Haraldej Kóńcakej k 70ćinam

wutora, 21. meje 2024 spisane wot:

Dźakujemy so Wam za wjele lět zhromadneho dźěła, kotrež je naše parlamentariske dźěło jara wobohaćiło. Připóznaće wuprajamy Wam dźensa předewšěm za wšo prócowanje wo škit ­serbskeho sydlenskeho ruma. Hromadźe z Jurjom Kochom sće w prěnim wustawowym wuběrku wo artikl wojował, ­kotryž prawa serbskeho ludu zaruča a wosebje zdźědźeny sydlenski rum a politiske wobdźělenje Serbow zaruča. Bohužel njeje tute postajenje wustawy wotbagrowanju Rogowa zadźěwało. Wot toho pak so njejsće wottrašić dał, ale sće dale wojował z tym, zo sće so na puć podał a mnohe gmejny přeswědčił, zo bychu so k serbskemu ludej a k pěstowanju ­Wašeje maćeršćiny a kultury wuznawali.

Rady dopominaja so bywši čłonojo našeje frakcije na zhromadne dźěło při wudźěłanju prěnjeho Serbskeho zakonja. Zo je so poradźiło, tutón zakoń hišće ­na kóncu prěnjeje wólbneje periody schwalić, mamy so předewšěm Wašej njepowalnosći dźakować. Třo zapósłancy frakcije PDS-Lěwa lisćina resp. frakcije CDU su hižo na spočatku 1990ych lět dopokazali: Naje­bać rozdźělne pozicije je móžno, w krajnej politice zhromadnje jednać.

Duch je swoboda myslenja

pjatk, 17. meje 2024 spisane wot:
Milenka RječcynaPřed wjace hač 34 lětami dźěše nam wo to, zo směmy skónčnje bjez mjezow myslić, bjez hranicow wuknyć a wězo tež bjeze zawěrow po cyłym swěće pućować. Dźensa husto skerje wo to dźe, zo sej swójsku swobodu bjez wobmjezowanjow z tym stworimy, zo přeća abo měnjenja druhich wumjezujemy. Tysacy su tehdy na dróhu šli, zo bychu swoju žadosć za duchownej, ćělnej a dušinej swobodu zwuraznili. Běše to „wulki konsens myslenja“. Wołanje něhdy a dźensa so jara rozeznawa, tež hdyž tuchwilu zaso tysacy dźeń a bóle za swobodu rjeja. Tući pak nažel swój duch njenapinaja a wo tym njerozmysluja, hač je to, za čim žedźa, zmysłapołne a čłowjeskemu byću bliske. Wosebje pak so na to njedopominaja, zo ma kóždy čłowjek na swěće prawo, swoje měnjenje zwuraznić, sej swoje žiwjenje tak wuhotować, kaž sej to sam přeje a tež tam, hdźežkuli to chce. Dźensniša wjetša mobilita dowola čłowjekej, zo so do najzdalenišich kónčinow swěta dóstawa – za Aborigines je to snadź Bayerski lěs a za Serbow pralěs w Boliwiskej.

Strach nic znjewužiwać

pjatk, 10. meje 2024 spisane wot:
Bianka Šeferowa

Sće dźensa hižo z woknom hladali a klimowej změnje přihladowali? Ně? Potom pak je wulki čas!

Stajnje zaso je rěč wo tym, zo je změna klimy za njezwučene wjedrowe fenomeny abo swojorazne wobswětowe zjawy zamołwita. Horce temperatury k jutram, dwaj tydźenjej pozdźišo zaso zmjerzki, powodźenja w Brazilskej ... . W medijach abo socialnych syćach ludźo na to přede­wšěm ze spektakularnymi wobrazami pokazuja. Tajkich wšak je wšědnje. Po cyłym swěće so kóždy dźeń něšto njezwučene stawa a dźakowano šmóratkam hodźi so tole z fotami a widejemi dokumentować. Často ludźo twjerdźa, zo su to po­dawki, kotrež njemóhli so bjez změnjaceje so ­klimy stać. Fakt pak tohorunja je, zo je stajnje zaso k ekstremam dóšło. Jich ličba pak je minjene lěta přiběrała. Za kóždu dlěšu suchu periodu abo sylny zliwk pak změna klimy zamołwita njeje. Strachi před ekstremnymi wjedrowymi zjawami pak so přewšo rady znjewužiwaja.

Ideje za prestiž gymnazija wuwili

wutora, 07. meje 2024 spisane wot:

Hajko Kozel je ze zahajenja šulskeho lěta­ 2023/2024 šulski staršiski rěčnik Delnjoserbskeho gymnazija w Choćebuzu. Milenka Rječcyna je so ze serbskim juristom rozmołwjała.

Kak je tomu dóšło, zo sće tutu zamołwitosć přewzał?

H. Kozel: Sym wo tym rozmyslował, kak móhł so jako nan za gymnazij angažować, na kotryž mój syn chodźi. Sym swój zajim a swoje zaměry spočatk šulskeho lěta 2023/2024 staršiskej zhromadźiznje zwuraznił. To je mjez druhim skrućenje a dalewuwiće serbskeho profila na šuli.

Kak je staršiska konferenca reagowała?

H. Kozel: Sym maćernorěčny Serba a serbski nan. Wjetšina staršich su za mnje hłosowali, tež hdyž njejsu maćernorěčni. To mějach za wulce zajimawe. Wšako běch do zarjadowanja słyšał, zo starši za serbski profil gymnazija zajim nimaja. Nětko pak su zajimawy signal wusyłali. Kruh staršich bjez serbskeho pozadka su maćernorěčneho nana wuzwolili kiž chce serbski profil gymnazija skrućić.

Što je so mjeztym stało?

Ideje za prestiž gymnazija wuwili

wutora, 07. meje 2024 spisane wot:

Hajko Kozel je ze zahajenja šulskeho lěta 2023/2024 šulski staršiski rěčnik Delnjoserbskeho gymnazija w Choćebuzu. Milenka Rječcyna je so ze serbskim juristom rozmołwjała.

Kak je tomu dóšło, zo sće tutu zamołwitosć přewzał?

H. Kozel: Sym wo tym rozmyslował, kak móhł so jako nan za gymnazij angažować, na kotryž mój syn chodźi. Sym swój zajim a swoje zaměry k spočatku šulskeho lěta 2023/2024 staršiskej zhromadźiznje zwuraznił. To je mjez druhim skrućenje a dale wuwiće serbskeho profila na šuli.

Kak je staršiska konferenca reagowała?

H. Kozel: Sym maćernorěčny Serba a serbski nan. Wjetšina staršich su za mnje hłosowali, tež hdyž njejsu maćernorěčne. To mějach za wulce zajimawe. Wšako běch do zarjadowanja słyšał, zo nimaja starši za serbski profil gymnazija zajim. Nětko pak su zajimawy signal wusyłali. Kruh staršich bjez serbskeho pozadka su maćernorěčneho nana wuzwolili kiž chce serbski profil gymnazija skrućić.

Što je so mjeztym stało?

Što zbywa bjez pochada?

póndźela, 06. meje 2024 spisane wot:

„Klub potajnych Serbow“ rěka inscenacija socio-dźiwadłoweho Thespis-centruma, kotruž zajutřišim prapremjernje w Budyskim dźiwadle na hrodźe předstaja. Bosćan Nawka je so z režiserom hry a nawodu centruma Georgom Genouxom rozmołwjał.

Knježe Genouxo, što je „Klub potajnych Serbow“ a štó w nim skutkuje?

G. Genoux: Klub wopisuje skupinku młodostnych, kotraž so za dwěsćě lět skradźu na Lubinje schadźuje, hdźež zhromadnje serbuja a wo tym rozmysluja, kak hodźała so knježaca diktatura w Sakskej spowalić. Ze zběžkom a pomocu sydom serbskich kralow spytaja woni serbski swět wuchować. Wuchadźišćo fiktiwneho scenarija je, zo su „ćěmne mocy“ móc přewzali a wšo „njeněmske“ zakazali.

Njeje přewjele fantazije trjeba, historiske paralele kaž tež aktualne towaršnostne tendency w scenariju spóznać.

Minus a plus digitalizacije

pjatk, 03. meje 2024 spisane wot:
Marcel Brauman

„Rewolucija swoje dźěći žerje“ – hrónčko płaći tež za digitalnu rewoluciju. Nimale wšitcy drje po šmóratku šmóraja, tola: Štó zamóže hišće tři sady porjadnje pisać? Starši, kotřiž zažnemu přistupej dźěći do swěta šmóratka zadźěwaja, su domjacym nadawkam digitalizowaneje šule druhdy hižo na puću. A hdyž budźe posledni stary nopašk poslednjeje domizniskeje stwy w digitalnym rowje pochowany, budźemy widźeć: Serbske žiwjenje z toho njeschadźa. Sćěhuješ dźěłarnički digitalizacije, hdźež maja zajimcy „so wuspytać“, maš zaćišć, zo je třihanje sekwencow so hibacych pisanych wobrazow dźensniši dźeń „klučowa kompetenca“.

Jěwa-Marja Čornakecz Mytom Zejlerja

štwórtk, 02. meje 2024 spisane wot:

Drježdźany (SN/MiR). Sakske ministerstwo za kulturu a turizm (SMWK) spožči lětuše Myto Zejlerja za serbsku rěč Jěwje-Mari Čornakec. We wobkrućenju jury rěka: „Jěwa-Marja Čornakec dóstanje Myto za serbsku rěč Myto Zejlerja 2024 za wusahowace zasłužby na polu serbskeje literatury.“ Statna ministerka Barbara Klepsch je poručenje jury přiwzała a rjekny: „Gratuluju nowej lawreatce wutrobnje a wjeselu so, zo so z tymle mytom jeje wobšěrny angažement oficielnje hódnoći. Z jeje skutkowanjom je Jěwa-Marja Čornakec přikładnje dopokazała, kak hodźi so posrědkowanje a wužiwanje serbskeje rěče z kreatiwitu, angažementom a zaměrnosću dale wuwiwać.“ Na naprašowanje SN praji lawreatka: „Sym přewšo překwapjena. Myto mje jara česći a sym jara zwjeselena. Je to wulke připóznaće mojeho dźěła.“

Swójski podźěl často problem

pjatk, 26. apryla 2024 spisane wot:
Marian Wjeńka

Dokelž lědma hišće něchtó wšitke horncy ze spěchowanskimi srědkami za města a gmejny přewidźi, maja někotre komuny hižo přistajenych, kotřiž jeničce za tym slědźa, z kotreho hornca móhli sej te abo tamne srědki zawěsćić. Snano mjenowani ludźo na te wašnje samo swójsku mzdu ze spěchowanskimi srědkami zaručeja.

Najnowše tajke spěchowanje je leaderowy management Hornjołužiskeje hole a hatow wupisał. Kaž Serbske Nowiny w tymle tydźenju rozprawjachu, móža so komuny a towarstwa požadać, jeli chcedźa mjeńše projekty zwoprawdźić, za kotrež móža spěchowanske srědki hač do wobjima 20 000 eurow dóstać. Za někotrehožkuli je to hižo chětro wulki projekt. To je na kóždy pad najprjedy raz chwalobne. Z telko pjenjezami hodźi so hižo něštožkuli na wsach zeskutkownić. Špak při tym je, zo trjeba komuna abo towarstwo swójski podźěl. Bjez njeho njeń­dźe.

Z wjeselom čłonka jury była

póndźela, 22. apryla 2024 spisane wot:

Na lětušim 20. čitanskim wubědźowanju Rěčneho centruma WITAJ je Edith Mrózec prěni króć w jury sobu skutkowała. Milenka Rječcyna je so z wučerku za němčinu, wěcnu wučbu a nabožinu na Kulowskej Krabatowej zakładnej šuli rozmołwjała.

Kak je tomu dóšło, zo sće nadawk přewzała, w jury sobu skutkować?

E. Mrózec: Sobudźěłaćerka Rěčneho centruma WITAJ je so pola mnje naprašowała, hač chcyła čłonka jury na lětušim čitanskim wubědźowanju być. Sym tež hnydom k tomu zwólniła była a připrajiła. Do wubědźowanja mějachmy zetkanje koordinatorow za serbsku rěč na šulach we Wojerecach. Tam je so mje tež nawodnica Smolerjec kniharnje Annett Šołćic za tym prašała. Tež jej sym rady připrajiła.

Sće Wy zašłe lěta tute wubědźowanje na wědomje brała a snadź hižo na někajke wašnje přewodźała?

HSSL24

nowostki LND