Ćerń njewěstosće je stajnje pódla
Z rozumom a wutrobu – tak mamy jednać. To poruča nam kanclerka Zwjazkoweje republiki Němskeje Angela Merkel. Njeje lochko so na rozum spušćeć, hdyž sej wuwědomješ, što bu wčera wobzamknjene: wobmjezować wosobinske kontakty, wopušćić bydlenje jenož wažnych přičin dla, wopyty w chorownjach a starownjach tak wobmjezować, zo su lědma móžne. Jednotne wobmjezowanja to za cyłu republiku, nic jeno za jednotliwe zwjazkowe kraje. Njewěstosće, kotrež su ze samopostajenja wšelakich wokrjesow a krajow nastali, tak wobeńdu.
Tež Kaeubler nas namołwja
Hromadźe dźeržeć!
Dokelž tele dny posledni stary dowol ze zašłeho lěta wotbywam, chcychmoj so z mandźelskej nad Baltiskim morjom wočerstwić. Rjany hotel w Travemündźe pola Lübecka bjezposrědnje při wodźe, čerstwa ryba, wuchodźowanja pona přibrjohu a připowědźene słónčne wjedro wěšćachu namaj něšto rjanych dnjow. Zo dožiwimoj město toho najwjetšu krizu, kotruž je tónle kraj po Druhej swětowej wójnje hdy zmištrować dyrbjał, njejsmoj w tym wobjimje wočakowałoj. Ale doma na zahrodźe maš so tež rjenje ...
Škitać so,ale so njebojeć
Coronawirus njeje dotal wšitkim ludźom wědome wohroženje. Milenka Rječcyna je so z Cyrilom Hančikom, šeflěkarjom, fachowym lěkarjom za anesteziju, intensiwnu terapiju, nuzowu a paliatiwnu medicinu w Běłowodźanskej wokrjesnej chorowni, rozmołwjała.
Mnohe chorownje su na to přihotowane, zo změja pacientow zastarać, kotřiž su na coronawirus schorjeli. Kak posudźujeće přihoty chorownje w Běłej Wodźe, hdźež jako šeflěkar skutkujeće?
C. Hančik: Smy derje přihotowani. To wšak předewšěm rěka, zo dyrbimy pacientow izolować, samych na jednej staciji zastarać. Za ćežke pady trjebamy wotpowědnu techniku, na přikład tajku, zo móžemy potrjechenych z mašinu wobdychać (beatmen). Tajku techniku pola nas mamy. Wokomiknje mamy ju za pjeć pacientow, kotřiž su jara ćežko na wirus schorjeli. W nuzowym padźe móžemy hač do wosom schorjenych na intensiwnej staciji zastarać.
Maće móžnosć přepruwować, hač je so něchtó z coronawirusom inficěrował ?
Komunikuja digitalnje
Na Budyskim Serbskim gymnaziju hotuja so šulerjo 12. lětnika na maturu. Tuchwilu pak steji kubłanišćo pod karantenu. Milenka Rječcyna je so ze šulskim nawodu Renéjom Wjacławkom rozmołwjała.
Šulerjo su doma a wučerjo mjeztym po wjetšinje tež. Kak nětko postupujeće, dwanatkarjow dale na maturu přihotować?
R. Wjacławk: Chcemy našich maturantow wo konkretnym wotběhu direktnje informować. To rěka, zo kóždeho šulerja abo kóždu šulerku zazwonimy resp. jim mejlku sćelemy.
Budu pruwowanja přestorčene, abo je wotmyslene wužiwać za to regularne nachwatanske pruwowanske terminy?
R. Wjacławk: Sakske kultusowe ministerstwo wokomiknje oficialnje z toho wuchadźa, zo budu pruwowanja na regularnych terminach přewjedźene. Žana druha informacija nam dotal njepředleži.
Kak daloko su maturanća na pruwowanja přihotowani?
R. Wjacławk: Dyrbimy jasnje rjec, zo mějachmy pola nas hač do zašłeho tydźenja regularnu wučbu. A wšo to, štož je so do toho dnja wuwučowało, je tež za pruwowanje relewantne. Tak móža šulerjo tute wobsahi wuknyć abo su je hižo wuknyli.
Premjera w Złym Komorowje
Někotre městna hišće swobodne
Rěčny centrum WITAJ přihotuje za jutrowny tydźeń mjeztym třeći ferialny kurs za dźěći. Milenka Rječcyna je so z projektowej sobudźěłaćerku Michaelu Hrjehorjowej rozmołwjała.
Z kotreje přičiny tajki prózdninski kurs wospjet přewjedujeće?
M. Hrjehorjowa: Kurs za serbske dźěći, kotrež zwonka Łužicy bydla a tam zwjetša jenož doma serbsce rěča, ma dobry wothłós. Mnozy starši so pola nas hižo sčasom naprašuja, hač a hdy dalši kurs planujemy. Přeja sej za swoje dźěći tajki poskitk, dokelž twori tón přidatny rěčny rum. Dźěći móža swoje zamóžnosće nałožować, čitać a pisać zwučować a zabawne dny dožiwić. Nimo toho zeznawaja nowych přećelow.
Na koho je kurs wusměrjeny?
M. Hrjehorjowa: Witamy zajimcow 1. do 6. lětnika. Mjez lětsa přizjewjenymi su dźěći, kotrež budu wospjet pódla. Wjacore su z Drježdźan. Někotre jednotliwe swobodne městna pak hišće mamy. Zajimcy móža so rady w rěčnym centrumje přizjewić.
Štó so wo holcy a hólcow stara?
Ćisnu korčmarjo wótku do žita?
Po tym zo su Pawlikecy w Trjebinje swój hosćenc „Kostanijowy dwór“ lětsa na přeco začinili, budźetej pječa tež hosćencaj blisko Kulowa bórze prózdnej stać. Nuznje pytaja w klóštrje Marijinej hwězdźe noweho wobhospodarjerja „Klóšterskeje stwički“, po tym zo su tam bywši korčmarjecy hižo před měsacami wótku do žita ćisnyli. Tu kaž tam njeje naslědnikow. A kak dyrbi dale hić? Z kóždej zawrjenej korčmu dźě zhubi so čwak wjesneje identity, a komuna dyrbi tomu po zdaću bjezmócna přihladować.
Planuja serbski swjedźeń w měsće
We wobłuku lětušeho Wojerowskeho Staroměšćanskeho bulwara wotměje so prěni raz dźeń ze serbskej kulturu, rjemjesłom a jewišćowym programom. Silke Richter je so ze społnomócnjenej za serbske naležnosće města Gabrielu Linakowej rozmołwjała.
Knjeni Linakowa, bě serbska kultura dotal na Staroměšćanskich bulwarach Wojerec přemało zastupjena?
G. Linakowa: Tak njebych to rjekła. Rozumju koncept staroměšćanskeho bulwara tak, zo móža so wšitcy ze swojimi idejemi na cityjowy management wobroćić, tež serbscy akterojo. Loni sym so za to zasadźała, zo bychu móžnosće k posydnjenju za čas tři měsacy trajaceho bulwara tež serbsce popisane byli. Minjene lěta bě naša kultura z małymi jewišćowymi programami na staroměšćanskich swjedźenjach zastupjena. Problem bě, zo so někotre serbske kulturne skupiny wobdźělić njemóžachu, dokelž je swjedźeń na prěni kónc tydźenja w juniju kruće postajeny. Samsny kónc tydźenja so tež tradicionalne zarjadowanja w regionje wotměwaja.
Štó měješe ideju za serbski swjedźeń we wobłuku bulwara?
Ludźi škitać
Choćebuz (SN/BŠe). Iniciatiwje „Strukturnu změnu nětko“, „Wšitke wsy wostajić“ a Choćebuska wobswětowa skupina chcedźa tydźeń po jutrach lěsne pućowanje do Wochožanskeje brunicoweje jamy přewjesć. Ze symboliskej čerwjenej liniju sej zastupjerjo žadaja, zo dyrbi jama dosć wotstawka k wokolnym wjeskam měć. Wobydlerjo jara pod wuskutkami ćerpja a maja prawo na žiwjenjahódne wobstejnosće. Na lěsnej ležownosći, kotruž Choćebuska wobswětowa skupina wotnaja, porěča potrjecheni k wobdźělnikam pućowanja. Přeprosyli su sej Michaela Zobela z Hambachskeho lěsa, kiž je so hižo wjac hač 70 króć z kritikarjemi brunicy po porynskim rewěrje wuchodźował.
