Skónčnje zaso twarske ležownosće
Wosebje młode serbske swójby pytaja w Radworskej gmejnje za twarskimi ležownosćemi. Šansy, tam tajku nańć, běchu dotal skerje špatne. Połoženje pak počina so polěpšić. Bianka Šeferowa je so z Radworskim wjesnjanostu Wincencom Baberšku (CDU) rozmołwjała.
Kajka bě dotalna situacija twarskich ležownosćow w gmejnje?
W. Baberška: Radworska gmejna žane twarske ležownosće njewobsedźi. To bě a je tež dźensa hišće tak. Smy pak minjeny čas za alternatiwami pytali a z wobsedźerjemi priwatnych płonin rěčeli. Skónčnje móžachmy někotrych z nich přeswědčić, swoje ležownosće jako twarske zajimcam poskićić. Za to zahajichmy w Budyskim twarskim zarjedźe proces. Tam su nětko rozsudźili, hač móža přestrjenje přichodnje jako twarske wužiwać. W někotrych padach mějachmy wuspěch a zarjad je dowolił ležownosć deklarěrować.
Kelko ležownosćow móžeće nětko poskićeć?
Narańše kónčiny lěpje zeznać
Serbske ewangelske towarstwo přeproša přichodnu sobotu, 12. awgusta, na pućowanje a swjedźeń do Wuježka. Měrćin Weclich je so wo tym z jednym z hłownych organizatorow Matom Krygarjom rozmołwjał.
Pjatk smy wotběh 13. serbskeho swjedźenja we Wuježku w pokiwach wozjewili. Štó zarjadowanje organizuje?
M. Krygar: Hłownje je to serbske ewangelske towarstwo. My jako swójba mamy to hromadźe z přećelemi a znatymi z Bukec a wokoliny w horšći. Smy dźakowni, zo směmy pola našich susodow, na Pawlikec statoku, być.
Kak sće w lěće 2005 na mysl přišli, swjedźeń přewjesć?
M. Krygar: Do toho smy trójce ze swójbami pućowali. Ideja bě, zo so naše serbske ewangelske swójby, kotrež su po cyłej Łužicy a Němskej rozbrojene, jónu zetkaja. Zaměr bě, zo so swójby zeznaja, zo přińdu dźěći hromadźe – serbske dźěći z druhich kónčin. W lěće 2005 bě w Bukecach Serbski ewangelski cyrkwinski dźeń. Dokelž pak bě program kóžde lěto samsny, sej něšto nowe wumyslichmy. A to bě serbski swjedźeń we Wuježku.
Njejsće sej tež lětsa jenož ewangelskich Sebow, ale kaž rěka „wšitkich Serbow a dalšich zajimcow“ přeprosyli. Što z tym měniće?
Za rjemjesło hižo w šulach wabić
Nowe wukubłanske lěto w Sakskej je zahajene, a wšudźe pobrachuja rjemjeslniscy wučomnicy. Ćim bóle zwjesela, zo je so lětsa wjetšina cyłkownje jědnaće hólcow – šulskich wotchadnikow Serbskeje wyšeje šule Worklecy – za tajki powołanski puć rozsudźiło. Woni nastupichu wutoru swoje wukubłanje na metalotwarca, blidarja, Kfz-mechatronikarja, ratarja kaž tež molerja. Tamni wukubłuja so na hladarja chorych, chcedźa so stać z kubłarjom abo absolwuja dobrowólne socialne lěto.
Znate mjena na wólbnym lisćiku
Dohromady 40 zjednoćenstwow je zwjazkowy wólbny wuběrk spočatk měsaca za wobdźělenje na wólbach zwjazkoweho sejma 24. septembra připóznał. Zo su mjez nimi tež tajke z eksotiskimi mjenami, kaž na přikład „Magdeburgska zahrodkowa strona“, „Urbana. Hiphop-strona“, „Strona rozuma“, „Runa strona“ abo „Hórska strona, nadstrona“, we Łužicy skerje njezhonimy. Tele mjena na wólbnym lisćiku wuhladać njeje tule wočakować. Porno tomu nastupi „V-strona3 – strona za změnu, wegetarow a weganow“ tež w Sakskej z krajnej lisćinu.
Šansa, zo so kandidatej z tychle rjadow skok do parlamenta radźi, runa so wulkemu dźiwej. Sprěnja wone cyłki prosće znate dosć njejsu. Zdruha lědma zakonsce předpisanych pjeć procentow zapodatych płaćiwych hłosow docpěja, zo bychu scyła do parlamenta zaćahnyć směli. Wjelelětne nazhonjenja wuwědomjeja, zo direktne mandaty wosom tak mjenowanych etablěrowanych stron CDU, FDP, Lěwicy, SPD, Zwjazk 90/Zeleni, AfD a Swobodnych wolerjo mjez sobu wučinja.
Nowy nastroj za slědźenja BTU
Choćebuz (SN/at). Nowe pruwowanišćo za elektriske zapalne připrawy maja slědźerjo na Braniborskej techniskej uniwersiće (BTU) Choćebuz wot wčerawšeho k dispoziciji. Kaž uniwersita zdźěli, móža z nowej připrawu potencial fleksibilizowanja wuhlowych milinarnjow lěpje přepytować. To je hladajo na přiběracy podźěl wobnowjomnych energijow wažna tema, w nowinskej zdźělence dale rěka. Nastroj stej firma Emis Electrics a Centrum za energijowu technologiju Braniborskeje w zhromadnym dźěle z katedru milinarnjowa technika BTU prof. dr.-ing. Hansa-Joachima Krawca wuwiłoj.
„Pruwowanišćo je tak zapołožene, zo hodźa so wšelake zawodne scenarije předstajić a efekty z mnohimi sensorami wobšěrnje dokumentować“, rozłožuje ze stron katedry na projekće wobdźěleny Christian Katzer. Potencial prototypa tči w snadnuškim techniskim nałožowanju kaž tež w fleksibiliće připrawy sameje. Tak je projekt tež za LEAG zajimawy, hdźež pytaja robustnu alternatiwu k dotalnym wolijowym zapalakam.
W LND a serbskej tematice so doma čuł
Monika Bethmann z Kosarnje (Cossern) pola Hodźija, mandźelska lěta 2001 zemrěteho Joachima Bethmanna, je wustajeńcu z twórbami wuměłca w Biskopičanskej galeriji Carla Lohsy zestajała. Alfons Wićaz je so z Moniku Bethmann rozmołwjał.
Što je Was pohnuło přehladku zestajeć?
M. Bethmann: Najskerje to, zo stajnje na njeho myslu. Nadźijam so, zo móžu nětko pušćić. Lubosć a dušina bliskosć běštej wulkej. Myslu sej, zo móžeš někoho hakle pušćić, hdyž sy jemu bliski. Mam něhdźe 100 listow wot njeho a k tomu swoje, kotrež sym jemu pisała. Puć, so wopušćena čuć, hač k tomu, zo sym dźakowna za wšě te słowa, kotrež je mi pisał, je jara dołhi. Sym něhdźe dźesać lět trjebała, tole předźěłać. Nětko wobhladuju sej jeho wobrazy, bjez toho zo dyrbju płakać. Dopominam so, kak a čehodla je něšto molował. Wjetšina wobrazow bě prosće dar za mnje. Wón je kóžde lěto něšto molował a paslił. Chcyše mi wjeselo wobradźić. Pytanje za dospołnosću jeho ćěrješe, stajnje něšto lěpšeho a rjeńšeho tworić. To chcu pokazać.
Do „čorneho“ trjechili
Wuknjenski program „Serbšćinu online wuknyć“ (SOL) ma tójšto zajimcow. Wot apryla zmóžnja program serbsku rěč wuknyć. Milenka Rječcyna je so z Berlinjanom Korlu Šołtu, jednym z dweju programěrarjow, rozmołwjała.
W kotrej měrje sće był na projekće SOL wobdźěleny?
K. Šołta: Z přećelom, z kotrymž běch informatiku studował, sym projekt technisce zwoprawdźił. Smój po podaćach a planach Drježdźanskeje techniskeje uniwersity koncept za trěbnu software zdźěłałoj, po tym serwer kaž tež internetnu stronu programěrowałoj a z pomocu grafikarja Šćěpana Hanuša app technisce přesadźiłoj.
Je postupowanje kompletnje Wamaj přewostajene było?
K. Šołta: Technologije, kotrež smój wužiwałoj, smój samaj stworiłoj, wobkedźbujo pak přiwšěm přeća za wužiwanje na modernych browserach. Tak móže kóždy zajimc SOL wužiwać, a to doma na ličaku a bórze tež mobilnje. To dźě bě tež žadanje Załožby za serbski lud jako nošerja a Drježdźanskeje TU.
Sće ćeže měłoj serbšćinu zawjazać?
Čestnohamtsce a druhim kwoli
Jako pobych njedawno wjetšeje reportaže dla při Brězowskim jězoru, je mi tam za stanowanišćo a wočerstwjenišćo zamołwity prajił, zo žanoho wuchowanskeho płuwarja nimaja. To wšak ničo nowe njeje, problem je dawno znaty. Tež při druhich jězorach a w kupjelach maja ćeže, wuchowanskich płuwarjow zasadźić. W Brězowce pak su naležnosć tak rozrisali, zo pomhaja jim wukubłani płuwarjo Běłowodźanskeje wuchowanskeje straže. A činja to wšo bjez wulkeho honorara, mjenje bóle čestnohamtsce – takrjec druhim kwoli. Za to su dosć naročne pruwowanja złožili. A při rjanym ćopłym wjedrje hladaja woni za prawym, hdyž so kupacy we wodźe wočerstwjeja. Na tamnej stronje su tež medicinsce wukubłani wuchowarjo na městnje, hdyž je někoho słónčko zežahało abo něchtó do črjopa stupił.
450 skawtow bórze we Łužicy
Wot 29. julija do 5. awgusta zetkaja so w Čornochołmčanskim Krabatowym młynje skawća z cyłeje Němskeje. Milenka Rječcyna je so z nawodu Kulowskeho skawtskeho kmjena Huskies Martinom Kliemankom rozmołwjała.
Kak je k tomu dóšło, zo zetkaja so čłonojo zwjazka skawtow Swětodundacy, runje w Čornym Chołmcu?
M. Kliemank: Kóžde štyri lěta so tajke zetkanje něhdźe w Němskej wotměwa. 2013 w Čornym lěsu smy so jako Kulowska skupina rozsudźili, so wo wuhotowanje lětušeho zetkanja prócować. Z pomocu sakskeho a durinskeho zwjazka je so nam to poradźiło. Wočakujemy něhdźe 450 skawtow z cyłeho kraja, najmłódši wobdźělnik je dwě lěće stary, najstarši 56 lět.
Nimo Kulowskich mamy tež serbske skawtske skupiny. Su wone zapřijate?
M. Kliemank: Haj, wosebje Sulšečenjo ze swojim nawodu Matejom Hrjehorjom. Mamy pak tež w našim Kulowskim kmjenje serbskich čłonow.
Čehodla wabi zwjazkowe lěhwo z hesłom „Na slědach Krabata“ na zetkanje?
Z ćěłom a dušu kritiski žurnalist a publicist
Swěrny wonkowny sobudźěłaćer Serbskich Nowin, bywši šefredaktor časopisa Rozhlad, přełožowar a publicist Cyril Kola swjeći dźensa w Budyšinje 90ćiny. Hač donětka wón wšědne wudaće Serbskich Nowin ze swojimi přinoškami wobohaća. Kaž sam praji, jeho tele dopołdniše dźěło młodeho a duchownje čerstweho dźerži.
