Za psami wróćo na horu wusmuža
Běše něhdy knježk, kiž sonješe wo krales..., pardon, wo republice cyle za sebje. Hnydom po swjatočnej inawguraciji chcył přikazać, slědy stawiznow swojeho raja wuhładkować a wuporjedźić, spožčujcy krajej znowa wone wulke wono, kajkež je so pječa pozhubiło. Pioněrski duch złoteje doby, wobstajny nahon najprjedy do zapada a potom do swětnišća so wupřestrěwać, nóž při pasu a třělbu w ruce – to běchu hišće časy! Globus majkajo je sej snano wuwědomił, zo njeje jeho domizna scyła cyła Amerika, byrnjež nimale wšitcy pomjenowanje kontinenta za kraj nałožowali. Kak problem rozrisać? To dźe jednorišo hač deklaracija dawkow na piwowym podkładku: „Powjetšimy swój teritorij!“ Na tamnym boku wjetšeje wodźizny – „we have a small thing called ocean between us, right?“ – sej dalši egomana wšě porsty woblizujo rjekny: „Ekspansija? Cyle prawje, a smy dawno hižo započinali.“ Zajimawe wšak budźe wobkedźbować wuraz wobliča mistera prezidenta, přińdźe-li jemu k wušomaj, zo na tamnej stronje wótře wo tym rozmysluja, hač njebě předań Alaski něhdy snano tola zmylk.
Poslednje přihoty běža
Antonijo Matik je wot meje zašłeho lěta předsyda studentskeho towarstwa Sorabija Lipsk. Tutu sobotu swjeći towarstwo póstnicy, Vanessa Žurec wuži składnosć, so z nim wo planowanju a wotběhu swjedźenja rozmołwjeć.
Što je na póstnicach Sorabije hinak hač na druhich zarjadowanjach tutoho razu?
A. Matik: Kóžda rada jědnaćoch, kaž tež rada jědnaćoch Sorabije, je dźěl towarstwa Studentske póstnicy w Lipsku. Lětsa swjeći naše towarstwo samo hižo 45. póstnicy. Wulki rozdźěl k tradicionalnym póstnicam we Łužicy abo druhich wulkoměstach Němskeje leži we wusměrjenju našeho programa: Pola nas steji program jasnje na prěnim městnje a kostimy skerje pódlansku rólu hraja. Kóžda rada jědnaćoch je za to zamołwita program přihotować, kotryž wobsahuje měšeńcu rejow, skečow, spěwow a klasiskich póstniskich elementow kaž na přikład towaršnokritisku póstnisku narěč. Tak nastanje wotměnjawy a zabawny program, kotryž zarjadowanje jónkrótne čini.
Kak wotběži planowanje tutoho zarjadowanja?
Kubłarki najbóle witane
Wot přichodneho šulskeho lěta ma so kruh přidružnikow na zakładnych a dalewjeducych šulach w Sakskej rozšěrić. Tole je sakski kultusowy minister Conrad Clemens wospjet připowědźił. Aktualnje je nimale 1400 wučerskich městnow njewobsadźenych. Za přistajenje jako přidružnik ma w přichodźe w někotrych předmjetach kaž w sporće abo wuměłskim kubłanju wotzamknjene powołanske wukubłanje dosahać. Weronika Žurowa je so z nawodnicu Radworskeje Serbskeje wyšeje šule Dianu Wowčerjowej wo tym rozmołwjała.
Što měniće k namjetej Conrada Clemensa?
Wowčerjowa: Sym połnje za to, wočakuju pak wot zajimcow wotpowědne wukubłanje. Myslu při tym wosebje na kubłarki a kubłarjow, wšako hižo wěmy, zo budźe w pěstowarnjach w přichodnych lětach mjenje dźěći. Wukubłani kubłarjo maja pedagogiske znajomosće a z tym dobry zakład za dźěło ze šulerjemi. Su w swojim wukubłanju na přikład gitaru hrać wuknyli, tuž bych jich w hudźbje bjeze wšeho zasadźić móhła. Ale to njebudźe we wšěch předmjetach móžno.
Kotre nazhonjenja sće z přidružnikami zběrała?
Herbst: Wěsty kraj wostać!
Drježdźanski zapósłanc FDP Torsten Herbst je w rozmołwje z Marcelom Braumanom wothłosowanje wo migraciji w zwjazkowym sejmje wopodstatnił.
Lěwe strony su wothłosowanje wo migraciskej politice zašły tydźeń tak komentowali, zo su byrgarscy politikarjo prěni raz po 1933 fašistam puć rubali. Kak to jako parlamentariski jednaćel FDP začuwaće?
T. Herbst: W Zwjazkowym sejmje smy pjatk wo naćisku zakonja CDU/CSU wothłosowali, zwjazkowej policiji wjac kompetency při wotsuwanju dać a pola ćěkancow, kotrychž pobyt w Němskej je jenož nachwilnje dowoleny, přichad swójbnych wobmjezować. To su ministerscy prezidenća CDU/CSU, SPD a Zelenych w oktobrje wobzamknyli, ale frakcija Zelenych je tomu zadźěwała. Štóž Friedricha Merza do bliskosće nacijow suwa, relatiwizuje złóstnistwa nacionalsocializma.
Sakscy zapósłancy FDP su namjet CDU najebać přihłosowanje AfD podpěrali – što prajiće tym, kotřiž měnja, zo sće wohnjowu murju k prawicarjam spotorhali?
Ně, to nochcu – nihdy nanihdy!
Njemóžu sej domyslić, što so stanje, hdyž sej demokratisce zmysleni ludźo sami myslenje zakazaja. Wosebje pak, hdyž sej praja, zo njeje hižo hódne, po swojich idejach a idealach žiwy być, dokelž so klimy w towaršnosći boja. To dožiwjamy we wólbnym boju na runinje zwjazkoweje politiki mjez politiskimi stronami runje tak kaž w žiwej diskusiji wo poměrje mjez Serbskim sejmom a Domowinu.
Serbski žurnalist w Durinskej
Wot nowembra zašłeho lěta dźěła Jakub Wowčer jako powěsćowy rěčnik Durinskeho žurnala w sćelaku MDR. Vanessa Žurec je so z nim wo nowym powołanskim kroku rozmołwjała.
Kak sy so z rěčnikom Durinskeho žurnala stał?
J. Wowčer: Mějach přeco hižo zajim na tym, so před kameru dale kubłać, so wuspytać a po nowych pućach kročić. Dobra kolegina je mi doporučiła, zo maja casting w Durinskej, w kotrymž pytaja nowe, młode mjezwoča za swójske wobsahi Durinskeho žurnala. Požadach so a dóstach přeprošenje na casting do Erfurta. Po tym mějach hišće krótku požadansku rozmołwu, w kotrejž so mje prašachu, što z Durinskej zwjazam, kotre kmanosće a kotre słabosće mam. W oktobru mi potom připrajichu.
Kotre rozdźěle sy w nětčišim dźěle porno prjedawšej poziciji jako reporter zwěsćił?
Předewzaćeljo na nowych šćežkach
„Trjebamy dorost.“ Z tutej sadu podšmórny předsydka Zwjazka serbskich rjemjeslnikow a předewzaćelow Monika Cyžowa swoju starosć hladajo na lěto wob lěto woteběracu ličbu čłonow w serbskim towarstwje. Generacija załožićelow w Sakskej a Braniborskej po přewróće je w starobje, zo by so na wuměnk podać chcyła – njenamaka pak naslědnikow, kotrymž by swój zawod přepodała. To njeje jenož łužiski problem, skerje cyłoněmski a prawdźepodobnje cyłoeuropski. W času hospodarskeje recesije a politiskich přesuwanjow, w kotrychž wuwiće do přichoda scyła kalkulujomne njeje, mje to njezadźiwa.
Angažement młodych sej bóle wažić
Myto za angažement młodźiny w Budyskim wokrjesu tele dny přepodadźa. Milenka Rječcyna je so z Bernadett Zellerowej ze Syće za dźěći a młodźinu (KiJu) w Biskopicach rozmołwjała.
Što je zmysł tohole myta?
B. Zellerowa: Hódnota myta je , zo steji angažement młodych ludźi w srjedźišću. To je naše měnjenje jako nošer. Čestnohamtsce skutkowacy, kotrež wokrjes počesći, su wosebje ludźi staršeje generacije abo ći, kotřiž su hižo dołho w towarstwach aktiwne.
Je woprawdźe trjeba wosebje młodźinu na tele wašnje do fokusa stajić?
B. Zellerowa: Haj. Młodźi ludźo nazhonja husto kritiku, zo zastupuja jenož za swoje zajimy. Tomu pak tak njeje. Jich angažement we wólnym času, zwonka šule, wukubłanja, studija a dźěła přinošuje husto cyłej towaršnosći. To je wažne zwuraznić, to mamy zjawnje připóznać.
Kak hódnoćiće wobdźělenje w mjeztym štwórtym lěće wubědźowanja?
Mnozy starši pomhaja
Worklečanska wyša šula „Michał Hórnik“ ma so wobnowić. Milenka Rječcyna je so ze šulskej nawodnicu Dianu Šołćinej rozmołwjała.
Přichodne tydźenje maja so twarske dźěła w šuli zahajić. Kak daloko sće z přećahom?
D. Šołćina: Tuchwilu wšitko rumujemy a zapakujemy. Posledni tydźeń do zymskich prózdnin přećehnjemy do rumnosćow zakładneje šule, kotraž je mjeztym w horće zaměstnjena.
Dyrbiće přećah sami zmištrować abo maće pomocnikow?
D. Šołćina: Wězo hlada 20 wučerjam a 160 šulerjam tójšto dźěła do rukow. Tola smy přewšo zbožowni, zo nam mnozy starši pomhaja. Worklečanski wjesnjanosta Clemens Poldrack je tež dobrowólnu wohnjowu woboru a młodźinski klub wo podpěru prosył, kotřiž su nam poboku.
Kotre wosebite wužadanja Was w zwisku z wobnowjenjom šule wočakuja?
Ukrainjenjo najwjetši wopor
Wójna w Ukrainje dźe dale. Tole bě centralne poselstwo, jako zakitowanscy ministrojo Němskeje, Pólskeje, Francoskeje a Wulkeje Britaniskeje tele dny zdźělichu, zo chcedźa natwar zawodow podpěrować, w kotrychž móhła Ukraina swoje brónje za wójnu sama produkować. Ćěrjeni běchu ministrojo wot „stracha“, zo móhł nowy prezident USA Donald Trump wójnu bórze po zapokazanju do zastojnstwa skónčić.
