Budźmy dobri hosćićeljo
Fulminantny wšak wón stajnje je, naš folklorny festiwal. Ale lětsa je wšo wosebje rjane. Nowe wuhotowanje, nowe skupiny a mały jubilej – wšitko to wjeselo tych přisporja, kotřiž so za wony wjeršk horja. Sprawnje přiznawam: Sym so na festiwal wulce wjeselił. Jako rejowar, jako žurnalist, jako Serb. Přetož hdy hewak mamy móžnosć pokazać, kak pisana naša Łužica poprawom je. Tež tohodla je festiwal wažny, wšako je wón žiwe wuznaće pisanosće a diwersity. Tute wuznaće w časach přiběraceho zatrašenja z praweho politiskeho spektruma nuznje trjebamy. Směmy tuž hordźi na wšěch tych być, kotřiž so kóžde druhe lěto znowa do hoberskeho nadawka organizowanja, planowanja a přewjedźenja festiwala dadźa. Bjez angažowanych ludźi w přihotowanskim wuběrku, bjez pilnych sobudźěłaćerjow zarjada Domowiny njeby swjedźeń hudźby a reje móžny był. Za to měli so jim dźakować. Jasne tež je, zo festiwal dale rosće a zo bywa w swojej strukturje profesionalniši. Druhdy je samo hižo tak profesionalny, zo zabudźe, zo trjeba podpěru wšěch akterow serbskeho ludu.
Znowa pisana měšeńca stilow
Festiwalnu sobotu zahorja w nocy hosći serbske a mjezynarodne skupiny z hudźbu, hdyž rěka zaso: Chróšćanski special. Projektowa managerka Domowiny Rjezka Krügerowa je za planowanje speciala zamołwita, z njej je so Maximilian Gruber wo lětušich planach rozmołwjał.
Na čo smědźa so wopytowarki a wopytowarjo lětušeho Chróšćanskeho speciala wjeselić?
R. Krügerowa: Na rjany, pisany program. Lětsa wšak je to pjatnaty festiwal, to je wězo mały jubilej. Tohodla smy sej rjekli, zo chcemy zaso raz serbskim skupinam platformu skićić. To budu Šwintuchi, Jankahanka, Kula Bula a Popsorben. Mamy rjanu měšeńcu serbskich skupinow, tróšku swětneje hudźby a wězo tež wulki highlight. Kaž přeco wotměwa so special na dwěmaj dworomaj: pola Wjeselic a pola Zahrodnikec-Grutkec. Dokelž stej dworaj dosć wulkej, změje kóždy a kóžda móžnosć, sej special lubić dać.
Kotru skupinu sće sej lětsa jako wosebitu chłóšćenku přeprosyli?
Nowiny bóle podpěrać
Štó so wo to stara, zo sej mjeńšiny swoju rěč zachowaja? Nimo swójbow, kubłanišćow a institucijow maja nowiny a časopisy mjeńšinow bjezdwěla wulki podźěl na tym. Wone wědźa, zo je rěč dźěl identity, a zo rěč wašnje našeho myslenja formuje. Tym, kotřiž wjacore rěče wobknježa abo je znajmjeńša sćěhować zamóža, je lóšo, druhe ludy a kultury rozumić. To je wulki pokład a wuraz mnohotnosće. Tuž je wažne, zo dóstawaja nowiny a časopisy financielnu podpěru.
Wažna je tohorunja prawidłowna wuměna mjez nowinarjemi. W lěće 2002 bu organizacija Midas załožena. Mjeztym su w njej 27 nowinow mjeńšinow z čłonom. Jónu wob lěto so zastupjerjo nowin na mjezsobnu wuměnu zeńdu. Ćežišćo aktualnych wuradźowanjow je digitalna transformacija. Jasnje je, zo je to wulke wužadanje a zo ma kóžda nowina za sebje prawy puć wuzwolić. Serbske Nowiny tuchwilu zaměrnje na zwoprawdźenju digitalneje transformacije dźěłaja, štož je hoberski nadawk.
Poražki triatletku njezatraša
Wutrajnosportowča Samira Zarjeńkec ze Smjerdźaceje je minjenu sobotu na 23. hrodowym triatlonje w Moritzburgu startowała. W starobnej klasy juniorojo je cil jako třeća docpěła. Vanessa Žurec je so z 18lětnej rozmołwjała.
Čehodla sy so za tutón sport rozsudźiła?
S. Zarjeńkec: Sport mje hižo wot mojeho dźěćatstwa přewodźa. Mój nan je ze mnu tehdy wjele kolesował. Po šuli sym husto najprjedy koło běžała – to je mi při wotpinanju pomhało. Hdyž sportuju čerpam nowu energiju. Před třomi lětami sym prěni raz triatlon w Moritzburgu widźała. Wědźach hnydom: To chcu tež raz činić! Mój prěni triatlon bě loni „KnappenMan“ při Třižonjanskim jězoru. Triatlon mje wosebje fascinuje, dokelž je to měšeńca třoch disciplinow. Ručež sym jednu z nich zdokonjała, čuju so wolóžena a mam nowu motiwaciju za přichodny wotrězk.
Kotra disciplina je za tebje wosebje napinaca?
Komunikaciju polěpšić
Filip Budar z Hrubjelčic je nowy wiceprezident za nutřkowne poćahi YEN – Młodźiny europskich narodnych skupin. Vanessa Žurec je so z 18lětnym wo jeho nowym nadawku rozmołwjała.
Čehodla sy so rozsudźił organizaciji MENS přistupić?
F. Budar: MENS je w mojimaj wočomaj perfektna platforma za młodostnych, kotřiž chcedźa so bóle z identitu swojeje mjeńšiny zaběrać. Je jara wažne, zo so mjeńšiny mjez sobu wuměnjeja. Dokelž sym sam Serb a my Serbja maćerny stat nimamy, mam wězo hišće raz cyle hinaši wid. Móžu so spěšnje do situacije druhich mjeńšin zanurić. Wot toho časa, zo so aktiwnje w organizaciji angažuju, rozestajam so tež bóle z problemami našeje serbskeje mjeńšiny.
Što liči k twojim nadawkam jako wiceprezident?
Z Bohom rybyz wačkami łójić
Dźensa je tomu nimale dokładnje měsac, zo su zwjazkowy kancler a ministrojo ze zastojnskej přisahu swoje zastojnstwa nastupili – mnozy z nich z přidatnej formulu „So wahr mir Gott helfe“. Z tymle ceremonielom přilubja mjez druhim, „zakładny zakoń a zakonje Zwjazka dodźeržować a zakitować“. Tele zakonje rjaduja mjez druhim tež kompetency jednotliwych instancow. Tak steji na přikład nastupajo škit narodnych mjezow abo pruwowanje „kwalifikacije“ za azyl europske prawo nad němskim. Jenož w nuzowym połoženju smě zwjazkowe knježerstwo nachwilnje po wotchilacych so prawidłach postupować. Tajkele połoženje pak so po wusudźe Berlinskeho zarjadniskeho sudnistwa zwěsćić njehodźi, čehoždla je wotpokazowanje požadarjow wo azyl při hraničnych přechodach přećiwozakonska praksa – a to po wukładźenju fachowcow nic jenož w konkretnym padźe třoch Somaličanow.
Kak to je, hdyž ćěkać dyrbiš
Najebać financne ćeže wobdźěli so Thespis-centrum w Budyšinje přichodnu sobotu na dołhej nocy kultury. Bianka Šeferowa je so pola sobudźěłaćerki Yany Humennayje pochadźaceje z Ukrainy za wobsahami wobhoniła.
Što a hdy sće w Thespis-centrumje za zarjadowanje planowali?
Y. Humennaya: 14. junija we 18 hodź. wotmějemy we wobłuku „Dołheje nocy kultury“ w Thespis-centrumje premjeru inscenacije „Powědki kwětkow“. Zakład inscenacije su monologi, kotrež so wokoło stawizničkow wosobow, dopomnjenkow, trawmatow – ale tež wokoło mocy, kotraž z toho wurosće – wjerća. W centrumje steja kwětki – jako symbole za dopomnjenki, móc spjećowanja, rjanosć a změnu. Kóžda kwětka je čłowječa stawizna, kaž kćenjowe łopješko: rozłamliwe, a tola kmane, wětřik, wójnu, wuhnaće a zabyće přetrać.
Za kotry publikum je poskitk?
Stawizny wsy su jeho hobby
73lětny Chróšćan Pětr Suchy je so ze stawiznami wšitkich domow při wjesnej dróze Při pastyrni zaběrał a składnostnje 800lětneje róčnicy swojeje wsy informaciske tafle wo tutych zhotowił. Milan Pawlik je so z nim rozmołwjał.
Kelko informaciskich taflow sće dohromady zhotowił? Hdźe je wopytowar nadeńdźe?
P. Suchy: Informacije wo cyłkownje 14 domach podawam na pjeć taflach we wulkosći něhdźe A1. Mjez druhim zhoni čitar, hdy je so dom natwarił, štó běše prěni mějićel abo kotre rjemjesło su w nim wukonjeli. Sym pak hišće dalše tafle zhotowił: Jednu wo temje „Přetwar nawsy a Cyrkwinskeje hory“ a dwě wo podawkach „Wulěty młodźiny Chróšćanskeje wosady“ z fotami 50tych a 60tych lět. Wšitke tute nadeńdźe wopytowar wot soboty na nawsy před hłownym zachodom swjedźenskeho stana. Dalšu mjeńšu taflu změju pola mnje na dworje z nadpismom „Wulke płokanje“. Tu wustajam tež historiske płokanske nastroje kaž na přikład staru dóńcu abo rólu. Nimo toho móže wopytowar tu tež do něhdyšeje dźěłarnje šewca – mojeho nana – pohladać.
Što běše Wam nastork za projekt? Hdy sće z nim započinał?
Motor němsko- čěskeho dialoga
Z Markom Šimanom, zapósłancom CDU w Sakskim krajnym sejmje, kotryž je wot 2012 rjadny čłon Němsko-čěskeho rozmołwneho foruma, je so Marcel Brauman po wuradźowanju koła w Budyšinje rozmołwjał.
Kak komunikaciski forum ludźi ze susodneju krajow praktisce funguje?
M. Šiman: Wonkownej ministerstwje w Berlinje a Praze powołujetej přeco na dwě lěće rjadnych čłonow do přirady. Smy dohromady 14 sobustawow z wobeju krajow a dwaj kopředsydaj, tuchwilu staj to Jörg Nürnberger, bywši zapósłanc SPD w zwjazkowym sejmje, a Rudolf Jindrák, wulkopósłanc Čěskeje republiki w Słowakskej. Dale eksistujetej stajnej dźěłowej kruhaj wo temomaj wujednanje a městna spominanja. Chcemy dalšej kruhaj nastupajo hospodarstwo a energiju załožić.
Wobwliwuje rozmołwny forum tež wulku politiku wobeju statow?
Zhromadnje sej něšto zwažić
Přichodny tydźeń zahaja so zarjadowanja składnostnje jubileja prěnjeho naspomnjenja Chrósćic a Prawoćic před 800 lětami. Mnohe poskitki nas wočakuja. Njewšědny angažement gmejny a wosady kaž tež njeličomnych pomocnikow hodźi so z jednym słowom zjimać, a to je: zhromadnosć.
