Składnosće su rědke, zo znate wosobiny serbskeho žiwjenja w aktualnych towaršnostnych debatach so słowa jimaja. Tajki wokomik běše loni na Hłownej zhromadźiznje Domowiny w Choćebuzu zapodaće namjeta Serbskeho sejma, z třěšnym zwjazkom hromadźe so konsekwentnje wo serbsku kubłansku awtonomiju prócować. Nadawk bě Sieghard Kozel přewzał, tehdyši předsyda Towaršnosće k spěchowanju Serbskeho ludoweho ansambla Budyšin z.t. „Tón, kiž wopodstatni chwatnosć naležnosće, je dołho wahał“, wón přizna. To zwisowaše z jeho widom na wašnje, kak Serbski sejm skutkuje, ale runje tak z diskusiju wo wliwje Serbow na swójske kubłanje, kotraž so hižo wjace hač lětdźesatk dliji. Wuslědk wotwažowanja zwurazni z prašenjom: „Kajka je alternatiwa ze spodźiwnym federalnym systemom, kubłanje dźěći a młodostnych sami do ruki wzać?“ Wjetšinu přitomnych pak přeswědčić njemóžeše. Po wašnju parlamentariskeho dźěła namjet awtoram wróćichu. Štož druzy snadź jako wosobinsku poražku začuwaja, mjenowaše wón prosće „wuraz demokratije“.

Matilda Šěnec ze Šunowa je so na lětušej lětnej dźěłarničce Fabmobila w Zhorjelcu wobdźěliła. Milenka Rječcyna je so ze šulerku přichodneho 8. lětnika Budyskeho Serbskeho gymnazija rozmołwjała.

Z kotreje přičiny Će Fabmobil wabi?

M. Šěnec: Sym loni dwójce na dźěłarničce Fabmobila we Běłej Wodźe a w Zhorjelcu była. Camp poskići zaběru z nowymi technologijemi. A to mje přewšo wabi. Přetož, štó to hižo wě, snadź móžu swoje nazhonjenja pozdźišo trjebać. Nimo toho je rjenje, hdyž sy z přećelemi hromadźe, kotřiž maja samsny zajim.

Na čim sy w campje dźěłała?

M. Šěnec: W srjedźišću je stało digitalne rysowanje. Smy takrjec z rysowankami wšelke poskitki campa zapopadnyli a rysowanu chroniku zhotowili. W dalšim kursu sym časnik rysowała, kotryž informacije we słowach, nic w ličbach posrědkuje. Tón smědźach sej sobu domoj wzać.

Što je će tónraz wosebje překwapiło?

Smy wosrjedź časa, hdyž so kołowokoło nas najwšelakoriše zarjadowanja wotměja. Za njeličene wjesne swjedźenje organizatorojo runje tak wabja kaž za jubileje wohnjowych woborow, koncerty chórow, wulěty atd. Lisćina hodźała so hišće cyłu chwilu pokročować. Štož wšitke terminy zjednoća je, zo chcedźa zarjadowarjo po móžnosći prawje wjele wopytowarjow přiwabić. Ćim wjace ludźi přichadźa, ćim wjace so pije a jě, wšako dyrbi so wšitko někak zapłaćić. Wulki rozdźěl je, zo na někotrych městnach zastup zběraja, na druhich nic. A často so potom wo tym diskutuje, hač je zastup předrohi abo nic abo hač dyrbi so scyła zběrać.

Tajke diskusije jewjachu so tele dny tež w zwisku z festiwalom pod hołym njebjom „Kras Brass“ w Hórkach. Je 20 eurow zastupa wjele abo nic? A hdyž ma młodostny, kotryž snano hišće swójsku zasłužbu nima, 15 eurow płaćić, je to předrohe abo nic? Druhdźe scyła žadyn zastup njezběraja kaž na klóšterskim a swójbnym swjedźenju w Pančicach-Kukowje. Tež tam pak mějachu kulturne poskićenja najwšelakorišeho razu.

Z dwěmaj fulminantnymaj hromaj je so němska wubranka koparjow srjedu dočasnje za wosmifinale lětušich Europskich mišterstwow kwalifikowała. Euforija w stadijach na public viewingu abo na fanowych milach je famozna. Tež hdyž wjedro tuchwilu tak prawje „sobu njehraje“ – cyle hłuboko w nami wšak mamy wšitcy nadźiju, zo so „lěćna bajka“ – wone koparske mišterstwa 2006 w Němskej – wospjetuje. Tehdy su sej němscy koparjo „jenož“ trěće městno, za to pak wulke sympatije publikuma w tu- a wukraju zdobyli. Emocije běchu za Němcow njetypiske sylne, kóždy tehdy z kóždym prosće wulku party swjećeše. Dźiwotworne potajnstwo kopańcy je, zo nanajspěšnišo wulke emocije zbudźi, dobre kaž tež hubjene, a to w cyłym přihladowarstwje. W tutym stawje zjednoća publikum – runje w tutych časach pačeneje towaršnosće je to balsam za našu dušu.