěni króć na dźěłarničce była
Lětuši molowanski kurs Spěchowanskeho kruha za serbsku ludowu kulturu steješe pod hesłom „Dwórnišćo pisanosće“. Milenka Rječcyna je so z Jeannine Markec z Worklec rozmołwjała.
Tónle poskitk wotměwa so hižo mnohe lěta. Čehodla sće so Wy za tónle kurs rozsudźiła?
J. Markec: Je tomu lětsa scyła prěni króć, zo sym so na dźěłarničku přizjewiła. Njewědźach dotal, zo so tajka wotměwa. Njeje tomu ani tak dołho, zo sym wo tym zhoniła.
Poskitk měri so na započatkarjow kaž tež lajskich wuměłcow. Kak dołho so Wy hižo z tworjacym wuměłstwom zaběraće?
J. Markec: Je tomu něhdźe lěto, tak so dopominam, zo so z wuměłstwom zaběram a zo sama tworju. To je za mnje móžnosć, so do druheho swěta zanurić. Mje wosebje zajimuje, kak móžu to, štož widźu abo začuwam, na mnohe wašnje zwobraznić a zo móžu za to cyle wšelaki material wužiwać. To mje wulce wabi.
Maće material, z kotrymž wosebje rady dźěłaće?
J. Markec: Mje zajimuja wěcy, kotrež móžu sama naćisnyć. Wosebje lubi so mi linolowy ćišć. Sym pak za wšelake wuměłske směry wotewrjena.
Mjezynarodna nóc njetopyrjow
Jendźelsce mjenuja njetopyrjow „bat“ a „Batnight“ je mjezynarodna nóc za škit njetopyrjow. Tuta wotmě so minjeny kónc tydźenja we 38 krajach po wšěm swěće a skedźbni na wohrožene njetopyrje a druhe zdźěla jara wohrožene družiny. Tež w Njeswačidle bě při tutej składnosći tójšto dožiwić. Hanka Jenčec je z Madlenu Mičkec z tamnišeje přirodoškitneje stacije porěčała.
Što je so w Njeswačidle składnostnje mjezynarodneje nocy njetopyrjow wotměło?
Madlena Mičkec: Smy mnohostronski program za nóc njetopyrjow přihotowali. Wone su fascinowace zwěrjata, ale tež sylnje wohrožene. Ze zawodnym přednoškom smy wobdźělnikam swět njetopyrjow zbližili a na jich situaciju skedźbnili.
Kak sće dźěći do přirodoškitneje akcije zapřijeli?
Madlena Mičkec: Přihotowachmy paslensku staciju. Tam móžachu sebi dźěći masku w formje njetopyrja zhotowić. Runje tak smy hry a kwis poskićili. Při dźěćacym kwisu bu nowa wěda wo njetopyrjach hnydom skrućena. Jako myto je kóžde dźěćo poprjančkaj w formje njetopyrjow dóstało.
Wo spěwanju so dźensa hišće rěči
Po lońšej premjerje wuhotuja „2. lěćny serbski swjedźeń w Přiwćicach“, a to 26. awgusta. Bosćan Nawka je so z hłownym organizatorom Lucianom Kaulfürstom, motiwatorom Domowiny za tworjenje rěčnych rumow w kónčinach Malešecy, Kubšicy a Bukecy, rozmołwjał.
Knježe Kaulfürsto, što tónraz na wopytowarjow Přiwćičanskeho hrodu čaka?
L. Kaulfürst: Změjemy znowa wotměnjawy program z wobšěrnym poskitkom za dźěći, prezentaciju wo pčołarstwje kaž tež wo serbskich narodnych drastach wšitkich regionow a wězo tójšto hudźby. Jako wosebity hósć zahraje chorwatska tamburicowa skupina Ključ. Nastupajo personal, logistiku, techniku kaž tež zastaranje z jědźu a napojemi kooperujemy wospjet z partnerami, kaž na přikład z Malešanskej wohnjowej woboru, lokalnym pjekarjom a regionalnym rěznikom a prěni raz z Přiwćičanskim towarstwom Aktion in Stereo.
Kak je wam premjera loni pomhała, lětuši swjedźeń planować a organizować?
Astrocentrumze serbskim ludom zwjazany
Prof. dr. Christian Stegmann je fyzikar za kosmiske dźělčki a mjeztym znate wobličo Astrocentruma Łučica (DZA). Z nim je so Marcel Brauman rozmołwjał.
Loni sće so we wubědźowanju wo srědki za změnu strukturow přesadźili – kotre nowinki nam lětsa hišće přinjeseće?
C. Stegmann: Po tym zo su srědki za natwar centruma přizwolene, twar přihotujemy a team powjetšimy, zo bychmy centrum najpozdźišo za dwě lěće załožili. Nimo komunalnych politikarjow sće na „rozmołwu při róžni“ (30.8., w 17.30 hodź., w domje towarstwow w Konjecach) kaž loni ludnosć regiona přeprosył – kak z Wašeho wida serbski lud z planowanym Astrocentrumom Łužica wobchadźa?
C. Stegmann: Dožiwjamy wulku wotewrjenosć a zajim. Rjany přikład za wuznam DZA, snadź hižo za zwjazanosć, běše karnewalski wóz Konječanskeje młodźiny za róžowu póndźelu. Tema woza bě podzemski labor DZA. Tež na druhich zarjadowanjach w serbskim sydlenskim rumje smy wjele rezonancy dóstali.
Němski centrum za astrofyziku ma hižo běrow we Wojerowskej radnicy, hdźež je samostatne serbske mjeno „Astrocentrum Łužica“ widźeć. Kak je k tomu dóšło?
Jubilej při haće za wšitke generacije
Wot dźensnišeho wotměje so 10. festiwal při Kulowskim měšćanskim haće. Wo tym je so Silke Richter z Mathiasom Klimankom z třěšneho zwjazka Kulowskich młodźinskich klubow rozmołwjała.
Kak dołho festiwal hižo eksistuje a čehodla je wón scyła nastał?
M. Klimank: Prěni festiwal smy w lěće 2013 přewjedli. Tehdy bě wón mjeńši a regionalniši hač dźensa. Poprawna mysl bě, w našim měsće regionalny festiwal poskićeć, hdźež móža hudźbnicy, wuměłcy a skupiny z regiona wustupić. Wosebity charme naš festiwal ma, dokelž je wón měšeńca festiwalneje nalady a swójbneho charaktera.
Štó festiwal organizuje a kak so wón financuje?
M. Klimank: Hłowny organizator je třěšny zwjazk Kulowskich młodźinskich klubow United clubs for Kulow, kiž tohorunja dalše zarjadowanja přihotuje kaž Kulow Cup a jutrowne reje. Hłownje financujemy festiwal ze zastupnymi lisćikami a z předanje napojow. Nimo toho mamy tójšto wjetšich a mjeńšich sponsorow a podpěraćelow, kotřiž nam pjenježnje a materielnje pomhaja.
Je lětsa někajkich nowosćow?
