Plan za sorabistiku

póndźela, 19. februara 2024 spisane wot:
Sorabistika na Lipšćanskej uniwersiće słuša historisce do drohoćinkow zdźěłaneho serbskeho žiwjenja. Zo so tam pak po měnjenju serbskich studentow, kotřiž su swoju kritiku zjawnje zwuraznili, tuchwilu tak jara njebłyšći, je nětko Radu za serbske naležnosće Sakskeje pohnuło, direktnje z direktorom instituta rěčeć. Přiwšěm wšitcy wědźa, zo je najwjetši čas, doprědka hladać, wšako su brachi dawno znate. To płaći za sorabistiku a wuprajenje direktora wo přerěznje hubjenym rěčnym niwowje abiturientow. Tohodla je derje, zo chce předsyda serbskeje rady Marko Suchy hnydom na impuls knježerstwa nawjazać a sam wuwićowy koncept nadźěłać dać. Wšako njepóńdźemy z mjezsobnym wobwinowanjom dale, ale jenož z konkretnym wothłosowanym serbskim planom za přichod Instituta za sorabistiku. Nětko je najlěpši čas, so ze zamołwitymi politikarjemi na trěbne srědki dojednać. Tohodla běše rozmołwa w Lipsku wažny měznik. Marcel Brauman

To a tamne (19.02.24)

póndźela, 19. februara 2024 spisane wot:

Złotobarbne sportowe črije jako fanowy artikl je bywši prezident USA Donald Trump předstajił. Hač ke kulkam sahace sportowe črije z chorhoju USA a pismikom „T“ za Trumpa maja 370 eurow płaćić. Něhdyši prezident je sej wěsty, zo budźe wabjenska akcija wuspěšna. Wobjim je z tysac porami wobmjezowany. Trump je wospjet fanowe artikle za sebje zhotowić dał. 77lětny chce při prezidentskich wólbach w nowembru znowa nastupić.

Na pasažěrow padace čerwje z wačokoweje polcy lětadła su mašinu ameriskeho lětadłoweho předewzaća Delta Airlines nuzowali, so do Amsterdama nawróćić. Lětadło bě po puću do Detroita w USA a bě hižo nad Jendźelskej, jako po něhdźe hodźinje čerwje z wačokoweho faška na ludźi padachu. Zwěrjatka běchu sej z toboły ze skaženej rybu wulězli. Mašinu dyrbjachu najprjedy raz wurjedźić.

Wulki zajim za proces

pjatk, 16. februara 2024 spisane wot:

Braunschweig (dpa/SN). Zahajenje procesa přećiwo podhladnemu Němcej pjeć seksualnych njeskutkow dla je so dźensa rano w Braunschweigu přestorčiło. Nawal před krajnym sudnistwom bě tak wulki, zo njemóžachu proces kaž planowane zahajić. 47 lět staremu Christianej B. wumjetuje statne rěčnistwo tři ćežke wumocowanja a seksualne znjewužiwanje dźěći w Portugalskej. Předewšěm pad w zwisku ze zhubjenej Maddie pochadźaceje z Jendźelskeje mjezynarodnje wulku kedźbnosć zbudźi.

Chce stronu jutře załožić

Berlin (dpa/SN). Bywši prezident wustawoškita Hans-Georg Maaßen chce jutře w Bonnje stronu „Uniju hódnotow“ załožić. Na zetkanju z přiwisnikami chce wón tohorunja wustawki a program wobzamknyć, zdźěli Maaßen wčera w Berlinje. Nowa strona ma so na prawym boku politiskeho spektruma zaměstnić. Hižo wjacore lěta wobstejace towarstwo „Werteunion“ je jara konserwatiwne a něhdy CDU-bliske zjednoćenstwo z někotrymi tysacami čłonami.

Nowe wěstotne zrěčenje

74. Berlinala je so wčera wječor w Berlinale Palasće zahajiła. Jednaćelka Mariëtte Rissenbeek wuzběhny, „zo stupi so filmowy festiwal eksplicitnje přećiwo kóždejžkuli hidźe a wumjezowanju“. W tutym zmysle widźomne znamjo staj tež hrajerjej zahajenskeho filma „Small Things Like These“ Pheline Roggan a Papis Loveday (wotlěwa) stajiłoj. Foto: Imago/Eventpress

Trenuja marinu

pjatk, 16. februara 2024 spisane wot:

Oslo (dpa/SN). Norwegscy wojacy chcedźa wot nalěća ukrainskich wojakow za zasadźenja z małymi čołmami trenować. To je zakitowanske ministerstwo Norwegskeje wčera zdźěliło. Zdobom chce Norwegska Ukrainje gumijowe čołmy a trěbne wuhotowanje w hódnoće dobrych pjeć milionow eurow darić. „We wobłuku wukubłanja póńdźe mjez druhim wo překročenje rěkow a operowanja w pobrjóžnych kónčinach“, rjekny norwegski zakitowanski minister Bjørn Arild Gram rozhłosowemu sćelakej NRK. Trening ma so po informacijach mjenowaneho ministerstwa w Nižozemskej zahajić. To je prěni krok maritimneje kooperacije, kotruž Norwegska a Wulka Britaniska nawjedujetej. Norwegska přinošuje tu ze swojej maritimnej kompetencu a nowymi technologiskimi rozrisanjemi.

Ze stawkami pokročuja

pjatk, 16. februara 2024 spisane wot:
Lipsk (dpa/SN). Stawki w branši drobnowikowarjow a rozšěrjenja w Sakskej traja a tež dźensa a jutře pokročuja. Dźěłarnistwo Ver.di je dźensa přistajenych někotrych wuzwolenych kupnicow k warnowanskemu stawkej namołwjało. „Mjeztym přistajeni branše wjace hač 100 dnjow stajnje zaso stawkuja“, wuchadźa ze zdźělenki Ver.di. Šeste koło jednanjow w Sakskej, Saksko-Anhaltskej a Durinskej bu loni spočatk nowembra 2023 bjez wuslědkow zakónčene. Ver.di žada sej mjez druhim 2,50 eurow wjace mzdy na hodźinu, štož wotpowěduje zwyšenju wo 15 procentow. Dźěłodawarjo su dotal šěsć procentow wjace mzdy poskićili. Nowy termin za jednanje hišće znaty njeje.

Zniži prognozu za konjunkturu

pjatk, 16. februara 2024 spisane wot:

Brüssel (dpa/SN). W Europskej uniji rosće hospodarstwo lětsa po prognozach Europskeje komisije pomałšo hač bě to dotal wočakowała. Tamniši zarjad liči za cyłu EU z rozrostom 0,9 procentow. To wu­chadźa z wčerawšeje rozprawy w Brüsselu. Z tym komisija swoju prognozu mjeztym hižo třeći raz za sobu zniži. Loni w nazymje běše hišće z 1,3 procentami rozrosta ličiła. Za europasmo wěsći zarjad nětko rozrost 0,8 procentow a lětsa nazymu 1,2 procentaj.

Městopředsyda komisije Valdis Dombrovski rjekny: „Po lońšim ćežkim lěće je so europske hospodarstwo trochu słabšo wuwiło hač běchmy to wočakowali.“ Polěpšenje pak móhło so w běhu lěta a hač do lěta 2025 poněčim pospěšić. Inflacija so pomjeńšuje a rosćace realne mzdy w zwisku ze sylnymi dźěłowymi wikami sylnja potrjeby přetrjebarjow. „Globalny wobswět pak je přeco hišće přewšo njewěsty. Z wulkej kedźbnosću sćěhujemy geopolitiske napjatosće, kotrež móhli so negatiwnje na rozrost a inflaciju wuskutkować“, tak Dombrovski.

Zapósłanc přezahe rěčał

pjatk, 16. februara 2024 spisane wot:

Ruska dźěła drje na nowych nuklearnych naprawach w swětnišću

Washington (dpa/SN). Tajne słužby USA informuja wo wozjewjenjach w medijach nastupajo nowe nuklearne ambicije Ruskeje w swětnišću. Mnohe ameriske medije, mjez kotrymiž běchu New York Times kaž tež rozhłosowe sćelaki ABC a Fox News, rozprawjachu wčera wječor, zo jedna so wo nowe dopóznaća nastupajo ruske nuklearne naprawy, kotrež so přećiwo satelitam w swětnišću měrja a tak narodnu kaž tež mjezynarodnu wěstotu wohrožuja. New York Times pisaše, zo su ameriski kongres kaž tež zwjazkarjo w Europje wo planach Moskwy informowani. Nowe nuklearne naprawy so w Ruskej wuwiwaja, njejsu pak so dotal zasadźili – wohroženje drje tuchwilu akutne njeje. Fox News rysowaše scenarij móžneho zasadźenja ruskich nuklearnych systemow přećiwo satelitam, kotrež su kmane, komunikaciju wójska a wuskušowanske aktiwity USA hasnyć.

Habeck je chětro poraženy

pjatk, 16. februara 2024 spisane wot:

Nürnberg (dpa/SN). Zwjazkowy hospodarski minister Robert Habeck (Zeleni) je hladajo na namócne protesty a z tym zwisowacym wotprajenym zarjadowanjom swojeje strony chětro poraženy. Wón je ćěsnjeny, zo njedóńdźe k rozmołwam z protestowacymi, Habeck wčera wječor na wobydlerskim dialogu w Nürnbergu wuzběhny. „To njeje dobre wuwiće“, wón podšmórny. Zwjazkowy hospodarski minister sej žada, zo dyrbjeli mjez sobu wjace rěčeć. „To je w zmysle demokratije a demonstracijow, zo sej měnjenja wuměnimy.“ Pokazki minjenych třoch dnjow pak snano k tomu dopomhaja, „zo wšitcy swoje přinoški přepruwuja.“

Do zarjadowanja w Nürnbergu su ludźo Habecka protestujo witali. Bayerski burski zwjazk je k demonstracijam namołwjał. Po informacijach policije je namołwje něhdźe 250 wobdźělnikow sćěhowało.

Najniše koncentracije drobnopróška

pjatk, 16. februara 2024 spisane wot:

Drježdźany (dpa/SN). Sakski krajny zarjad za wobswět, ratarstwo a geologiju (LfULG) je bilancu kwality powětra w Sakskej za lěto 2023 wozjewił. Fachowcy zwěsćichu, zo su so wšitke hranične a cilowe hódnoty dodźerželi, zdźěla samo pod žadanymi hranicami zakonjedawarja wostawaja.

Miłe zymske měsacy a nadpřerězne spadki su na dobro niskeho mnóstwa drobnopróška a dusykoweho dioksyda w powětře byli. Z dwanaće mikrogramami na kubikny meter powětra běše přerězne lětne mnóstwo wo 40 mikrogramow na kubikny meter mjeńše. Je to zdobom najniši z lěta 1999 měrjeny lětny přerězk. Tež hranične hódnoty za drobnopróšk su so po cyłej Sakskej hač na sydom dnjow dodźerželi. W lěće 2022 je LfULG hišće překročenje na 29 dnjach registrował.

nowostki LND