Projekt turistam na wužitk
Dohromady 17 projektow wuznamjeni Załožba za serbski lud jutře na mytowanskim zarjadowanju wubědźowanja idejow „Rěč zwjazuje. Rěc zwězujo. Sorbisch verbindet.“ Mjez nimi je tež ideja Słonoboršćana Daniela Měrćinka z titulom „SorbPOI“. Milan Pawlik je so z nim rozmołwjał.
Móžeće našim čitarjam swój projekt tróšku znazornić?
D. Měrćink: „POI“ – to je jendźelska skrótšenka za „turistisce zajimawu městnosć“. Mój projekt je pod smužku digitalny wjednik přez dwurěčny sydlenski rum Serbow, w kotrymž su tajke městnosće zapřijate. Naćisk wobsteji z třoch hłownych komponentow. Sprěnja z digitalneje platformy, kotruž k dispoziciji staju. Druhi wobstatk su digitalne informacije za dźesać turistiskich městnosćow, na kotrež ma pućowacy na městnje z pomocu qr-coda přistup. Třeća komponenta je koncept za zdobywanje dalšich, na turistiskich wobsahach sobuskutkowacych partnerow. Myslu to na přikład na Serbski institut, z jeho digitalnymi stawizniskimi datami, ale tež na studijo LUCIJA, kotrež móhli zajimawe multimedialne formaty stworić.
Što běše Wam nastork za projekt?
Nowy tekst za znatu melodiju
Za njecyłe tři tydźenje wotměje so mjeztym 151. schadźowanka w Budyskej Krónje. Na njej wobdźěli so serbski studentski chór. Milenka Rječcyna je so z jeho nawodu Antonijom Matikom rozmołwjała.
Wot lońšeho nawjedujeće studentski chór. Kotre nowosće nas wočakuja?
A. Matik: Nawjeduju jón, mam pak wuměłsku partnerku poboku: Poskitk za schadźowanku mjenujcy zhromadnje z Helenu Brězan-Hejdušcynej přihotuju. Mjez druhim smój hromadźe tekst na spěw napisałoj, kotryž budźemy prezentować. A wězo so wo wšěm dorěčimoj. Do toho sym z Theju Hantušowej dźěłał.
Studentski chór wustupi wospjet z 1. serbskej kulturnej brigadu. Što přihotujeće?
Młodostnych zapřijeć
Dr. Hartmuta Leipnera su minjenu sobotu na kongresu w južnotirolskim Bozenje za wiceprezidenta FUEN wuzwolili. Bianka Šeferowa je so z nim krótko po tym rozmołwjała.
Ze 168 hłosami sće nětko wiceprezident FUEN. Što to za was woznamjenja?
dr. H. Leipner: Wězo so najprjedy raz jara wjeselu, zo sym jako zastupjer dźěłoweje skupiny słowjanskich mjeńšin organizacije FUEN (AGSM) woleny a zo móžu w prezidiju sobu skutkować. To je wulki nadawk a wjele dźěła, ale přiwšěm tež wažne, zo njejsmy jenož jako Serbja, ale Słowjenjo tam zastupjeni. AGSM je najwjetša skupina w FUEN. Tohodla je jara wažne, zo móžemy tam sobu rozsudźić.
Maće ćežišća, kotrymž chceće so wěnować?
Dowěrje Serbow wotpowědować
Wo jeje prěnim lěće w sakskim krajnym sejmje je so z Elaine Jenčec (CDU), zastupjerku „serbskeho wólbneho wokrjesa“, Marcel Brauman rozmołwjał.
Što wotchila so najbóle wot toho, štož sće do toho wočakowała?
E. Jenčec: Pozitiwnje je, zo je frakcija moje přeće spjelniła, w financnym a kubłanskim wuběrku sejma skutkować. Nimo toho su mje tež do prezidija parlamenta powołali, hdźež postajeja wotběh posedźenjow. Wšelake procesy bych drje rady pospěšiła. Prěni raz ma Sakska mjeńšinowe knježerstwo, štož sej wjac wothłosowanjow a kompromisow wužaduje. Najebać to je knježerstwo jednanjakmane, kaž je wobzamknjenje krajneho etata pokazało.
Kotru rólu hraja serbske temy we Wašim wšědnym dźěle?
Serbšćinu we wokrjesu sylnić
Wot spočatka měsaca skutkuje 38lětny Konječan Tomaš Korch w zastojnstwje społnomócnjeneho za serbske naležnosće na Budyskim krajnoradnym zarjedźe. Kak je so zažiwił a što je sej předewzał, wo tym je so Milan Pawlik z nim rozmołwjał.
Kak je k tomu dóšło, zo sće so na wupisane městno wokrjesneho społnomócnjeneho za serbske naležnosće požadał?
T. Korch: Sprawdu prajene běch so hižo před wjace hač dźesać lětami z tutej mysličku nosył. Wot lěta 2003 wšak na krajnoradnym zarjedźe dźěłam a předstawa, zo so na dźěle ze serbskimi temami zaběram, je so mi lubiła. Jako potom Regina Krawcowa městno přewza, sym ideju najprjedy raz spušćił. Hakle po tym, zo běše so jeje naslědnica Halena Jancyna jako serbska społnomócnjena ze zastojnstwa rozžohnowała, mi stare přeće zaso do mysli přińdźe. Jako městno internje wupisachu, sym so powabił.
Za to steji Wam 19,5 hodź. wob tydźeń k dispoziciji. Móžeće posudźować, hač tole za wšědne nadawki dosaha?
Serbsko-čěski słownik přistupny
Pod nadpismom „Projekt Mudra 2.0 abo Za čo trjebamy dźensa hišće nowy serbski słownik a kak ma tajki wupadać“ přeproša Maćica Serbska 21. oktobra na zjawny přednošk do Budyskeho Serbskeho domu. Referentka budźe dr. Katja Brankačkec. Bosćan Nawka je so z njej rozmołwjał.
Knjeni Brankačkec, što so za projektom chowa a wo kotry nowy słownik so jedna?
K. Brankačkec: Hižo před wjele lětami je slawist a přećel Serbow Jiří Mudra započinał, hesła za hornjoserbsko-čěski słownik zběrać. Jako w lěće 2009 zemrě, wopřijimaše jeho zapis nimale dwě třećinje alfabeta. Wot toho časa je tónle torso w jeho zawostajenstwje „drěmał“. Mjeztym mustwo fachowcow na nastork Towarstwa přećelow Serbow a dźakowano zjawnemu spěchowanju na nim dźěła.
Je da potrjeby za tajkule publikaciju?
Strapacy, hudźba a jakny humor
„Won do swěta“ rěka nowa serbska inscenacija, kotruž Němsko-Serbske ludowe dźiwadło wot 18. oktobra ducy po Hornjej Łužicy předstaja. Hra wotbłyšćuje wosud wupućowarjow, kotřiž su Łužicu před wjace hač 175 lětami wopušćili, pytajo za nowej domiznu zwonka Europy. Bosćan Nawka je so z awtorku a režiserku Esther Undisz rozmołwjał.
Knjeni Undisz, čehodla sće sej runje wupućowanje jako temu wuzwoliła?
E. Undisz: Prěni nastork sposrědkowała bě Madleńka Šołćic, kotraž inscenaciju jako hóstna dramaturgowka přewodźuje. Dalši aspekt je, zo njeinscenuje dźě prěni raz w NSLDź. Tak sym w kantinje tójšto anekdotow wo wulěće do texaskeho Serbina zasłyšała, hdźež předstajichu mjez druhim klankarjo hru „Cowboy Tom a dyrdomdej ze zaka“ we wobłuku swjedźenja Wendish fest. A střeća mje tema zajimuje, dokelž sym potomnica něhdy wupućowanych z korjenjemi w Elsaskej a Banaće.
Sće zawěsće wobšěrnje rešeršowała, štož hodźi so nic naposledk z připowědźe hry wučitać. Na kotre žórła złožuje so „hudźbno-sceniska kolaža“?
Su mjezynarodny zawod
Před 25 lětami, jako předewzaće TDDK w Nadróznej Hrabowce załožichu, běše pozdźiši ministerski prezident Stanisław Tilich minister w Sakskej. Milenka Rječcyna je so z nim na jubilejnej swjatočnosći rozmołwjała.
Sće sej Wy za swój čas jako minister tajke wuwiće předewzaća TDDK předstajił?
S. Tillich: Jako sym tu prěni raz był, dźěłaše w předewzaću 150 ludźi. Hdyž sym pozdźišo přeco zaso přeprošeny był, jako so nowy wotrězk přepoda, sym so na to zwučił, zo zawod rozrostuje. Z tym je tež ličba sobudźěłaćerjow wobstajnje stupała. Dźensa mamy tule zawod, kotryž młodych ludźi, tež z našeje serbskeje Łužicy, doma dźerži. Njetrjebaja daloko na dźěło jězdźić, ale maja tu w domiznje lukratiwne a dobre dźěło a to w modernym zawodźe. Móžemy wo japanskich mějićelach rjec, zo tam inwestuja, hdźež tež trajnje wostanu. To rěka, zo maja młodźi ludźo tudy dobry přichod.
Po swojim skutkowanju jako ministerski prezident so nětko na wuměnku dale za mjezynarodne hospodarstwo a mjezsobne zrozumjenje zasadźujeće. Kotry wuznam ma předewzaće TDDK w tutym zwisku?
Mamy dobre wuměnjenja
Rěčne kubłanje w pěstowarnjach běše tema konferency „Zhromadnje 2025“ w awstriskim Celovecu (Klagenfurt). Tam je wědomostna sobudźěłaćerka Rěčneho centruma WITAJ Jadwiga Kaulfürstowa přednošowała. Milenka Rječcyna je so z njej rozmołwjała.
Što běše zaměr konferency a što wobsah Wašeje prezentacije?
J. Kaulfürstowa: Zaměr zarjadowanja běše, zo sej na přikładźe słowjenšćiny w Korutanskej wažnosć dwurěčneho kubłanja wuwědomimy. A to wosebje w zwisku ze skrućenjom a aktiwnym nałožowanjom maćeršćiny w elementarnym kubłanskim wotrězku. Tohodla bě zarjadowarjam wažne, zo so wo tym wuměnja, kak druhe mjeńšiny na tutym polu dźěłaja. Sama sym předstajiła, kak kubłanje w našich serbskich pěstowarnjach organizujemy, kotre wuměnjenja, prawniske rjadowanja, kotre rozdźěle w kubłanišćach mamy a po kotrej metodice dźěłamy. Wo situaciji Ladinjanow na sewjeru Italskeje je něhdyša nawodnica šulskeho zarjada w Ladinskej Edith Ploner přednošowała.
Štó je hišće přednošował?
Za „dobru formu“ mytowany
Ägidiusa Brězana z Ralbic su jako najlěpšeho blidarja Budyskeho rjemjeslniskeho zjednoćenstwa wuznamjenili. Wo zakónčacym dźěle a što młodźencej to woznamjenja, je so Lisa-Maria Cyžec z rjemjeslnikom rozmołwjała.
Sy we wubědźowanju w kategoriji „dobra forma“ wuznamjenjeny. Što ći to woznamjenja?
Ä. Brězan: Nominowanje bě za mnje cyle wosebity wokomik. Sym so přewšo wjeselił a běch jara hordy na swójski wukon. To je mi pokazało, zo sym prawe powołanje za sebje wolił, a je mje na swojim puću jako blidar posylniło.
Twoje zakónčace dźěło je kamor z njewšědnym powjerchom. Kak je ideja nastała?
Ä. Brězan: Hižo zahe wědźach, zo chcych něšto pod hesłom „hońtwa“ zhotowić. Rohizna jelenja jako material su mje wot wšeho spočatka fascinowali. Zdobom wotpowěduje geometriske wuhotowanje derje mojemu stilej, wšako dźěłam rady z jasnymi, grafiskimi formami. Nimo toho chcych při tutym dźěle naročnu techniku wuspytać, štož bě za mnje napjate wužadanje.
Blidarnja Mariana Wjenka je će wukubłała. Što sy tam wosebiteho nawuknył?
