Swědomity parlamentarizm
Wólbny wuslědk Čěskeje wotbłyšćuje powšitkowne towaršnostne połoženje wulkich dźělow Europy. Stare, po zdaću wěste koaliciske modele njedocpěwaja wjace wjetšinu. Nětko Andrej Babiš ze swojej stronu ANO wo tym rozmysluje, wutworić mjeńšinowe knježerstwo a so při tym, hdyž žno njepodpěrać, da znajmjeńša tolerować dać wot zapósłancow SPD a KSČM. Tejle stronje stejitej sej w politiskim spektrumje diametralnje napřećo. Přezjednej pak stej sej nastupajo EU, kotruž wobě – skedźbliwje zwuraznjene – kritisce wobhladujetej. Što by to za našich južnych susodow woznamjenjało, wokomiknje nichtó wěsće rjec njemóže. Je pak fakt, zo njeje tajkile mjeńšinowy konstrukt w Čěskej njeznaty – štož mjez druhim tež za Dansku, Šwedsku, Norwegsku, Portugal a Španisku płaći. Tam njeje so najebać to politiski proces sypnył, a wo njespušćomnych partnerach so znajmjeńša hladajo na Skandinawisku njerěči.
Struktury najprjedy tworić
Mjeztym dlěje hač lěto ma tež Budyšin tak mjenowany „House of Resources“, kotryž zwjazkowy zarjad za migraciju a ćěkancow spěchuje. Što za tym tči, wo tym je so Cordula Ratajczakowa z koordinatorku syće Corneliju Natusch rozmołwjała.
Móžeće nam prošu předstajić, što za wašim mjenom tči a kajki nadawk maće?
Fundamenty krok po kroku nastanu
Na wulkim twarnišću noweho Slepjanskeho šulskeho kompleksa so mócnje twari. Wottam pak njejsu jeno zwjeselace powěsće słyšeć, kaž bě wčera na posedźenju gmejnskeje rady zhonić.
Slepo (AK/SN). Njepřijomnych wjedrowych wobstejnosćow dla je twar Slepjanskeho němsko-serbskeho šulskeho centruma tydźeń w zastatku. „Budyska twarska firma je wot póndźele do pjatka wot 7 do 18 hodź. stajnje z 25 dźěłaćerjemi na twarnišću. Jich dźěło dźe doprědka“, podšmórny nawoda twarskeho wotrjada Slepjanskeho zarjadniskeho zjednoćenstwa Steffen Seidlich na wčerawšim posedźenju Slepjanskeje gmejnskeje rady.
„Chcu harmoniski přechod“
Lětuša 44. Choćebuska hudźbna nazyma bě po dźesać lětnej intendancy Bernda Weinreicha prěni festiwal jeho naslědnika prof. dr.-ing. Martina Neumanna. Cordula Ratajczakowa zhladuje z předsydu festiwal wuhotowaceho towarstwa Weinreicha wróćo a do přichoda.
Intendancu festiwala sće wotedał, kak wupada z nawodom towarstwa?
B. Weinreich: Jako běch před dwanaće lětami intendancu přewzał, připowědźich, zo wuhotuju dźesać króć Choćebusku hudźbnu nazymu, do čehož tehdy nichtó njewěrješe. Lětsa sym hišće 50 procentow festiwala sobu organizował, klětu přewozmje prof. Martin Neumann, kiž je mjeztym zapósłanc zwjazkoweho sejma za FDP, 90 procentow organizacije. Budu klětu 70 lět a chcu, zo přechod na čole festiwala měrnje a harmonisce wotběži. To je so mi hižo nastupajo předsydstwo Němskeje Chopinoweje towaršnosće poradźiło, kotrež sym jako 65lětny wotedał, a klětu chcu tež nawod Choćebuski hudźbny festiwal wuhotowaceho towarstwa přepodać.
Lětsa bě intendanta dla hižo nowe hrajnišćo. Što so hišće změni?
Radšo projekty spěchować
Wot wčerawšeho popołdnja je jasne: Towarstwo Smy z.t. – iniciatiwa za serbske ludowe zastupnistwo Serbski sejm – dyrbi prawólby serbskeho parlamenta najprjedy raz přestorčić a so same wo jich financowanje starać. To wšak njejsym tež hinak wočakował, wuchadźejo z toho, zo financowanje wólbow njewotpowěduje směrnicam Załožby za serbski lud a tuž jeje nadawk njeje.
Za strowu snědań hudźić
Pod hesłom „Swingin’ Santa“ wotměja so tónle kónc tydźenja tři hodowne beneficne koncerty w Budyskim Kamjentnym domje. Cordula Ratajczakowa je so z jeho jednaćelom Torstenom Wiegelom rozmołwjała.
Što je zmysł koncertow, na čeje dobro hudźiće?
T. Wiegel: Za rjanej akciju tči socialny problem. Smy w našim młodźinskim dźěle zwěsćili, zo tež tu w Budyšinje njeje hižo z wašnjom, zo kóžde dźěćo abo młody čłowjek rano snědań dóstawa, prjedy hač do šule dźe. A jeli něšto dóstanje, je druhe prašenje, hač je to tež strowe. Tak smy hižo w lěću ideju zrodźili, k hodam beneficnu hudźbnu akciju z našimi młodostnymi na nohi stajić a tak nastorčić, zo so na tym polu něšto změni. Zakładnje chcemy strowu snědań na Budyskich šulach zawjesć. Započeć chcemy na Gottlieba Daimlerowej wyšej šuli, a za to chcemy na třoch koncertach pjatk a sobotu wječor kaž tež njedźelu popołdnju pjenjezy zběrać.
Sami pak njezběraće, sće sej partnerow zdobyli?
Transformacija šansa Serbow?
Na Braniborskej techniskej uniwersiće Choćebuz-Zły Komorow (BTU) wotměje so sobotu, 2. decembra, konferenca wo transformaciji Łužicy „po wuhlu“. Měrćin Weclich je so sobuorganizatora a wědomostneho sobudźěłaćerja Serbskeho instituta dr. Fabiana Jacobsa za tym prašał.
Što bě nastork konferency?
Dr. Jacobs: W běhu krótkeho časa je so debata wo přichodźe Łužicy, wosebje nastupajo brunicu dospołnje změniła. Mjeztym zo stej sej hišće njedawno dwaj kontrowersnej nahladaj po zdaću njewujednajomnje napřećo stałoj, je so nětko dopóznaće přesadźiło, zo so doba wudobywanja brunicy nachila. Prašenje jenož je, kak dołho hišće hač do doskónčneho zastajenja traje. Zdobom přiwobroća so zjawna strukturna debata tež prašenju: Što přińdźe po brunicy?
Kotrym temam so wěnujeće?
Wustajeńca cyłe swójby wabi
Wustajeńca „KRABAT – Muž. Mytos. Marka“ w Budyskim Serbskim muzeju wabi. Milenka Rječcyna je so z wolontarku Móniku Ošikowej rozmołwjała.
Z kotreje přičiny so wosebje dźěći a młodostni za wustajeńcu zajimuja?
M. Ošikowa: Třećina časa wustajeńcy je zašła a mnozy su so za wodźenje přizjewili. Myslu sej, zo ideja, so z Krabatom rozestajeć, wšitke generacije puta. Zdobom je to tema, kotrejež móžemy so takrjec dótknyć. Starši zwjazuja z njej swójske dopomnjenki na dźěćatstwo. Wšitcy něšto zhonja, temowy poskitk kaž tež ramikowy program stej dosć wobšěrnej. W šulskej wučbje tematiku tohorunja wobjednawaja, to so wězo derje hromadźe hodźi.
Sće wobšěrny katalog poskitkow přihotowali. Kak jón młodźi ludźo přiwozmu?
M. Ošikowa: Jara rozdźělnje, cyle po starobje. Wšako přińdu k nam pěstowarske dźěći runje tak kaž wuknjacy wšitkich šulskich schodźenkow. Naroki na program a na nas jako sobudźěłaćerjow su tuž wšelakore. Jónu zwobraznjamy wustajeńcu a jeje eksponaty skerje na bajkojte wašnje, druhi raz zaso tči za tym wědomostny pozadk.
Sće překwapjeni z wulkeho zajima?
A zaso faluje „serbska nota“
Njedawno je Wojerowska hudźba šula, kotruž tež serbske dźěći wopytuja, swoju nowu internetnu stronu předstajiła a medijam prezentowała. Bohužel pak tam wopytowarjow z ani jeničkim serbskim słowčkom njewitaja, byrnjež na nowej stronje tematiske poskitki a dalše informacije w našej maćeršćinje posrědkować móhli. Wot za hudźbnu šulu zamołwiteho zarjadnistwa, Wojerowskeje Coowoweje kultury, wšak zhonichmy, zo jim jeno serbske witanje njedosaha, ale za wobšěrniše němsko-serbske pojednanja tuchwilu žane pjenjezy nimaja. Prašam so, čehodla serbske institucije kaž Domowina a naši starši runje na tajke kubłanišćo wjetši wliw njewukonjeja. Wšako so cyle jednorje słuša swojich „hosći“ tež w jich maćeršćinje witać, abo? Prašam so, hač dosaha, hdyž předsyda Domowiny Dawid Statnik na moje naprašowanje „njejsu to prosće přeco zaso zapasene šansy za Serbow“ wotmołwi. „Wězo je škoda, zo so na serbske wustupowanje husto zabywa. Njejedna so jenož wo dobrowólny nadawk, ale wo winowatosć serbskich a němskich institucijow a zarjadow w serbskim sydlenskim rumje.
Zajimy młodych zastupować
Beno Hojer z Chrósćic je nowy čłon předsydstwa Serbskeho šulskeho towarstwa. Milenka Rječcyna je so ze 27lětnym wučerjom Worklečanskeje wyšeje šule „Michał Hórnik“ rozmołwjała.
Što je Was pohnuło so w předsydstwje SŠT angažować?
B. Hojer: Su so mje prašeli, hač nochcył zamołwitosć přewzać. Wěm, zo trjeba předsydstwo SŠT młodych ludźi, kotřiž zajimy młodych zastupuja a do srjedźišća staja. Młody duch a ideje předsydstwu pomhaja.
Na lětušej čłonskej a wólbnej zhromadźiznje SŠT bě jenož mało wučerjow. Budźe to Was zaběrać?
B. Hojer: Cyle wěsće, SŠT je jeničke serbske fachowe towarstwo na polu kubłanja, kotrež so za zajimy wučerjow zasadźa. Sym zrudny, zo jeho poskitk jenož mało wučerjow zajimuje. Mam tuž za sebje nadawk, wučerjow zaso za aktiwne sobudźěło w SŠT wabić. Chcu jim lěpšiny wotkryć a rjec, zo njerěka angažement w nim jenož dźěło, ale zo towarstwo zdobom zajimy wučerjow zastupuje.
Kotre nadawki widźiće nimo toho za šulske towarstwo we wobłuku serbskeho šulstwa a kubłanja dźěći?
