Swětło ma wulku symbolisku móc
Přiznawam: Prawdźepodobnje sym w tymle prašenju dosć konserwatiwny. Ale: Nochcu žane x-mas-partyje. Nochcu njepřestajnje dudlowane ameriske hodowne šlagry, zo bych lóšt dóstał nakupować. Njejsym přećel rumpodicha, kotrehož dožiwjamy we wabjenju. Tež pisanym zabłyskowacym swěcam na jědlach njepřihłosuju. Snano je strašne tajke něšto rjec. Wšako je dosć ludźi, kotřiž móhłrjec runje to z tymile dnjemi zwjazuja.
Připóznaty swojeje pilnosće a přećelnosće dla
Za wšěch je patoržica wosebity wjeršk w rjedźe swjedźenjow lěta. Za Chróšćana Gerata Pöpela pak je to wosebity wjeršk – wón dźě swjeći jutře 85. narodniny.
Patoržicu 1930 rodźeny wotrosće Gerat Pöpel ze swojej sotru w skromnych poměrach a zastupi 1937 w Chrósćicach do šule. Hačrunjež bě tehdy wšo serbske zakazane a byrnjež nan němskeho pochada był, staj jemu mać a serbska wokolina nabožnu kaž tež narodnu hordosć hižo w dźěćatstwje zašćěpiłoj. Wuchodźiwši 1945 šulu nawukny wón pola nana powołanje pjekarja. Hižo jako młodostny wopokaza so jako dobry sportowc. Předewšěm jeho lochkoatletiske wukony w běhanju na 5 000 a 10 000 metrow běchu přičina, zo bu 1952 na Krajnu sportowu šulu Werdau pola Zwickauwa delegowany. Po jednym lěće zakónči tam wukubłanje jako sportowy wučer a bu jako tajki na runje załoženej Serbskej wyšej šuli w Pančicach-Kukowje zasadźeny.
Njewšědna wšědnosć
Sobotu dopołdnja na Budyskich wikach mjez tachantskej cyrkwju a radnicu: Před předawanišćom ratarskich wudźěłkow z Błótow steji skupinka ludźi. Je słyšeć, zo njejsu žonje a mužej němskeho, ale słowjanskeho pochada. Wjetšinu poskićenych płodow wšak woni znaja. Tola jedna žona dźerži w ruce złotožołty płód. Z tym zahaji wona diskusiju ze swojimi přewodnikami. Što drje tole je? Njejsu sej wěsći. W jednorej němčinje so tuž předawarja prašeja: „Što to je? Jabłuko?“ „Ně, kwita“, jim předawar wotmołwi. Z ramjenjomaj sukajo žona na njeho hlada. Njebě jeho zrozumiła. Nětko předawar we łamanej němčinje praji, myslo, zo jeho žona tak lěpje rozumi: „Njeje jabłuko ... kwita. Móžeš warić ... želej ... słodźi.“ Žona njewěriwje na njeho hlada. Přeco hišće njebě jednotliwe słowa, jedne po druhim jasnje wurjekowane, zrozumiła.
Dorost wabić dale trjeba
Zwjazk serbskich rjemjeslnikow a předewzaćelow (ZSRP) je tež lětsa zaso wuspěšnje skutkował. Zhladujo na aktiwity ZSRP je so Jan Kral z jeho předsydku Moniku Cyžowej rozmołwjał.
Sće z dźěłom zwjazka w minjenym lěće spokojom?
M. Cyžowa: Nimale wšitko, štož smy sej předewzali, smy tež spjelnili. Program ZSRP bě mnohostronski a je čłonstwo skrućił. Wosebje spokojom sym, zo smy delnjołužiskich čłonow dale do dźěła zwjazka zapřijeli.
Što je lětsa wosebite było?
M. Cyžowa: Nimo štyridnjowskeje ekskursije do Pólskeje, hdźež smy so z tamnišimi rjemjeslniskimi poměrami zeznajomili, dožiwichmy kulturnej wjerškaj: wopyt bibliskeje zahrody w Oberlichtenauwje a wulět z kolesami po Hornjej Łužicy ze zhromadnym spěwanjom. Dalekubłanja rjemjeslniskeje komory běchu čłonam zwjazka trěbne impulsy za hospodarski wšědny dźeń.
Sće k předewzaćam w Pólskej a Čěskej styki wudźeržowali?
Čehodla měli so islama bojeć?
W Europje boja so ludźo přiběraceho wliwa islama a jeho wuskutkow na tudyše žiwjenske wašnja. Z tuchwilnej žołmu ćěkancow přichadźa wjele ludźi islamskeho wěrywuznaća do Europy. Kontinent je po swojim wusměrjenju křesćanski a so we wěstych wokomikach tež z tymle predikatom pyši. Ale je tomu woprawdźe tak? Je žiwjenje europskich wobydlerjow na křesćanskich zasadach natwarjene a jewi so žiwjenska nalada a wliw křesćanstwa w zjawnym žiwjenju krajow Europy?
Hospodarsce wysoko wuwite kraje Europy su z raznym wuwićom hospodarstwa kaž tež z dale a wyšim žiwjenskim standardom swojim wobydlerjam zabyć dali, što je chudoba a što rěka so bojeć, hač swoje wšědne žiwjenje zmištruješ. Dobrotow industrijoweje ciwilizacije, kaž nadměrneho konsuma, hońtwy za zbožom, karjery a přijomneho žiwjenja dla su Europjenjo, tež my Serbja, zabyli, što je zmysł žiwjenja.
Proces jena dobrym puću
Na Institutnym dnju je slědźenišćo Serbski institut znowa pokazało, kajke hoberske dźěło wukonja. Přiwšěm ma so z ćežemi bědźić. Janek Wowčer je z jednaćelskim zastupjerjom direktora instituta dr. Hauke Bartelsom porěčał.
Faza přestrukturowanja Serbskeho instituta traje. Kajki je aktualny staw?
H. Bartels: Jara dobry. Njetrjebamy so bojeć, klětu Němskej wědomostnej radźe rozprawjeć. Smy wjele rozsudźili a mnohe ćeže rozrisali. Tež personalne prašenja su jasne. Za wěste naležnosće trjebamy chwile, kaž na přikład za to, etablěrować zhromadne slědźenske projekty za cyłkowny institut. Proces pak je zahajeny a smy na dobrym puću.
Institutny dźeń je pokazał mnohostronskosć dźěławosće slědźenišća. Narěčeli pak sće tež kontrowersy. Što su tuchwilne ćeže?
Njemóžu sej předstajić ...
Z tójšto informacijemi wo skutkowanju župy, skupin a towarstwow su delegaća hłownu zhromadźiznu w Slepom wopušćili. Z nowym jednaćelskim předsydstwom běchu jeho zamołwitosć na wjacore ramjenja rozdźělili. Wjetšina wobdźělnikow bě tež spokojom, zo njejsu za zarjadowanje ani planowany čas trjebali.
Wotbłyšćujetej pak jeničce rozprawnistwo a dodźerženje časoweho plana naležnosć hłowneje zhromadźizny? Zawěsće nic. Naprašowanja na rozprawjerja/rozprawjerku „hłownu“ hakle skulojća, sčinja ju k tomu, štož měła poprawom być: k wjerškej župneho skutkowanja.
Towarstwa kaž tež Domowinske župy su žiwe z nutřkowneho diskursa. Naprašowanja, rozdźělne abo přećiwjace so pozicije k rozprawje njejsu w Slepom žane słyšeć byli. Škoda! Wězo njeje to typiski zjaw jedneje župy. Wěm so derje dopomnić, kak su w minjenym lětdźesatku tež wjacore hłowne zhromadźizny Domowiny pod tym ćerpjeli, zo njebě so nichtó w diskusiji słowa jimać chcył.
Čłowjek ze zmylkow njewuknje
Němska hotuje so na wójnu w Syriskej. Z bombami ma so teroristiska milica Islamski stat zničić a regionej měr přinjesć. Při tym dyrbjała bilanca dotalnych akcijow tajkeho razu zamołwitym poprawom wučba być. „Wojerske zasadźenje“ w Afghanistanje je zwrěšćiło. W kraju knježi chaos. Mjeztym su talibanojo połojcu kraja wróćo zdobyli. Tež Irak, kotryž su USA ze swojimi zwjazkarjemi 2003 nadpadnyli, je dźensa roztřěskany do kónčin, hdźež knježa milicy. Wosebje nazorny přikład zwrěšćeneje strategije NATO je Libyska. Tež tam je zapad spytał, z bombami měr přinjesć. Dźensa howri tam wobydlerska wójna.
Na wikach serbsce spěwali
Dalewobstaće je zaručene
Župa „Jakub Lorenc-Zalěski“ wotměje jutře popołdnju w Slepom hłownu a wólbnu zhromadźiznu. Janek Wowčer je ze županom Manfredom Hermašom wo aktualnym połoženju w župje rěčał.
Na jutřišej „hłownej“ wuzwoliće jednaćelske předsydstwo. Što so za słowom „jednaćelske“ chowa?
M. Hermaš: Mnóstwo nadawkow w našej župje je wjetše. Jednaćelske předsydstwo předewšěm trjebamy, zo bychmy wuradźowanja rozšěrjeneho župneho předsydstwa přihotowali. To zwisuje tež z rozsudami nastupajo ramikowe dojednanje z koncernom Vattenfall. Dyrbimy prosće wjac dźěła koordinować, štož njeje runjewon lochko.
Maće dosć zwólniwych, kotřiž chcyli w nawodnistwje župy sobu dźěłać?
M. Hermaš: Haj, Diana Maticowa a ja stejimoj jako dwaj z třoch za nawodnistwo župy k dispoziciji. Jutře wuzwolimy nawodnisku trójku, kajkuž po wustawkach trjebamy. Jednaćelskemu předsydstwu přisłuša hač do pjeć ludźi. Dalši kandidaća su so přizjewili. To je derje – čim wjac kandidatow, ćim lěpši wuběr.
Župa „Jakub Lorenc-Zalěski“ mjenuje so tež Domowinska župa w Zhorjelskim wokrjesu. Čehodla?
