Bliskosć k Sakskej spomóžna
K LĚPŠEMU změniło je so połoženje mnohich čěskich wsow podłu němskeje mjezy. Lětdźesatki běchu wone zanjechane a njeatraktiwne, w najlěpšim padźe přijědźechu měšćenjo kónc tydźenja na swoju daču. Nětkole „wone hladajcy zbohatnjeja“, rozprawja dźenik Mladá fronta dnes. Zwisuje to předewšěm z tym, zo mnozy wobydlerjo w Sakskej dźěłaja. „Za nas je to woprawdźite žohnowanje“, cituje nowina Jiříja Jandáseka, starostu wsy Tisé, z kotrejež nic mjenje hač 25 ludźi do Němskeje na dźěło jězdźi. Wotewrjena mjeza skići k tomu často tuńše nakupje, wužiwanje posłužbow a dalše lěpšiny za žiwjenje. Tole wšo přiwabja ludźi znutřka kraja, a tak je wobydlerstwo wsy wot januara 2007 ze 779 hač do lětušeho wulkeho róžka zrostło na 920. Podobnje kaž w Tisé je to w krušnohórskich Vejprtach. W nich skoro žanych bjezdźěłnych njeje, ludźo twarja abo wuporjedźeja chěže, a wobydlerstwo přibywa. „Hišće njedawno mějachmy 70 prózdnych bydlenjow, nětko jenož hišće 15“, praji starostka Vejprt Jitka Gavdunová. W Sakskej dźěło dóstać njeje ćežko, powěda 43lětna Jana.
Rubiznu nacijow Pólskej wróćił
Krakow (dpa/SN). Syn něhdyšeho wysokeho nacionalsocialistiskeho funkcionara Otta von Wächtera je tři wot swojeje swójby rubjene mólby Pólskej wróćił. W Druhej swětowej wójnje rubjene wuměłske twórby chcedźa fachowcy nětko přepytować a potom w Krakowje wustajić, kaž regionalne zarjadnistwo juhopólskeho města zdźěli. Wottam bě je swójba z Awstriskeje pochadźaceho NS-politikarja a nawody SS, kiž bě za čas nacijow tam sčasami guwerner, sobu wzała.
Syn Horst von Wächter je mólby dobrowólnje wróćił a zdobom na potomnikow něhdyšich nacionalsocialistow apelował, jeho přikład sćěhować. Zo potomnik nacija rubiznu wróći, njeje so tam dotal hišće stało, w Krakowje rěkaše. Při twórbach jedna so wo kartu pólskeje z 18. lětstotka a wo akwarel Krakowskeho palasta Potockeho z 19. lětstotka. Žona Wächtera bě na njón napisała: „1939 z Krakowa sobu wzate.“
Ptača gripa w pjeriznarnjomaj
Cheb (dpa/SN). W dwěmaj čěskimaj pjeriznarnjomaj na mjezy k Bayerskej a Sakskej je ptača gripa wudyriła. Zo móhli mrětwu wobknježić, dyrbja tam přichodne dny wjace hač 30 000 kokošow, kačkow a trutow morić, kaž statny weterinarny zarjad wčera zdźěli.
We woběmaj zawodomaj njedaloko města Cheb běchu jara strašny wirus H5 namakali. Něhdźe dźesaćina wšeho wobstatka skotu bě w tym času hižo zahinyła. We wokolinje pjeriznarnjow zarjadowachu na to w dorěči z němskimi kolegami zawrjene pasmo, hdźež knježa wosebite škitne naprawy, zo njeby so mrětwa dale wupřestrěła.
Po wšej Čěskej su mjeztym na 37 wšelakich městnach ptaču gripu zwěsćili, tři w zapadočěskej zarjadniskej kónčinje Karlovy Vary. Za ludźi njeje mrětwa pjerizny w normalnym padźe strašna. Ptača gripa pak je wulce natykliwa wirusowa chorosć, wot kotrejež su předewšěm kokoše, truty, ale tež dźiwje ptaki potrjechene. Dotal njeje znate, hač je mrětwa swój wjeršk hižo překročiła.
Rubl jako měna zawjedźeny
Kwalita tworow rozdźělna
Peter Čačko rozprawja z Bratislavy za Serbske Nowiny
Mjez ludźimi pola nas so stajnje powěda, zo je kwalita cyrobiznow jenakeje marki w słowakskich kupnicach špatnišeje kajkosće hač w susodnej Awstriskej. Fachowcy su nětko w laborach 22 jenakich wudźěłkow ze słowakskich a awstriskich wikow přirunowali – a ludźace powědanje dospołnje wobkrućili. Wjetšina kontrolowanych produktow měješe rozdźělnu zestawu. Jeničce dźewjeć přepytowanych produktow je w Słowakskej samsneje zestawy a charakteristiki kaž w Awstriskej. Najwjetše rozdźěle nańdźechu nastupajo wužiwane maćizny, wahu, barbu a konserwowace srědki. W prěnim rjedźe płaći to za napoje (coca colu a brěčku), kofeje, za wšelke twarožki a mjasowe wudźěłki. Na přikład bě w zapakowanej šunce hač do dźesać procentow mjenje mjasa, za to pak wjace tuka a wody. Přetrjebar wočakuje samozrozumliwje pola wšitkich wudźěłkow wěsteje marki jenaku kwalitu, wšojedne w kotrym kraju bu twora produkowana abo w kotrej předawarni kupjena.
ANO so wusměrja
Praha (ČŽ/K). Hibanje njespokojnych wobydlerjow (ANO) wotmě minjeny kónc tydźenja w Praze swój lětuši wólbny zjězd, z kotrymž wusměrja so pod hesłom „Za lěpšu Čěsku“ wobsahowje na přichodne wólby sejma. Za předsydu bu znowa tuchwilny financny minister Anrej Babiš wuzwoleny. Za njeho hłosowaše 195 z 206 delegatow, při čimž bě wón zwjeseleny, zo njeje sto procentow dóstał, štož „nihdy njeje žane dobre znamjo“. Za druheho muža wuzwolichu předsydu frakcije ANO Jaroslava Faltýneka.
Nimo wólbow městopředsydow su delegaća ze změnu wustawkow zesylnili prawomóc předsydy. Tak smě wón přichodnje rozsudnje sobu rěčeć při nastajenju kandidatow za wólby na wšěch runinach. Hižo sobotu bě Babiš wustupował w stilu móžneho přichodneho premiera Čěskeje, k čemuž dźě woprawnja wulke přihłosowanje wolerjow za ANO we woprašowanjach. W swojej narěči bě namołwjał, přewinyć „skaženy system“ a Čěsku republiku „sčinić zaso wulkotnu“. Do Druheje swětoweje wójny bě ČSR sobu najdale wuwity kraj Europy była, to móža znowa docpěć.
Žada sej swoje awto wróćo
Waršawa (dpa/SN). Pólski spediter Ariel Żurawski, wobsedźer nakładneho awta, z kotrymž bu 19. decembra 2016 terorowy nadpad na Berlinske adwentne wiki skućeny, chce swoje jězdźidło wróćo měć. Zo je awto přeco hišće w Němskej jako dopokaz sćazany, wobradźa jemu hospodarske straty, za kotrež nimaja wěrićeljo žane zrozumjenje, rjekny Żurawski kónc tydźenja pólskemu sćelakej TVN24. Mjeztym hrozy jemu tohodla samo plajta. Wón nochcył wot Němskeje pjenjezy, za to pak spěšny rozsud, zo móhł swoje nakładne awto zaso zasadźić. Terorist Anis Amri bě při nadpadźe šofera nakładneho awta, kuzenka Ariela Żurawskeho, zatřělił. Na to bě wón z wozom na dohodowne wiki jěł, jědnaće ludźi morił a něhdźe 50 zdźěla ćežko zranił.
Na swojej Facebook-stronje Żurawski ludźi mjeztym prosy, jemu žane pjenjezy wjace njedarić. Po prěnich medijowych informacijach wo hospodarskich ćežach běchu jemu ludźo pjenjezy poskićeli. „Nochcu jałmože, ale chcu kaž dotal swoje pjenjezy sam zasłužić.“
Zběraja pjenjezy za „winika“
Pólska debatuje dale wo wobchadnym njezbožu premierki Beaty Szydło
Waršawa. Po njedawnym wobchadnym njezbožu pólskeje ministerskeje prezidentki Beaty Szydło w Oświęcimje je w medijach debata wo tym wudyriła, što je wosebita jednotka za škit knježerstwa BOR scyła hódna. Nastork k tomu bě nutřkowny minister Mariusz Błaszczak sam dał. Wón bě po njezbožu wobšěrne změny a zasadne přerjadowanje kompetencow BOR připowědźił, cyle po přikładźe politikarjow škitaceje jednotki w USA Secret Service. Pancerowane jězdźidło Beaty Szydło bě po koliziji z wosobowym awtom frontalnje do štoma prasnyło. Premierka so zrani a dyrbješe do chorownje.
Narodne kulturne pomniki
Praha (ČŽ/K). Knježerstwo Čěskeje republiki je tele dny dalše wuznamne twary a žadne ležownosće za narodne kulturne pomniki (NKP) postajiło. Jako tajkej płaćitej nětkole znata Praska Inwalidownja swojeje swojorazneje barokneje architektury dla kaž tež swětoznata koncertownja Lucerna, natwarjena spočatk 20. lětstotka jako jedna z prěnich w stolicy ze železobetona a škleńcy. Na lisćinje NKP steji nětko tohorunja wony Djabołski kěrchow, na kotrymž je mnoho zahinjenych politiskich jatych pochowanych.
Namjety za postajenje jako narodny kulturny pomnik je ministerstwo kultury zdźěłało a wotpowědnje wopodstatniło. Naposledk bě knježerstwo lěta 2015 narodne kulturne pomniki postajiło. Tehdy stachu so z tajkim mjez druhim Vyšebrodski cyklus, Staroboleslavski paladium, wobraz Madona z Veveří a gotiske mólby. Tajki narodny pomnik je najwuznamniši wobstatk kulturneho bohatstwa kraja a je wjele dokładnišo škitany hač jednory kulturny pomnik, kotrychž je w Čěskej, so wě, wjele wjac.
Pólska wostanje njepowalna
Ultimatum komisije EU justicneje reformy dla wotběžał
Waršawa (dpa/SN). Pólska wostanje w zwadźe z komisiju Europskeje unije wo njewotwisnosći swojeho wustawoweho sudnistwa njepowalna. Njeje žaneje přičiny twjerdźić, zo je prawostatnosć w kraju wohrožena, wonkowne ministerstwo we Waršawje wčera zdźěli. Z wida Pólskeje je problem z wuzwolenjom noweje předsydki sudnistwa a ze wšelakimi změnami justicneje reformy w decembru rozrisany. Demokratiski porjad zachować je Pólskej najwažniši zaměr, so narodnokonserwatiwne knježerstwo wumjetowanjam z Brüssela wobara. Komisija EU nochcyše wuprajenja z Waršawy na naprašowanje powěsćernje dpa najprjedy raz komentować.
