We wěrje po puću do juha

štwórtk, 20. julija 2023 spisane wot:

Wot 24. julija hač do 8. awgusta po­dadźa so serbscy młodostni na swětowe zetkanje młodźiny w Lissabonje. Maximilian Gruber je so z dušepastyrjom młodźiny, fararjom Gabrišom Nawku­, wo tym rozmołwjał.

Kak su so serbscy młodostni na wjeršk swětoweho zetkanja přihotowali?

G. Nawka: Na putnikowanju dekanatneje młodźiny w Róžeńće, njedźelu 4. junija, su so putnicy po Božej mši w gmejnskich rumnosćach zetkali, zo bychu wot referentki dušepastyrstwa, Lucije­ Škodźineje, dóstali přehlad wo wotběhu putnikowanja. Z pomocu PowerPoint­-prezentacije rozkładowaše wona wobšěrnje, što měli při pakowanju nachribjetnika wobkedźbować a što njeměli zabyć. Tež wšelake prawidła so rozjimachu, kotrež mějachu sebi młodostni za jězbu z busom zašćěpić. Njejedna so wšak wo někajki wulět z wopytom w zapadnych krajach Europy abo zo chcychu skónčnje raz Atlantik widźeć, ale jedna so wo putnisku jězbu, na kotrejž so młodostni mjez sobu we wěrje skruća a pohonjuja, zo bychu z pomocu dobrych počinkow za přichod prawe sebjewědomje wuwiwać móhli.

Z festiwalom dale wabić

póndźela, 17. julija 2023 spisane wot:

Clemens Jurk je sobotu a njedźelu za čas folklorneho festiwala powabne sceny filmował. Milenka Rječcyna je so ze serbskim filmowcom z Berlina rozmołwjała.

Što je Wam w pomjatku wostało?

C. Jurk: Na jednym boku běštej to napinacej dnjej, na druhim pak je nam filmowanje wulke wjeselo wobradźało. Přez kameru hladajo je napadnyło, kak rjenje wupyšene su Chrósćicy byli. A mi je so atmosfera na programach jara lubiła. Pólska skupina Legnica je so mi do pomjatka zašćěpiła, předewšěm stila jich rejow a barbow drasty dla.

Sće sam filmował?

C. Jurk: Ně, smy byli mały team, w cyłku smy byli třo. Mój bratr Benjamin je so wo naše derjeměće starał, předewšěm wo pitnu wodu. Mój towarš Sebastian Evans, je ze swojej trutu wyše Chrósćic lećał a wot tam motiwy zapopadnył. Tak je na wobrazach swjedźenski ćah widźeć a tež, kak so na dworach wšitko na nawal hosći přihotuje. Wón ma tak mjenowany jězbnu dowolnosć za wodźenje truty. Sam sym so wo wobrazy na zemi starał a z digitalnej 35 milimeterskej filmowej kameru wjerćał.

Što běše Waš poprawny nadawk?

Wažny hłós za serbske zajimy

pjatk, 14. julija 2023 spisane wot:
Axel Arlt

Znajmjeńša za Braniborsku płaći wuprajenje, zo su społnomócnjeni za serbske naležnosće na krajnej a wokrjesnej runinje wažny hłós, dźe-li wo naležnosće našeho ludu. Na to je knježerstwowy społnomócnjeny, statny sekretar Tobias Dünow tydźenja na konferency z kolegowkami z wokrjesow a bjezwokrjesneho města Choćebuza w Złym Komorowje wuraznje skedźbnił.

Gremij je list Budyskemu krajnemu radźe Udej Wićazej schwalił, kotryž poćahuje so na tehdy aktualne połoženje nastupajo přikrótšenje personalneho městna tudyšeje społnomócnjeneje. Mějićelku zastojnstwa z jenož poł městnom, to w Delnjej Łužicy hišće dosć derje znaja. A tohodla njeje wopisowanje swójskich (braniborskich) nazhonjenjow žane mudrowanje wo tym, štož w Budyskim wo­krjesu snano klaca. Zakonsce zakótwjene rjadowanje, zastojnstwo serbskich społnomócnjenych z połnym městnom we wokrjesach Sprjewja-Nysa, Hornje Błóta-Łužica, Dubja-Blóta a w měsće Choćebuzu wutworić, je jich skutkowanje kwalitatiwnje a kwantitatiwnje njesměrnje polěpšiło. Tež to z lista jasnje wuchadźa.

Widźomnosć swjećić

pjatk, 07. julija 2023 spisane wot:
Milan PawlikŠto by so dźensa jako tema za tutón stołpik lěpje hodźało, hač rozmyslowanje wo słowje folklora? Wčera dźě je so wón zahajił: naš „kulturny wjeršk lěta“ – Mjezynarodny folklorny festiwal Łužica! Dotalne rekordy, štož ličbu wopytowarjow nastupa, buchu hižo w předpředani zastupnych lisćikow přetrjechene. Dobre to znamjo – ničo njeje sobuskutkowacym wjetše myto, hač wulka ličba wopytowarjow! Po definiciji je zapřijeće „folklora“ kumštne słowo z časa romantiki a zestaja so z dweju jendźelskeju słowow: „folk“ = lud a „lore“ = sposrědkowanje abo wěda. Wone wopisuje imaterielne kulturne herbstwo wěsteho ludu abo nabožneje skupiny. Cyle w zmysle tuteje definicije smy z nahladnej ličbu našich swjedźenjow a nałožkow zapisk do němskeje lisćiny imaterielneho kulturneho herbstwa UNESCO docpěli. Wot lěta 2003 spěchuje UNESCO „widźomnosć a wuwiwanje žiweho narodneho herbstwa.“ XIV.

Lětsa bjez delnjoserbskeje skupiny

štwórtk, 06. julija 2023 spisane wot:

Na festiwalnej njedźeli prezentuja so łužiske skupiny na wulkim jewišću pod Fulkec hórku. Maximilian Gruber je so ze zamołwitej za program, Janu Pětrowej, krótko do spočatka festiwala rozmołwjał.

Pod kotrej temu prezentuja so tudyše skupiny lětsa?

Jana Pětrowa: Za lětušu temu smy sebi serbski kwas wuzwolili. Skupiny su so, kóžda na swoje wašnje, z temu rozestajili a nam jeje specifiki předstajeja. Při tym směće so wosebje na Wudworski folklorny ansambl wjeselić, kotryž předstaja lětsa, po dołhej přestawce zaso, serbski kwasny ćah rejujo na jewišću. Wězo su so tež druhe skupiny intensiwnje z temu rozestajili a tuž směće so na pisany kwasny potpurij wjeselić.

Na kajke nowosće smědźa so wopytowarjo lětsa wjeselić?

Dyrbimy sej dowol zasłužić?

pjatk, 30. junija 2023 spisane wot:
Bianka Šeferowa

Lědma bywaja dny zaso dlěše a rjeńše, sej ludźo tójšto předewzaja. Štož w chłódnych měsacach móžno njebě, chcemy po móžnosći předewšěm w lěću nachwatać. Tola, štóž je po wječorach stajnje wuknihowany, tón je skerje wučerpany. A nětko su bórze prózdniny. Čas před tym je za swójby přidatnje zwjetša jara hektiski a połny terminow. W šuli dźěći hišće raz z połnej paru dźěłaja, tohorunja ma so do dowola hišće něšto zrjadować. Rozžohnowanske swjedźenje w pěstowarni. Planować, organizować, nakupować, kófry pakować – zasadnje je kóždy jednotliwy dypk rjany, tola přewjele naraz strowoće njetyje. Trochu stresa wšak derje čini, wón nas samo pohonja, tola to njeměł trajny staw być. Dyrbjeli tuž wuwaženy poměr mjez měrom a stresom docpěć a snano tež raz něčemu „ně“ prajić.

Za Łužicu a jeje bohatosć wabić

srjeda, 28. junija 2023 spisane wot:

Partnerojo projekta UNESCO 5 su so wčera w Mužakowje zetkali. Tež Clemens Škoda, referent Domowiny za kulturne naležnosće a wukraj, je so wobdźělił. Milan Pawlik je so z nim rozmołwjał.

Móžeće našim čitarjam skrótka projekt UNESCO 5 rozłožić?

C. Škoda: Projektej přisłušeja biosferowej rezerwataj Błóta a Hornjołužiska hola a haty, swětowe namrěwstwo Mužakowski park, globalny geopark Mužakowski zahork a imaterielne kulturne herbstwo Serbow. Zasadnje měri so tutón projekt na to, partnerow, kotřiž chcedźa za Łužicu a jeje bohatosć wabić, hromadu wjesć. Wšitkich tutych zwjazuje wězo słowo „herbstwo“.

Je Domowina jenička zastupjerka Serbow w kruhu UNESCO 5?

Dešć bě jara spomóžny

póndźela, 26. junija 2023 spisane wot:

Ratarjo maja stajnje z chabłacymi wikami kaž tež z wjedrowymi wobstejnosćemi wobchadźeć. Wo aktualnym połoženju je so Bianka Šeferowa z předsydu regionalneho burskeho zwjazka Budyšin-Kamjenc Stefanom Triebsom rozmołwjała.

Kajka je tuchwilu situacija na łužiskich honach?

S. Triebs: Po horcych temperaturach ze suchej periodu bjez spadkow bě dešć jara spomóžny. Rostliny móža so nětko dale derje wuwić. Tež trawa móže nětko zaso rosć. Po prěnim syćenju trawy za silažu bě dešć nětko trěbny, tak zo móžemy druhi raz žnjeć. Do dešća je strach hrozył, zo łuki horcoty dla spala.

Tučasnje su płaćizny za mlokowe wudźěłki w kupnicach zaso trochu niše. Su so tež płaćizny mloka znižili, kotrež ratarjo předźěłarjam poskića?

S. Triebs: Njeje žanoho direktneho zwiska mjez płaćiznami za surowizny a inflaciju. Mjeztym pak zwěsćamy, zo płaćizny w kupnicach spaduja a wikowarjo z rabatami wo kupcow wabja.

Kajke su płaćizny za wudźěłki ratarjow na wikach?

Wušparanja ze swójskej milinu

pjatk, 23. junija 2023 spisane wot:
Marian Wjeńka

Sće sej minjene dny rjane lětnje wjedro z wjele słóncom prawje lubić dali? Ja so tak prawje přez nje wjeselić njemóžach, haj poprawom je mi při telko słóncu wutroba bolała. Přičina je solarna připrawa, kotruž mjeztym dobry měsac na třěše našeho domu mamy. Sym na tymle městnje hižo raz wo tym pisał, zo smy so za tajku připrawu rozsudźili. Mjeztym ju mamy – ale wužiwać ju njemóžemy, hačrunjež wona bjezporočnje funguje, kaž bě při prěnim pospyće widźeć. Čakamy mjenujcy na digitalny milinowy ličak, kiž na jednym boku zwěsća, kelko miliny ze syče bjerjemy a na tamnym boku kelko miliny ze solarnych platow do syče dawamy. Mjeztym wjacorych znaju, kotrymž so runje tak dźe.

Dalši problem je naš stary analogny milinowy ličak. Při prěnim tesće solarneje připrawy zwěsćichmy, zo so ličak wróćo wjerći, dokelž w nim žana zawěra za­twarjena njeje. To pak w Němskej dowolene njeje. Hewak móhł znajmjeńša swoju milinu w domje sam přetrjebać a tamny dźěl takrjec do syče darić. Ale ně, dyrbju dale čakać, připrawa na třěše je hasnjena a milinowy ličak so pěknje dale wjerći – doprědka wězo.

Lětsa z nowym finalom

štwórtk, 22. junija 2023 spisane wot:

Nimo Budyšina a Chrósćic je delnjołužiska wjes Hochoza (Drachhausen) kruty wobstatk mjezynarodneho festiwala Łužica. Maximilian Gruber je so ze zamołwitym na městnje, Tobiasom Ungerom, rozmołwjał.

Kak přihotuje so wjes Hochoza po štyrjoch lětach přestawki lětsa na festiwal?

T. Unger: Wot decembra hižo přihotujemy so na wjeršk festiwala we wsy. Kóždy měsac organizowachmy přihotowanske zetkanja, w kotrychž smy zašłe festiwale reflektowali a přemyslowali, kak móhli lětsa postupować. Dwory we wsy smy w dalokej měrje reaktiwěrowali. Při planowanjach smy so na znaty koncept zašłych lět złožowali. Wotběhi njejsu so we hłownym změnili – smy dobreje nadźije na lětuši festiwal!

W kotrej měry so delnjołužiske wosebitosće do programa zatwarja?

Serbska debata

nowostki LND