Nětko „Sewjerna Makedonska“
Skopje (ČŽ/K). Makedonski parlament je tomu přihłosował, po dorěčenju z Grjekskej kraj přemjenować na Republika Sewjerna Makedonska, krótšo Sewjerna Makedonska. Za namjet knježerstwa je dwutřećinowa wjetšina 120 zapósłancow wopřijaceho sejma trěbna była. Tu wšak bjeze wšeho docpěchu, hłosowaše dźě tež wosom zapósłancow opozicije za přemjenowanje. Z „překřćenjom“ kraja drje so dołholětna zwada ze susodnej Grjekskej skónči. Dokelž jeje sewjerna prowinca tohorunja Makedonska rěka, je Athen dotal přistup Makedonskeje do NATO a Europskeje unije zasakle prěkował. Najwjetša opozicionelna strona VMRO-DPMNE ma mjenowu naprawu za kusacu so z wustawu. Po zakonju ma so w běhu dweju njedźelow formalny proces změny wustawy započeć. Tale procedura móže wšak někotre měsacy trać.
W referendumje kónc septembra bě so přemóžaca wjetšina wolerjow za přemjenowanje kraja wuprajiła. Snadneho wobdźělenja dla pak njebě wuslědk woprašowanja płaćiwy.
Sławna kapałka w miniaturje
LORETANSKU kapałku Knjenje Marije w Rumburku drje žadyn wopytowar sewjeročěskeho městačka njemisnje. Architektonisce swojorazny Boži domčk ze spočatka 18. lětstotka steji dźě na samym naměsće. Wot najnowšeho ma twarska drohotnosć architekta Johanna Lucasa Hildebrandta a rězbarja Franza Bienera swoju tohorunja wobdźiwanjahódnu miniaturnu podobu. Unikatnosć zhotowił je Rumburkski rězbar Jiří Cobl, za čož wšak je cyłej dwě lěće trjebał. Zhotowił je z lipoweho drjewa mišterski wudźěłk. Miniaturna wersija sławneje kapałki prezentuje so w poměrje 1:23 detailam dospołnje swěru podobna. Wozdobne freski a postawy swjatych na prědnjej fasadnej stronje wotpowěduja absolutnje originalam. Wot žurnalista powěsćernje čtk za tym prašany, što je najćešo było, Rumburkski rězbar wotmołwi: „Wšitko bě jara ćežko.“ K tomu wón rjekny: „Jako na kapałce dźěłać započach, njemějach žanoho zdaća, kajke precizne mišterske wuměłstwo změju to wobstarać.“ Zo je přiwšěm wobstał, ma so wón tež tomu dźakować, zo smědźeše kóždy čas na městnje wšitko měrić abo fotografować, Jiří Cobl přispomni.
Pjeć čěskich wojakow zranjenych
Poćahi k Ruskej chromja
Debakl za lěwicu
Nětko hakle pozdźišo do renty
Moskwa (ČŽ/K/SN). Po tym zo je tež prezident Wladimir Putin zakoń wo rentowej reformje w Ruskej podpisał, nabudźe wón klětu płaćiwosće. Duma bě projekt kónc septembra po třećim wuradźowanju schwaliła. 332 zapósłancow jemu přihłosowaše, 83 jón wotpokaza. Wot dnja wozjewjenja naćiska wo reformje rentoweho systema hač do dźensnišeho so ludźo po cyłym kraju zwyšenju rentoweje staroby spřećiwjeja.
Zo maja mužojo hač do 65. žiwjenskeho lěta dźěłać město hač do 60. a žony hač do 63. město hač do 55., nochce mnohim do hłowy. „To so nam bjeztoho hižo njedołhi čas wuměnkarjenja hišće přikrótša“, ludźo protestuja. Putinej bjeru to tak za zło, zo je jeho popularnosć na 60 procentow spadnyła. Po zjednoćenju Krimy z Ruskej bě wona 80 procentow wučinjała. Zakonjedawarjow wšak njeje ničo zatrašiło. Wobkedźbowali su jenož prezidentowy pokiw, žonam ze 60 lětami dać do renty přeńć a maćerjam z wjace dźěćimi trochu zašo. Ruska dožiwi tuž po dobrych 100 lětach prěnju rentowu reformu. Přerězna starobna renta wučinješe lětsa w Ruskej 14 100 rublow (180 eurow).
Dźewjeć króć hinaša ...ová
MANDŹELSTWOW su 2017 w Čěskej 52 567 zwjazali, štož je najwjace w minjenych dźesać lětach. Wjace hač połojca porikow kwasowaše w starobje 25 do 34 lět. Mužojo woženichu so prěni raz najčasćišo 29lětni, žony 27lětne. Na nowinarskej konferency wozjewi to direktor Čěskeho statistiskeho zarjada Marek Rojíček.
Dobrej třećinje kwasowacych porikow zmandźelištej so prěni raz. W štyrjoch padach je so muž šesty króć woženił, z njewjestow je jedna samo wosmy króć „haj“ prajiła. Dźesać procentow porow bě jenak starych, 17 procentow měješe lěto rozdźěla. Najwjetši starobny rozdźěl mjez mužom a žonu wučinješe zakrasnych 46 lět.
Pola zmandźelenjow z wukrajnikom dominuja słowakscy partnerojo. W 44 procentach tajkich padow je sej Čech Słowačku wuzwolił, w 16 procentach Ukrainjanku a w šěsć procentach Rusowku. Čěske žony su so w 34 procentach na Słowaka wudali, w dźewjeć procentach na Němca a sydom procentach na staćana Wulkeje Britaniskeje. Najwoblubowaniši dźeń kwasowanja bě sobota, předewšem w lěćnych měsacach, w kotrychž je so 69 procentow wšěch kwasow wotměło.
Mjenje produkowali
Praha (ČŽ/K). Čěske hospodarstwo je w awgusće jenož wo 1,9 procentow přibyło, mjeztym zo bě to měsac do toho hišće 10,5 proc. W awtotwornjach spadny produkcija wo šěsć procentow, w chemiskej industriji wo 3,9 proc. a w farmaceutiskim přemysle wo 11,7 proc. Twarstwo zregistrowa minus 11,9 proc., po tym zo bě w juliju hišće plus 10,5 proc. docpěło. Kompjuterow a elektriskich připrawow bu porno tomu wo tójšto wjac zhotowjenych. Tole rozprawjeja medije kraja, powołace so na daty Čěskeho statistiskeho zarjada. Fachowcow wšak tole njeznjeměrnja. Njetča dźě za tym žane krizowe zjawy. Hłowna přičina je, zo su w awgusće w mnohich branšach cyłe zawody dowola dla zawrjene byli.
Dźěłowe wiki signalizuja tež hižo změnu „k lěpšemu“. Tak je so bjezdźěłnosć wot awgustowskeho 3,1 procenta pomjeńšiła na rune tři procenty. Firmy su rady ludźi přistajeli, zo móhli po skónčenju dowola znowa z „połnej paru“ produkować. „Lěćny“ september bě tež sezonowym mocam spomóžny. Dźěło pytało je 224 331 ludźi, štož je najniša septemberska hódnota wot lěta 1996.
Prěnje koło wólbow za ANO
Praha (ČŽ/K). W Čěskej přewjedźechu kónc tydźenja prěnje koło komunalnych wólbow kaž tež nowowuzwolenja třećiny zapósłancow hornjeje komory parlamenta. Do rozsudneho koła za dwě njedźeli ma ANO jědnaće kandidatow, ODS dźesać, ČSSD pjeć a KDU-ČSL štyrjoch. Hibanje ANO premiera Andreja Babiša je tak wulce wuspěšne, njebě dźě w senaće dotal zastupjene. Wuspěšni su tež wobydlerscy demokraća (ODS). Sobu knježacy socialdemokraća (ČSSD) dyrbja porno tomu dalšu poražku znjesć – wšakomějachu 13 senatnych sydłow zakitować.
W prěnim kole komunalnych wólbow je tohorunja ANO najwuspěšniše. We wšěch wobwodnych stolicach z wuwzaćom Libereca a w někotrych srěnich městach je wone najsylniša móc, mjeztym zo maja w městačkach a gmejnach w prěnim rjedźe kandidaća najwšelakorišich regionalnych wobydlerskich iniciatiwow najlěpše wuhlady na wuzwolenje jako starosta resp. zapósłanc w parlamenće. W Praze pak je ANO wo wjetšinu přišło a skónči hakle na 5. městnje. Dobyła je tam ODS před Piratami. Wólbne wobdźělenje wučinješe 47,34 procentow.
„Prowokantny a antiklerikalny“
Pólska towaršnosć debatuje wo nowym hrajnym filmje „Klerus“
Waršawa. Kaž bomba zadyrił je nowy hrajny film „Klerus“, kotryž pokazuja wot minjeneho pjatka w pólskich kinach. Nimale milion ludźi je sej twórbu režisera Wojciecha Smarzowskeho jenož prěni kónc tydźenja po wšěm kraju wobhladało. Reakcije na nju su dosć razne a dospołnje rozdźělne.
Nowa produkcija rysuje wšědne žiwjenje štyrjoch měšnikow we wšelakich pozicijach a jich wosobinske problemy. Jedyn ma ćeže z alkoholom, druhi łama seksualnu zdźeržliwosć, dalši měri so na wulku karjeru w cyrkwi a štwórty, arcybiskop, hraba za pjenjezami. Rólu biskopa je přewzał mjeztym 77lětny Janusz Gajos, staršej generaciji hišće derje znaty jako „Janek“ w pólskej wójnskej seriji „Štyrjo tankowcy a pos“.
