Sylne zemjerženje je dźensa rano wuchodny pobrjóh kupy Taiwana střasło a sej znajmjeńša sydom smjertnych woporow žadało. Něhdźe 700 ludźi je so zraniło. Střasenje ze sylnosću 7,4 je tójšto škody zawostajiło. Najbóle potrjechene je město Hualien (hlej wobraz), hdźež so wjacore domy sypnychu abo strašnje nachilichu. Foto: pa/Anadolu

Zwołaja dalšich rezerwistow

srjeda, 03. apryla 2024 spisane wot:
Kijew (dpa/SN). W Ukrainje móža přichodnje rezerwistow armeje hižo w starobje 25 lět město dotal 27 lět do wo­borneje słužby zwołać. Wčera su wotpowědny wukaz wozjewili. Po tutym puću móža 40 000 dalšich muži k zakitowanju přećiwo ruskim nadpadnikam mobilizować. Hladajo na wobćežne połoženje na fronće bě prezident Wolodymyr Zelenskyj spočatk lěta rjekł, zo trjeba dalšich 500 000 wojakow. Prezident je wčera tež zakoń podpisał, z kotrymž wobornu kmanosć jasnišo definuja: Přichodnje rozsudźa jenož hišće mjez „kmanymi“ a „njekmanymi“. Jako „dźělnje kmani“ zastopnjowani mužojo dyrbja hišće před mustrowansku komisiju.

NATO dale pomha

srjeda, 03. apryla 2024 spisane wot:
Brüssel (dpa/SN). NATO chce po woli generalneho sekretara Jensa Stoltenberga wjetšu rólu při podpěrowanju Ukrainy přewzać. Kaž diplomaća zdźěleja, chcedźa wosebitu misiju NATO wutworić, kotraž ma wojersku pomoc za wot Ruskeje nadpadnjenu Ukrainu koordinować. Tole leži nětko hišće w rukach USA. Pozadk je strach, zo móhła USA swoju rólu we ­wobłuku NATO změnić, hdyž stanje so Donald Trump z nowym prezidentom.

Biden šwika smjerć pomocnikow

srjeda, 03. apryla 2024 spisane wot:
Washington (dpa/SN). Po smjerći wjacorych wukrajnych pomocnikow w Gazaskim pasmje přez israelske wojerske lětadła je prezident USA Joe Biden Israel raznje kritizował. „To njeje prěni króć“, skoržeše Biden wčera w pisomnym ­stejišću. „Israel dosć nječini, zo by pomocnikow škitał, kotřiž ciwilnu ludnosć z nuznje trěbnymi wěcami zastaraja.“ ­Biden zdobom kritizuje, zo Israel dosć za škit ciwilneje ludnosće nječini. USA běchu Israel wospjet namołwjeli, wojerske akcije přećiwo Hamas wot humanitarneho dźěła dźělić. Biden žada sej spěšnje wujasnjenje smjerće wukrajnych pomocnikow, mjez kotrymiž bě tež staćan USA. Israelski ministerski prezident Benjamin Netanjahu rěčeše we widejowym poselstwje wo „tragiskim padźe njewotpohladneho třělenja wójska na njewinowatych w Gazaskim pasmje“. Zamołwići pad nětko pruwuja, zo njeby so wospjetował. Při nalětach israelskich lětadłow bě sydom sobudźěłaćerjow pomocneje organizacije World Central Kitchen w Gazaskim pasmje žiwjenje přisadźiło. Wobrazy ­pokazuja awto organizacije, do kotrehož bě raketa zrazyła.

Surowe morjenje ludu

srjeda, 03. apryla 2024 spisane wot:
Što drje by so stało, by-li raketa israelskeho lětadła w Gazaskim pasmje w awće pomocneje organizacije sydom Palestinjanow moriła? Ničo! Poł lěta dołho israelske wójsko tam w swojim boju přećiwo islamistiskej Hamas přewšo brutalnje postupuje a so wo dóńt ciwilistow scyła njestara. Palestinjenjo liča mjeztym wjace hač 30 000 morjenych ciwilistow, kotřiž su přez bomby zahinyli abo w třěleńcach mjez israelskimi wojakami a wojowarjemi Hamas prosće na puću byli. Wućeknyć sej ludźo tak a tak njemóža, dokelž je ­Gazaske pasmo kaž hoberske jastwo, w kotrymž směš jako Palestinjan sam rozsudźić, hdźe će zatřěla. Nětko pak, hdyž su mjez morjenymi pomocnikami staćenjo z USA, Awstralskeje, Pólskeje a Wulkeje Britaniskeje, je mjezynarodna kedźbnosć wulka. Wójna w Gazaskim pasmje zańdźe do stawiznow swěta jako surowe morjenje cyłeho ludu, kotremuž je mjezynarodna politika – hač na někotre wuwzaća – přihladowała. Marko Wjeńka

Hudźbnicy přećiwo KI

srjeda, 03. apryla 2024 spisane wot:

Washington (dpa/SN). Wjace hač 200 wuměłcow je so ze zjawnym listom přećiwo znjewužiwanju kumštneje inteligency (KI) w hudźbnej industriji wuprajiło. List podpisali su wuměłcy kaž Billie Eilish, Nicki Minaj, Stevie Wonder, Miranda Lambert, Peter Frampton, Katy Perry, Smokey Robinson a Jon Bon Jovi. Někotre platformy a wuwiwarjo zasadźuja KI, zo bychu kreatiwitu haćili a prawa wuměłcow, spěwotwórcow, hudźbnikow a mějićelow prawow podrywali, w lisće rěka. Iniciatiwu nastorčiło bě zjednoćenstwo ARA, kotrež prawa spěwotwórcow a hudźbnikow w USA zastupuje.

„Hdyž KI njezamołwiće zasadźuja, je wona wulke wohroženje našeje pri­watneje sfery, identity, našeje hudźby a žiwjenskeho zastaranja“ wuměłcy w swojim lisće skorža. Hudźbnicy kritizuja, zo mócne hudźbne předewzaća bjez dowolnosće dźěło wuměłcow wužiwaja, zo bychu modele KI trenowali. Tole ma k tomu słužić, dźěło čłowjeskich wuměłcow z hoberskimi mnóstwami wot KI produkowanych „zwukow“ a „wobrazow“ narunać. Za ludźi, kotřiž su wot swojeje hudźby žiwi, móhło to katastrofalne być.

To a tamne (03.04.24)

srjeda, 03. apryla 2024 spisane wot:

Do kofejownje na kromje dróhi zrazył je rentnar ze swojim awtom w Magdeburgu – dokelž bě pedalej płuna a borzdźidła zaměnił. Hosćej za blidom so zraništaj. Pomocnicy dowjezechu jeju do chorownje. 70lětny šofer bě w křiwicy runje dale jěł a hakle na terasy kofejownje njedaloko katedrale stejo wostał. Policija wobstejnosće njezboža přepytuje.

Seminary město jastwa w boju přećiwo rasizmej w koparskich stadionach namjetuje slědźer Lorenz Narku Laing. Zakazy, do stadiona přińć, po jeho mě­njenju ničo njewunjesu. Ludźom měli so w seminarach hódnoty kaž empatija, fairnosć, zhromadnosć, wodawanje a dopóznaće posrědkować, zo su so wopak zadźerželi, wón měni. Pozadk su najnowše rasistiske namócnosće w Španiskej ­a Italskej. Na to běchu sej w medijach žadali, rasistow hnydom do jastwa tyknyć.

Jutry w Němskej

wutora, 02. apryla 2024 spisane wot:

Köln (B/SN). Po najnowšej statistice instituta YouGov zwjazuje 31 procentow ludnosće w Němskej jutry z nalěćom, 18 procentow ze zrowastaćom Chrystusa a 16 procentow z dołhim kóncom tydźenja. 74 procentow njeměješe wotpohlad so ani w martrownym tydźenju ani jutrońčku na Božich słužbach wobdźělić. Na online-naprašowanju wobdźěli so 13 803 dorosćenych.

Europska kriza hódnotow

Brüssel (B/SN). Cyrkej wočakuje do wólbow europskeho parlamenta, sylniše wobkedźbowanje křesćanskich hódnotow a prawidłowny dialog mjez institucijemi EU a cyrkwjemi. W zhromadnym wozjewjenju komisije biskopskich konferencow europskeje unije, konferency europskich cyrkwjow, interparlamentariskeje zhromadźizny ortodoksije a organizacije „Zhromadnje za Europu“ warnuja woni před pačenjom towaršnosće.

Židowske jědźe

Trump kawciju zapłaćił

wutora, 02. apryla 2024 spisane wot:

New York (dpa/SN). W procesu přećiwo Donaldej Trumpej wobšudnistwa dla je bywši prezident kawciju 175 milionow dolarow přepokazał. Po tutym puću je so wón chłostanju 450 milionow dolarow najprjedy raz wuwinył, doniž njeje sudnistwo znowa rozsudźiło. Tole rozprawjeja medije USA. Dyrbjał-li Trump proces dobyć, jemu pjenjezy wróća. Jeli wón přěhraje, dyrbi wón cyłu sumu zapłaćić.

Truty we wójnje dale a wažniše

Kijew (dpa/SN). Produkcija trutow je za Ukrainu po słowach prezidenta Wolodymyra Zelenskeho dale a wažniša. Wo­sebje bojowe truty su so jako jara wuspěšne při zničenju wojerskeho materiala Ruskeje daloko za frontu wopokazali, Zelenskyj rjekny. „Truty su dale a bóle rozsudny faktor dobyća w tutej wójnje.“ Ukraina je naposledk z trutami ruske wolijowe rafinerije daloko za frontu nadpadnyła, zo by zastaranje wójska z bencinom haćiła.

Wukrajni lěkarjo nuznje trěbni

Na tradicionalny jutrowny pochod z mjeztym 60lětnej tradiciju je Choćebuska Lěwica předwčerawšim, njedźelu, přeprosyła. ­Demonstracija steješe lětsa pod hesłom „Měr bjez bróni – brónjenje skónčić, diplomatiju sylnić“ cyle pod wliwom wójnow ­w Ukrainje, w Gazaskim pasmje a druhdźe na swěće. Wobdźělnicy skedźbnichu na nuzu ciwilneje ludnosće. Foto: Michael Helbig

nowostki LND