Lěto 1945. Srjedź apryla ćeknychmoj, mać a ja, před frontu. Nan bě we wójnje. Dny dołho bě kolona ćěkancow přez hasku nimo našeje chěže ćahnyła: Ćěkancy z Němskeje do Němskeje. Stari a młodźi, žony a dźěći, žani mužojo w lěpšej starobje. Rěblowane wozy z konjemi, ćehnjene wot wołow abo kruwow, małe wozy wot psow abo ludźi. Na nich najskromniši zbytk wobsedźenstwa – matracy, poslešća, jědź a pica: měchi běrnow, rěpy a morcheje. Hdyž so wójnski hrimot strašnje bližeše, zarjadowachmoj so do treka.
Kónc meje abo spočatk junija so wróćichmoj z tehdy wot US-wójska wobsadźeneje zapadneje Sakskeje do domizny. Rozbuchnjene mosty, ruiny, granatowe dźěry, wopušćene wojerske hrjebje, zničene tanki a kanony, wotpalene statoki, pusty kraj. Něhdźe namakach wojerski helm a wzach jón sobu. Měješe wutřělenu dźěru na jednej stronje a runje tajku na tamnej. Ničenja we Łužicy běchu strašne, wosebje tam, hdźež so fronta wjacekróć měnješe kaž wokoło Njeswačidła.