Z nowym busom k nowym laboram
W Habrachćicach (Ebersbach) je chěža ze stołom na předań, w Běłej Wodźe wodowa wěža a w Miłoćicach Budyska wodarnja. W zwisku z wutworjenymi miniaturami steji Bosćij Pjaca. Milenka Rječcyna je so ze serbskim industrijowym designerom rozmołwjała.
W Běłej Wodźe a Lubiju maja lokalny labor, w kotrymž młodźi ludźo produkty z 3D-ćišćakom zhotowjeja. Kak je k tomu dóšło?
B. Pjaca: 2017 sym ze swojim Fab-busom we Łužicy ducy był. Je to mobilny labor z načasnej techniku za 3D-ćišć. Přebywach we wjacorych šulach, w młodźinskich a socialnych zarjadnišćach. Lěto na to wuhotowachu w Ochranowskim přirodowědnym muzeju dźěłarničku. W lěće 2019 přewjedźech dźěłarničku na Lubijskim Gymnaziju bratra a sotry Scholl. Za dalše wužiwanje přewostajich šuli 3D-ćišćak za cyłodnjowski poskitk.
Nošer Lubijskeho lokalneho labora je towarstwo „Lubij je žiwy“.
B. Pjaca: Zajim bě tak wulki, tež zwonka šule, zo dyrbjachu sej partnerow pytać. Mjeztym su tójšto noweje techniki kupili. My smy přez spěchowanje załožby Drosos ze Šwicarskeje z pjenjezami pomhali. Za přichodne połdra lěta je projekt tuž zaručeny.
Adwent zaso kusk jara měrny
Přiznawam, zo njeje hudźba mój cyle prěni a najwažniši konik, kiž mje k tomu honi, zo ani jenički koncert serbskeho chóra abo spěwneje skupiny w běhu lěta njeskomdźu. Ale w adwentnym času žno cyle rady raz připosłucham, hdyž naše spěwne ćělesa woblubowane adwentne a hodowne pěsnje zanošuja. To prosće do tohole ćmoweho časa słuša. Tajkej wosebitej dohodownej atmosferje so tež ja wuwinyć njemóžu.
Serbska rěčma zaso městno
Wot meje skutkuje Lucian Kaulfürst přistajeny pola Domowiny jako motiwator k wožiwjenju serbšćiny w rěčnje hižo chětro zesłabjenych kónčinach župy Budyšin. Cordula Ratajczakowa je so z nim rozmołwjała.
Knježe Kaulfürsto, Malešanska wokolina je nětko Waš rewěr. Što tam činiće?
Tři žiwjenske stołpy su jemu přewšo wažne
W Konjecach su dźensa swójbni, wjesnjenjo a přećeljo Janej Šołće k 80ćinam gratulowali. Tak přejachu jemu zbožo, strowotu a Bože žohnowanje a dźakowachu so zdobom ze sprawnym připóznaćom za jeho lětdźesatki trajace wobstajne skutkowanje na dobro druhich.
Wo Janu Šołće pisać předewšěm woznamjenja mjenować tři žiwjenske stołpy. Prěni steji w Salowje, hdźež je so jubilar 9. hodownika 1941 narodźił. W staršiskim domje dožiwi wón ćežke ratarske dźěło a přiswoji sej charakterne kajkosće kaž pilnosć a wutrajnosć.
Što so wot 1968 do 1989 stawaše?
Historikar dr. Thomas Widera z Drježdźan zaběra so wot spočatka septembra w Serbskim instituće z projektom „Politika NDR napřećo Serbam – akterojo a zajimy 1968–1989“. Cordula Ratajczakowa je so ze stawiznarjom rozmołwjała.
Knježe Widera, mamy studije wo NDRskej politice napřećo Serbam na polu kulturneho žiwjenja, šule a tež wo Domowinje – što je nowosć Wašeho projekta?
Th. Widera: Mnohe studije koncentruja so na 1950- a 1960te lěta, w kotrychž nastachu zakładne struktury serbskeje ciwilneje towaršnosće. Prěnjotny dźěłowy titul projekta rěkaše „Politika SED napřećo Serbam“. Mi pak bě jasne, zo je 40 lět přewjele. Po dalšej rešerši zwěsćich, so stej poslednjej lětdźesatkaj NDR jara zajimawej, a wo času po 1970 bu lědma slědźene. Sym sej dobu 1968 do 1989 wuzwolił, dokelž je mi w žórłach napadnyło, zo měješe wosebje lěto 1968 wulki wuznam za serbske zhromadźenstwo.
Čehodla?
Terminy wotrěčeć móžno
Často so mjerzaš, zo so w bohatym serbskim kulturnym žiwjenju zarjadowanja prěkuja. Prašeš so, hač móžno njeje, zo so institucije a towarstwa mjez sobu tak wothłosuja, zo njetrjebaš so za jedyn a přećiwo tamnemu poskitkej rozsudźić – telko zarjadowarjow dźě na kóncu nimamy! Ćim lěpje, zo je so wothłosowanje w padźe swjedźenskeho lěta „2022 – lěto Zejlerja a Kocora“ poradźiło.
Prěni naćisk protyki z něhdźe 30 terminami najprjedy raz předleži, najwjace pozicijow steji na zelenym, jenož někotre hišće cyle jasne njejsu. A hlej, samo tamne zarjadowanja – kaž na přikład 76. serbski cyrkwinski dźeń w Bukecach, festiwal dudakow w Slepom abo Wotrowski wosadny swjedźeń składnostnje 250. róčnicy załoženja – su tak wobkedźbowali, zo z lětom Zejlerja a Kocora njekonkuruja, ale su integrowane. Wšo připóznaće za prócowanje tuž zamołwitym. Jako potencielny publikum móžemy so wjeselić.
„Trjebamy wothłós!“
Załožba za serbski lud přeproša zajutřišim, sobotu, na 2. digitalizacisku konferencu. Z Danielom Zobu, jeje społnomócnjenym za wobłuk digitalizacije, je so Axel Arlt rozmołwjał.
Z čim so konferenca zaběra?
D. Zoba: Zarjadowanje ma tuchwilny staw serbskeho digitalizaciskeho koncepta hódnoćić a zjawnej diskusiji wo nim polěkować. Wšako tajki koncept ženje hotowy njeje. Dalše serbske rěčne rumy tworić so jenož radźi, hdyž wužiwarjo to, štož je nětko napisane, tež přiwozmu. Trjebamy wothłós!
Pandemija žada sej online-zarjadowanje. Maće to za lěpšinu abo nic?
Do jamy lawa so podał
We wobłuku swjedźenskeho lěta „1 700 lět židowske žiwjenje w Němskej“ je njedawno znaty dźiwadźelnik Roman Knižka hromadźe z dujerskim kwintetom Opus 45 literarno-komorny hudźbny program „Ich hatte einst ein schönes Vaterland“ w Budyšinje předstajił. Něhdźe 130 ludźom poda wón w tamnišim wopomnišću dohlad do žiwjenskich poměrow Židow mjez Němcami wot 18. lětstotka hač do přitomnosće. Cordula Ratajczkowa je so z 51lětnym rodźenym Budyšanom wo dźensnišich politiskich poměrach rozmołwjała.
Knježe Knižka, na kóncu zarjadowanja sće wuzběhnył, zo je Wam tale literarno-koncertna tura naležnosć wutroby, wosebje předstajenje w Budyšinje. Čehodla?
Na prěni kurs serbšćiny
Na Drježdźanskej Ludowej uniwersiće (VHS) maja mjeztym tři njedźele rěčny kurs serbšćiny. Milenka Rječcyna je so z Jadwiga Pjacec rozmołwjała, kotraž tam jědnaće zajimcow wuwučuje.
Kak je tutomu kursej serbšćiny w Drježdźanach dóšło?
J. Pjacec: Ludowa uniwersita je so pola nas w towarstwje Stup dale z.t. naprašawała. Kaž je nam Ludowa uniwersita zdźěliła, běchu so do toho hižo na Domowinu wobroćili, zwotkelž pak trěbnu podpěru dóstali njejsu. Jako běchu zwěsćili, zo je w sakskej stolicy towarstwo, kotrež ma Serbow jako čłonow, su so na nas wobroćili. Tak su prěni króć zwisk k towarstwje nawjazali.
Při wšěm, njeje to wšědne, zo w jednym měsće, w kotrymž su Serbja absolutna mjeńšina na VHS serbšćinu podawaja.
J. Pjacec: Haj, to je prawje. Sobudźěłaćerjo VHS su nam rjekli, zo maja wšě móžne rěče w poskitku. Serbšćina pak je pobrachowała, a to, runje w sakskej krajnej stolicy. Maja za samozrozumliwe, zo so w Drježdźanach serbšćinowy kurs za dorosćenych poskići.
A kak to nětko funguje? Sama wšak njesće wukubłana za wuwučowanje rěče?
Žiwy adwentny kalender njeje
Lětsa bychu žiwy adwentny kalender we Wojerecach dwacety raz přewjedli. Na to nětko takrjec w ćichim spominaja. Z hłownym organizatorom Torstenom Vogelom je so Silke Richter rozmołwjała.
Knježe Vogelo, što koronapandemiju ze žiwym adwentnym kalendrom zwjazuje a što jeju dźěli?
T. Vogel: Bych nimale rjekł: Kóžde lěto zas, kaž so tak rjenje praji. Mjeztym je to skerje napřećiwnosć. Loni smy nowy format namakali. Tón by samo aktualnym postajenjam wotpowědował. Přiwšěm smy so hinak rozsudźili.
Što to dokładnje rěka?
T. Vogel: Lětsa mějachmy „bajkowy adwentny kalender“ planowany – w cyrkwi a z hygienowym konceptom. Bohužel je incidenca mjeztym dramatiske rozměry nabyła. Prawidło 3G zwoprawdźić je organizatorisce ćežko, 2G porno tomu wotpokazujemy. Mi je jara žel, zo dyrbimy tele małe swětleško nadźije wupadnyć dać. Ale kóžda wěc ma dwě stronce, a po dokładnym wotwažowanju smy so rozsudźili žadyn žiwy adwentny kalender njepřewjesć.
Kak sće žiwy adwentny kalender loni organizowali?
