Eberhard Schmitt stajnje tež serbske temy wobdźěłał
Čłowjek chcył lědma wěrić, zo agilny domizniski a stawizniski slědźer Eberhard Schmitt dźensa hižo 70. narodniny swjeći. Ženje njebě jemu žana jama přehłuboka a žana wěža přewysoka. Hakle tele dny je na wěžu Budyskeje radnicy zalězł, zo by reparaturu balustrady dokumentował, wo čimž pisaše wčera w SN. Dlěje hač 40 lět Eberhard Schmitt změny w ródnym Budyšinje a zwonka města zapopaduje. W tym času je fundus wjacorych tysac wobrazow zezběrał. Domizniski slědźer pak njedźěła jeno za sebje samoho. W njeličomnych publikacijach wón stawiznisce a domiznisce zajimowanym swoje slědźerske wuslědki spřistupnja. Tak pisaše hižo za čas NDR w „Bautzener Kulturschau“. Tež lokalne dźeniki a hamtske łopjeno města jeho přinoški wotćišćachu, mjez druhim wo pozadkach Budyskich nadróžnych mjenow, wo knježich domach a ryćerkubłach abo wo zhubjenych twarjenjach, kaž wo płunarni a mlokarni. We wšelakich nakładnistwach, mjez druhim w Ludowym nakładnistwje Domowina, je swoje knihi a brošurki wudawał, kotrež njeměli w žanym knižnym kamorje přećelow domizny pobrachować.
Worklečanski podcast
Wučerjo Worklečanskeje Serbskeje wyšeje šule „Michał Hórnik“ su wuwili, wusměrjeny na šulerjow kubłanišća a dalšich zajimcow. Milenka Rječcyna je so z tamnišej wučerku Dianu Šołćinej rozmołwjała.
Kak je k podcastej dóšło?
D. Šołćina: Šule su mjeztym zaso tři tydźenje wospjet zawrjene. Mnozy wučerjo su zludani. Wučba na distancu jich kaž tež šulerjow njespokoja. Pobrachuje cyle jednorje wosobinski kontakt. Na wučerskej konferency do aktualneho lockdowna smy wo tym rěčeli podcast wutworić. Nětko je nas šěsć kolegow, kotřiž na nim aktiwnje sobu skutkuja.
Što su wobsahi digitalneho poskitka?
Wuskutki krizy tajke a hinaše
Wot přichodneho tydźenja budu sej zajimcy w Kulowje tak mjenowane koronowe dobropisy kupić móc. Z nimi měšćanske zarjadnistwo domjacych wobchodnikow, přemysłownikow a wikowarjow podpěruje, zo bychu koronowu krizu po móžnosći derje přetrali. System je runje tak jednory kaž skutkowny. Za dobropis zapłaćiš 20 eurow, město přida ze swojeje kasy dalše dźesać, tak zo móžeš potom za 30 eurow w jednym z wobdźělenych wobchodow nakupować. Kulowske měšćanske zarjadnistwo za to dohromady 2 500 eurow wuda. Podobnje kaž Kulow a dalše komuny tež město Kamjenc wikowarjow, hosćencarjow a posłužbarjow podpěruje. Woni dźě su sobu najsylnišo wot wobmjezowanjow koronapandemije dla potrjecheni. Ličba dobropisow je w Lessingowym měsće na tysac wobmjezowana. Přeju wšitkim wikowarjam, přemysłownikam a dalšim, zo bychu akcije tajkeho razu prawje wuspěšne byli a zo bychu komuny na te wašnje zadźěwać móhli, zo dyrbja wobchody zawrěć, kaž to bohužel hižo na mnohich městnach wobkedźbujemy.
Tež po nowych pućach kročić
Ludowe nakładnistwo Domowina pyta nowych motiwowanych a předewšěm młodych sobudźěłaćerjow. Na kotre městna móža so zajimcy přizjewić a što so za tym chowa, wo tym je Janek Wowčer z jednaćelom LND Symanom Pětrom Cyžom rěčał.
Kotre dźěłowe městna skići LND tuchwilu serbskim młodostnym?
S. P. Cyž: Pytamy kandidata abo kandidatku za wolontarske městno w redakciji Serbskich Nowin kaž tež za poziciju marketingoweho managera w LND.
Što chowa so za městnom wolontara?
S. P. Cyž: Z wolontarskim městnom skićimy wosebje młodym Serbam a młodym Serbowkam wukubłanje na polu žurnalizma. Nowosć je, zo njewobsteji hižo wuměnjenje wotzamknjeneho studija. W tuchwilnej situaciji je wažne, zo maja na přikład tež maturanća perspektiwu. Wolontariat je tuž móžnosć, so přihotować na pozdźiši studij žurnalistiki a so za njón wukmanić. Najlěpje wšak by było, by-li so wolontar/ka po studiju zaso do redakcije SN wróćił/a.
Što mamy sej pod městnom marketingoweho managera předstajić?
Pišćele wabja mjezynarodnje
Cyrkwinskohudźbny skutk Budyšin wuhotuje lětsa 4. raz Budyske pišćelowe lěćo. Wot 26. meje hudźa stajnje srjedu w 19.30 hodź. mjezynarodni renoměrowani organisća w tudyšej tachantskej cyrkwi. Bosćan Nawka je so z cyrkwinskim hudźbnym direktorom Michaelom Vetterom, za rjad zamołwitym, rozmołwjał.
Knježe Vettero, lětuši program zda so dotal najmjezynarodniši być – mjez druhim sće organistow z Jendźelskeje, Japanskeje; Danskeje a Italskeje přeprosył. Kak sće jich přeswědčił, w Budyšinje gastěrować?
M. Vetter: Eulowe pišćele w tachantskej cyrkwi słušeja k małej ličbje tak wuběrnje restawrowanych přirunajomnych instrumentow, zo maja mjeztym takrjec swójske mjeno. To wězo wabi. Pišćelowe lěćo je zarjadowanje, ke kotremuž mjezynarodni wuměłcy přinošuja a tak wuměnu šěrja. Na tamnym boku sej woni tež něšto z Budyšina sobu bjeru, štož naposledk woznamjenja, zo mjeno města do swěta noša. Štož jich angažement nastupa, sym – zdźěla hižo loni – tójšto rozmołwow wjedł. Kaž w minjenych lětach hraja woni doby přesahowace twórby, kotrež sej sami wupytaja.
Štó stanje soz milionarom?
Derje, zo so zamołwići Domowiny a Załožby za serbski lud wo to prócuja, zo tež Serbja něšto z hornca strukturneje změny dóstanu. Na to skedźbnił je připódla referent za serbske naležnosće Braniborskeje Měto Nowak na njedawnej zjawnej prezentaciji wuslědkow dźělneho projekta Serbskeho instituta „Hódnoćenje imaterielneho kulturneho namrěwstwa Delnjeje Łužicy w němsko-serbskim konteksće“ (IKN). Na prašenje, kak ma potom po projekće kónc lěta dale hić, wón nadźijepołnje wotmołwi: „Ličimy z tym, zo dóstanjemy přichodne dźesać lět dohromady 19 milionow eurow za šěsć serbskich projektow, a dalewjedźenje IKN je jedyn z nich.“ Po zdaću so tež Serbja w Sakskej podobnje nadźijeja. Jeli woprawdźe miliony eurow na nas čakaja, wostanje jenož prašenje, kak je rozdźělić. Štó stanje so ze serbskim milionarom?
Dźěło na nowy schodźenk wjesć
Po dlěšej fazy njewěstosće móže Budyski Thespis-centrum z přilubjenjom sakskeho ministerstwa za socialne a towaršnostnu zwjazanosć, projekt hač do kónca lěta dale spěchować, ze swojim dźěłom pokročować. Přidatne ćežišćo budźe mobilne socio-dźiwadłowe skutkowanje. Bosćan Nawka je so z pedagogom a kulturnym managerom projekta Křesćanom Schröterom rozmołwjał.
Knježe Schrötero, kak hódnoćiće „pozitiwny signal“ ministerstwa nastupajo dalše financowanje Thespis-centruma?
K. Schröter: Najprjedy raz so wězo jara wjeselimy, zo móžemy dale činić. Naš zaměr je a wostanje, ludźi z dźiwadźelenjom hromadu wjesć, prašenja časa rozjimać, je wuměłsce wotbłyšćować, tak naposledk předsudki přewinyć a/abo tajkim w najlěpšim padźe zadźěwać.
Što chowa so za připowědźenym přidatnym mobilnym wobłukom skutkowanja centruma?
Online-kursy serbšćiny
Drježdźanske towarstwo Stup dale wuhotuje za dźěći ze serbskich a dwurěčnych swójbow digitalny rěčny kurs serbšćiny. Milenka Rječcyna je so z Gabrielu Ničcynej rozmołwjała.
Hižo wot lěta 2016 přewjedujeće kurs serbšćiny. Što je wosebitosć aktualneho?
G. Ničcyna: Přez wšě lěta su dźěći w prezencnej formje serbšćinu wuknyli. Nětko kurs online běži. W decembru je so 28 dźěći na kursu wobdźěliło, tuchwilu je jich 26.
Kajka je zestawa wuknjacych, a štó jich wuči?
G. Ničcyna: Šulerjo su rozdźělneje staroby a maja rozdźělny rěčny niwow. Tuž woni w třoch skupinach wuknu. Stej to dwě skupinje za zakładnošulsku starobu a dalša za wyšošulsku. Studentaj wučerstwa Matej Wjeńka a Tadej Špitank kursy nawjedujetaj.
Kak je k tomule projektej dóšło?
G. Ničcyna: Loni w decembru, na našej zhromadźiznje, su wjacori čłonojo towarstwa Stup dale rozmyslowali, kak našim dźěćom zmóžnić dale serbšćinu wuknyć. Korony dla wšak njebě wotměwacy so prezencny poskitk wjac móžny. Tak smy ideju zrodźili, to online činić.
Štó běchu wam partnerojo při organizaciji?
Změna bjeze wšeho móžna
Jako zwjazkowa kanclerka Angela Merkel loni nazymu připowědźi, zo k wólbam zwjazkoweho sejma 2021 wjace njenastupi, bě jasne, zo ma CDU wotnětka wulki problem na blidźe. A runje tak jasne bórze bě, zo nichtó z kandidatow za jeje naslědnistwo na čole CDU – Friedrich Merz, Armin Laschet, Norbert Röttgen a spočatnje Jens Spahn – tak prawje njepřeswědča a njezahorja.
W januaru móžeše so Armin Laschet jako nowy předsyda CDU přećiwo Friedrichej Merzej přesadźić, štož na bazy strony w mnohich kónčinach Němskeje, tež we Łužicy, žane žołmy euforije njezbudźi. W tójšto wokrjesnych zwjazkach cyle zjawnje zdźělichu, zo bychu sej Merza za předsydu strony přeli. Podobnje přesłapjeni běchu, jako je Laschet nětko tež hišće bój přećiwo Markusej Söderej jako kanclerski kandidat dobył. Mnozy rezignowachu a připowědźichu, zo z CDU wustupja. Friedrich Merz dyrbješe jich runjewon prosyć: „Prošu wostańće w CDU! Přińdu tež zaso lěpše časy.“ Generalny sekretar křesćanskich demokratow Paul Ziemiak chce kóždemu, kiž chcył stronu wopušćić, nětko rozmołwu poskićić ...
Zelena swěcaza manifestaciju
Wo lětušej 1. meji w Budyšinje z přistojnosću, wotstawkom a nahubnikom je Axel Arlt z jednaćelku regiona DGB wuchodna Sakska Danu Dubil porěčał.
Loni bě so dźeń dźěła wirtuelnje wotměł, kak lětsa wupada?
D. Dubil: Po dokładnym wotwažowanju smy so rozsudźili, mejski swjedźeń DGB za wšón region wuchodnu Saksku w Budyšinje wuhotować. Incidency korony dla běchu minjene dny kritiske, nětko pak smy zelenu swěcu za manifestaciju 1. meje w 12 hodź. na Žitnych wikach z hač do 200 wobdźělnikami dóstali.
Što tči za hesłom „Solidarita je přichod“?
D. Dubil: Tuchwilnu krizu jenož solidarisce, zhromadnje zmištrujemy. W přichodźe móžemy jenož wuspěšni być, hdyž hromadźe dźeržimy, zmysł za zhromadnosć widźimy a wědomje za zhromadne byće wobkedźbujemy.
Móžeće to z přikładom zwobraznić?
D. Dubil: Za čas pandemije so sam derje škitać je jedna stronka. Su pak ludźo, na přikład w starownjach, kotřiž podpěru wokoliny trjebaja.
Mejska namołwa DGB mjenuje solidaritu přichod dźěłoweho swěta. Pod wuměnjenjemi pandemije drje to wosebje płaći?
