Rěč zhromadnje nałožuja
Bramborgecy čuja so serbskej kulturje zwjazani
Popołdnjo wot napoł pjećich je kruće w rukach swójby „Tu so wšitcy zetkamy. Je to jenička chwila za cyłu swójbu“, měni Jacqueline Bramborg z Němcow ze swojim mandźelskim Berndom a synami Jonasom, Jakubom a Janekom. „Tu móžemy wšitke prašenja, ćeže a starosće, kotrež nas tłóča, rozrěčeć.“ Tu a tam padnu we wšědnym wobchadźe tež serbske słowa. Janek je do swójby nosy.
Mějachmy dobre nazhonjenja
Z časa zažneho dźěćatstwa wuknje Janek serbsce. Započał je z tym we WITAJ-pěstowarni „Pumpot“ w Němcach, kotraž je w nošerstwje Serbskeho šulskeho towarstwa. „Dźakowano Jakubej, kotryž je wot lěta 2001 we Wojerowskej zakładnej šuli Handrij Zejler při Worjole serbsce wuknył, mějachmy dobre nazhonjenja. A tola njebě nam rozsud z Janekom lochki“, powěda Jacqueline Bramborg. „Z mandźelskim mějachmoj wobmyslenja a prašachmoj so: Je to Janekej přidatne poćeženje? Budźe přežadany? Budźemoj jako staršej pomhać móc?“
Strowe zežiwjenje wšědnje wažne
Ze zbytkami jědźe měli wšitcy zmysłapołnje wobchadźeć - někotre pokiwy zežiwjenskeje fachowče k temje podawamy wam tule:
Hižo wjacore lěta zaběra so Rafaela Wićazowa z Miłočanskeho Křesćansko-socialneho kubłanskeho skutka (CSB) ze strowym zežiwjenjom. K tomu słuša za fachowču na tutym polu tež wužiwanje zbytkow jědźe, kotrež kóžda hospoza doma ma. W šěsćtydźenskim póstnym času móžeće so intensiwnje z tym zaběrać, što so wšědnje wot snědanje hač do wječerje na blido staja.
Kóžde wosme žiwidło preč ćisnjemy
Wjetšina z nas nima runjewon zaćišć, zo wjele žiwidłow preč zmjeta. Tola ličby praja něšto druhe. Kóžde wosme žiwidło ćisnjemy preč. Přičiny toho su wšelakore. Wěste pak je, zo tole zwjetša činić njetrjebamy. 40dnjowy póstny čas hač do jutrow je dobra składnosć, wo tym rozmyslować. Posćić so rěka za mnohich ludźi wjace činić, hač so jenož wjele jědźe wzdać. Posćić so měło tomu słužić, sej měr popřeć. Je to přiležnosć, so na ćežišća žiwjenja koncentrować.
Nałožk ptačeho kwasa swěru wšudźe pěstuja
Na dostojne wašnje su na mnohich městnach we Łužicy lětsa znowa ptači kwas swjećili, abo jón hišće woswjeća kaž Malešanska pěstowarnja, kotraž je w nošerstwje Serbskeho šulskeho towarstwa, zajutřišim, njedźelu w 15 hodź. w Budyšinku. Tam předstaja mjez druhim nowu drastu ewangelskich Serbow, kotruž su sej hakle njedawno pola šwalče Petry Kupcyneje we Worklecach wotewzali.
Mnohostronski na polu hudźby
Rozhłosowy technikar Steffen Kostorž hižo na wšelakich instrumentach hrał
W Serbach je wón na polu ludoweje kultury znaty jako allrounder, wobknježacy wjacore hudźbne instrumenty. Steffen Kostorž z Budyšina hraje jako čłon folklorneje skupiny Sprjewjan na gitarje, dudach, na pobóčnej fleće a kontrabasu. Tak spožča wón spěwno-hudźbnemu cyłkej přeco zaso čerstwy kolorit. Wo swojich zamóžnosćach rady njerěči, je skromny, byrnjež so z nimi hordźić móhł. „Čehodla dyrbjał tole tež činić?“, so wón sam sebje a zdobom mje praša.
Sylny pjećwosobowy team zmóžnja dobyće
Christian Stoppel z Horow pola Wojerec je wuchodoněmski mišter w awtocrossu Trabantow. W šěsć wubědźowanjach měrjachu starterjo mocy w Frohburgu, Ortrandźe, Rötha a w čěskim Šluknovje.
Napjatosć knježeše hač do kónca. „Mějach drje do poslednjeho běha 23 dypkow předskoka. Bych-li pak na přikład wjetši techniski problem měł a mój kontrahent by dobył, by wón na cyłkownym prěnim městnje stał a nic ja“, powěda Christian Stoppel z Horow pola Wojerec. Na lońšich wuchodoněmskich mišterstwach w awtocrossu Trabantow ze 600 kubiknymi centimetrami je wón po šěsć wubědźowanjach w Frohburgu, Ortrandźe, Rötha a w čěskim Šluknovje cyłkowne hódnoćenje dobył. Krótko do kónca wěsty techniski dźěl zapalneje připrawy njejapcy wupadny. Awto wosta stejo. „Poslednje metry so wone přez cilowu liniju jenož hišće kuleše. Wšitcy smy wodychnyli. Tak bě wjeselo nad dobyćom dwójce tak wulke“, měni nan Christiana, Dieter Stoppel.
„Šansa nawrótnikam“
Zaćišće wo lětnjej jězbje po Balkanje dwaceći lět po wójnje (5. dźěl a kónc)
Wotležany sewjerny kónc małeje republiki Čorneje Hory je dźensa dosć turistiski – Tara je woblubowany cil kajakowarjam z cyłeje Europy. My pak chcemy do Durmitora, hač do 2500 metrow wysokich wjelhorin za wudrjeńcu. W pućowanskej knize sym čitał, zo kónčina tak wupada, kaž by někajki błudny miliardar nadawk dał, wulkotny krajinowy park wutworić. Horiny, kotrež njejsu wjetše hač Wysoke Tatry w Słowakskej, skutkuja na tymle dalokim platowje woprawdźe někak surealne – kaž by je něchtó kumštnje na městno sadźił. Jeničke wjetše sydlišćo pod Durmitorom je Žabljak, dźensa zwjetša z hotelow a hosćencow wobstejaca wulka wjes na wysokosći 1500 metrow a wuchadźišćo wšěch šćežkow do horin. Za něšto eurow přenocujemy na kromje horin w prózdninskej chaće. Na bliskim stanowanišću słyšiš zwjetša słowo „naški“, nimo toho tež wjele čěskich a słowakskich.
Inscenacija „Crux abo Zbóžnik pod łožom“ z wida awtorki Hanki ...
Młodźinske dźiwadło Serbskeho gymnazija w NSLDź je štwórtk, 21. januara, swoju nowu inscenaciju „Crux abo Zbóžnik pod łožom“ předstajiło. Kruch z pjera młodeje awtorki Hanki Jenčec dožiwi tak swoju hornjoserbsku prapremjeru. Prěni raz pokazali běchu kriminalku w němskej wersiji hižo lěta 2010 w Hannoveru we wobłuku mytowanja wot tamnišeho Młodeho jewišća a Delnjosakskeje lotoweje załožby zarjadowaneho wubědźowanja za młodych pisacych „Hry za mjezotu“. Hanka Jenčec běše hru tehdy jako swój přinošk zapodała a z nim prěnje městno dobyła. Nětko móže sej skónčnje tež serbski publikum hru, kotraž nawjazuje na wonječesćenje swjatych křižow we Łužicy, wobhladać a so wospjet z brizantnej temu rozestajeć.
Na wšitko akribisce hlada
Na wopyće pola Ludmile Budarjoweje w idyliskim Hornim Hajnku
Słónco swěći do škleńčaneho předtwara. Z njeho hladaš na idyliski dwór a z drjewa twarjeny priwatny literarny muzej. W nim su rjadownje a dalši stajnje rady witani hosćo. „Tule najradšo z mandźelskim Benom sedźu a dźěłam“, powěda 66lětna Ludmila Budarjowa w swojim Hornjohajnkowskim domje. Koriguje runje nastawacu brošurku, kotraž ma jutře, 23. januara, na swjedźenskim zarjadowanju k 25lětnemu wobstaću Serbskeho šulskeho towarstwa ćišćana w Haslowskim hosćencu předležeć. W njej předsydka SŠT dźěło towarstwa analyzuje. Nimo teksta jewja so w dokumenće wšelake fakty a fota wo 25lětnym wuwiću pěstowarnjow w nošerstwje SŠT a wo šulstwje. Akribisce Ludmila Budarjowa na wšitko hlada, tež na dobru serbšćinu. „To nawuknych wot swojeho nana a wučerja Cyrila Nawki kaž tež wot dźěda Michała Nawki. Wonaj staj jara na rěčny niwow dźiwałoj.“
Cyrkwinski chór ze šulerjemi Serbskeho gymnazija koncertował
Staroznatemu tekstej kěrluša „Słyš, duša, powěsć njebjesku“, wot Michała Nawki znowa zeserbšćenemu a wot Michała Wałdy 1787 w Jězusowej winicy z nošnej melodiju podatemu, bě kantor Budyskeje Michałskeje cyrkwje a pozdźišo w Kamjencu skutkowacy Christfried Baumann, kiž je před 15 lětami zemrěł, naročnu sadźbu přidał. Chróšćanski cyrkwinski chór zaspěwa kompoziciju 3. januara na spočatku swojeho hodowneho koncerta, kotrehož tradiciju běše Handrij Wjenk zawjedł. 40 čłonow wopřijacy cyrkwinski spěwny cyłk ju ze swojej nětčišej dirigentku Bernadett Hencynej dale pěstuje. Wosadni a jich hosćo sej tajke sakralne koncerty chóra jara waža, wědźo, zo jim stajnje tež něšto noweho, znowa duchownje wozbožliweho a pozběhowaceho poskića. Tole zwurazni tež Měrćin Deleńk, kiž je lětsa prěni raz jako Chróšćanski farar tónle poprawny wjeršk poskitkow sakralneje hudźby w swojej nowej wosadźe dožiwił.
Podij za přitomnostne twórby
Rezimej lońšeje a pohlad na lětušu 43. Choćebusku hudźbnu nazymu
Loni wot oktobra do nowembra wotmě so w Delnjej Łužicy 42. Choćebuska hudźbna nazyma. Alfons Wićaz je so z intendantom Choćebuskeje hudźbneje nazymy, komponistom Berndom Weinreichom, rozmołwjał.
Kak hódnoćiće 42. Choćebusku hudźbnu nazymu?
B. Weinreich: Směmy jara spokojom być. Program na wosom koncertach wopřiješe jědnaće nowych twórbow, a dožiwili smy jara dobru rezonancu. Na tymle hudźbnym swjedźenju steja stajnje regionalni komponisća ze swojim tworjenjom w srjedźišću.
Što je wosebitosć tohole festiwala?
B. Weinreich: Po mojim wědźenju njeje druheho festiwala, na kotrymž maja serbscy a němscy hudźbutwórcy w jenakej měrje swój podij. Tak budźimy wězo tež zajim łužiskich lubowarjow hudźby, kotřiž chcedźa zhonić, što je na tym polu noweho nastało. Wutworiło je so w lětach krute koło přisłucharjow, kotřiž drje tudyše hudźbne žiwjenje znaja, chcedźa pak zdobom tworjenje regionalnych komponistow sćěhować.
