Ćichi Michał

pjatk, 02. oktobera 2020 spisane wot:

„Bě něšto?“ – „Wulkeho Słowjanow splaha najmjeńši narod smy my ...“

Aktualna, hišće hač do kónca nowembra přistupna wosebita wustajeńca w Budyskim Kamjentnym domje pokazuje mólby, ćišća­ne grafiki a fotografije mjez druhim Wielanda Richtera, Andreasa Jana Nowaka, Maćija Bulanka, Ann Goldor a Thomasa Kerna, zdobom kuratora přehladki (2. wotprawa na wernisaži dźens tydźenja). Foto: Annett Scholz-Michalowski

Hrody šěroko wotewrjene byli

štwórtk, 01. oktobera 2020 spisane wot:

Witana nowosć: Komornohudźbny swjedźeń Hornjeje Łužicy

„Loni w aprylu přińdźechmoj prěni raz do Hornjeje Łužicy, zo bychmoj w Barće na beneficnym koncerće na dobro nowych zwonow sobu skutkowałoj“, prajitaj Drježdźanskaj hudźbnikaj Ramón Jaffé­ a jeho dźowka Serafina. Tehdy zro­dźi­štaj mysl, zo su wokolne hrody idealne městna za mały festiwal komorneje hudźby. Ze zahorjenja bu nošny projekt, za kotryž staj wonaj jako w Drježdźanach skutkowacaj rady wuměłski nawod přewzałoj. Tak je nětko prěni Komornohudźbny swjedźeń Hornjeje Łužicy, wotměwacy so wot 16. do 19. septembra, na šěsć­ městnach Budyskeho wokrjesa w šěsć koncertach, někak 600 připosłucharjam hłuboke hudźbne dožiwjenje po­srědkował. Mjez wopytowarjemi běchu mnozy, kiž hewak na koncerty klasiskeje hudźby njechodźa a kotřiž nimaja tež hižo­ wuši poćah k něhdyšim knjejskim sydłam w swojej domiznje.

Jako profi do domizny so wróćiła

štwórtk, 01. oktobera 2020 spisane wot:

Zo ma Serbski institut wot 1. septembra nazhonitu referentku za zjawnostne dźěło, bě hižo něšto dnjow pozdźišo pytnyć, jako přińdźe jeje prěnja medijowa zdźělenka z wuslědkami a citatami wo zarjadowanju, kiž njeje so ani hišće započało – tak so to dźensa profesionalnje čini.

Swoju profesionalnosć je sej Madlen Domašcyna po maturje na Serbskim gymnaziju Budyšin a studiju slawistiki a medijowych wědomosćow w Drježdźanach, Praze, Lipsku a Halle nad Solawu na mnohich powołanskich stacijach přiswojiła – mjez druhim w Praskim Goe­thowym instituće, jako zastupowaca rěčnica durinskeho ministerstwa za ratarstwo, lěsnistwo, wobswět a přirodoškit, jako referentka w zjawnostnym dźěle w sakskej statnej kencliji, jako wědomostna sobudźěłaćerka we wobłuku indu­strijneho slědźerskeho projekta Kamje­ničanskeje Techniskeje uniwersity pola Volkswagen AG we Wolfsburgu, jako rěčnica TU Hórniskeje akademije Freiberg a naposledk hač do awgusta 2020 jako­ rěčnica za Drježdźansku Wysoku rejwan­sku šulu Palucca.

Budyšin (CS/SN). We wobłuku Interkulturneho tydźenja wotmě so minjenu wutoru w Budyskim Kamjentnym domje dialog w rjedźe „Žro pudla“. Na podiju diskutowachu nimo moderatorki Ireny Janiw wokrjesna społnomócnjena za wukrajnikow Anna Piętak-Malinowska, Hamida Taamiri ze Syriskeje a Vietnamjanka Dang Thi Ngoc Yen. Zaměr bě wuslědźić, kak so ludźo z migraciskim pozadkom w Budyšinje čuja a kajke problemy kaž tež přeća woni maja.

Anna Piętak-Malinowska bydli hižo 30 lět w Němskej, 15 z toho w sprjewinym měsće. Wona so wjeseli, zo móže mjeztym jako kruće přistajena społnomócnjena wokrjesa za nowopřichadźacych skutkować. Přiwšěm přeje sej wjace inwesticijow do witanskeje kultury. Wobdarjenosće kóždeho jednotliwca su potencial, kotryž so hišće přemało wužiwa. Idealne by było, indiwiduelne integraciske plany nastajić. To by so dołhodobnje wudaniło. „Njemóžemy sej dowolić witansku kulturu ignorować“, wona rjekny.

Štó je Anna Walentynowicz?

wutora, 29. septembera 2020 spisane wot:

Na załoženje dźěłarnistwa Solidarność před 40 lětami w Pólskej dopominaše wčera Budyski ekumeniski tachantski wobchod z filmowym wječorom – zazběh­ to hibanja za swobodu w komunistiskich krajach.

Budyšin (SN/CoR). „Poprawom chcychmy so z lawreatom Měroweho Nobeloweho myta Lechom Wałęsu zetkać, po­dawši so składnostnje 25. róčnicy zało­ženja dźěłarnistwa Solidarność na jězbu do Gdańska. Tón pak bě wotprajił, a tak sym spontanje na Annu Walentynowicz wołał. Wona je naju z Benom Budarjom wutrobnje witała, namaj swoju stawiznu wo tehdyšich podawkach powědała a sa­mo­ listy bamža Jana Pawoła II. pokazała“, rozprawješe wčera dr. Peter-Paul Straube nimale 20 zajimcam w Budyskim „Wjelbiku“. Wotmołwu na prašenje „Štó je Anna­ Walentynowicz?“ dóstachu woni na to w filmje ze samsnym titulom re­žiserki Sylki Rene Meyer z lěta 2002. Dokumentacija rysuje hinaši wobraz wo tehdyšich historiskich podawkach, w kotrychž centrumje steji mała žona z wulkej žedźbu za sprawnosću.

Kellerec antikwariat zawru

wutora, 29. septembera 2020 spisane wot:
Hač do pjatka ma antikwariat Arnda Kellera hišće wotewrjene, potom 1994 załožena Budyska knižna institucija na přeco swoje durje zawrje. Studowany wuměłstwowy historikar­ bě so z Berlina do domizny wróćił, zo by antikwariat natwarił, najprjedy w swojim staršiskim domje na Šulerskej, wot lěta 2010 Při mjasowych jětkach 7 napře­ćo hosćencej „Wjelbik“. W minjenym času su hišće raz mnozy swěrni kupcy z wuchodneje a zapadneje Němskeje składnosć wužiwali, so po kniharni rozhladować a ju tak hódnoćić. Mały dźěl knihow, grafikow a historiskich kartow chce snano Drježdźanjan přewzać, kiž planuje na samsnej hasy w Budyšinje nowy, ale mjeńši antikwariat. Foto: SN/Hanka Šěnec

Benjamin Běrgaŕ

wutora, 29. septembera 2020 spisane wot:
26. septembera 1945 zemrě serbski duchowny Wětošowskeje wosady Benjamin Běrgaŕ. 20. małeho róžka 1873 narodźi so wón swójbje wučerja w Janšojcach. Po studiju teologije bě wot lěta 1902 hač do 1910 z diakonom w Picnju. W tym času­ angažowaše so wón jara w młodoserbskim hibanju Delnjeje Łužicy a organizowaše na wsach serbske kulturne zarj­adowanja. Běrgaŕ pisaše pilnje do časopisa Wosadnik, kotryž wot lěta 1904 zhromadnje z fararjom Hajnom Rizu (1873–1917) z Janšojc wudawaše. Dopisowaše tohorunja prawidłownje do Casnika a do dalšich delnjoserbskich periodikow. 1908 zastupi do Maćicy Serbskeje a bu 1919 městopředsyda delnjoserb­ske­je Maśicy. 1910 woteńdźe do sewjerneje Němskeje, hdźež bě hač do 1929 z fararjom. 1929 nawróći so zaso do Delnjeje Łužicy jako archidiakon we Wětošowje, hdźež bě wot lěta 1941 wuměnkar. Jako městopředsyda Maśicy Serbskeje zdoby sej zasłužby při organizo­wanju serbskeho kulturneho žiwjenja w Delnjej Łužicy a bě hłowny zamołwity za přewjedźenje wulkeho swjedźenja 1930 we Wětošowje k 50. róčnicy wobstaća Maśicy Serb­skeje. Manfred Laduš

Slepjanska cyrkej je wot wčerawšeho hosćićel wustajeńcy na temu „Překasancy w straše – spad ze sćěhami“. Zašłe lětdźesatki je ličba družin, předewšěm tež insektow woteběrała. Zwěsćamy dźeń a mjenje mjetelčkow, pčołkow, muchow. Přehladka k tomu přeproša zwěsćić, što móžemy přećiwo mrěću překasancow činić. Hač do 30. oktobra je wustajeńca přistupna. Wodźenja su móžne po přizjewjenju pod tel. čo. 035773/71 401 abo pod móžne. Foto: Joachim Rjela

Čitajće w nowym rozhledźe (25.09.20)

pjatk, 25. septembera 2020 spisane wot:

Mišterka serbskeho surealizma mjenuje so Maja Nagelowa. Jeje twórba „zwischendrin“ ze serije „kante – na kromje“ z lěta 2018 debi titul aktualneho wudaća Rozhlada. Składnostnje wustajeńcy z jeje twórbami w Oblastní galerie Liberec, kotruž 8. oktobra 2020 wotewru, sym so z njej wo planowanej wustajeńcy, jeje tworjenju docyła a wo aktualnych twórbach rozmołwjała. Trudla Malinkowa ­rozestaja so w swojim přinošku z pró­cowanjemi Jana Bjedricha Tešnarja (1829–1898) wo zjawnu prezencu delnjoserbšćiny, kotrež wuskutkowachu w lěće 1860 serbske hrono na šuli w Chmjelowje. Nimo toho wěnuje so kulturny časopis tutón měsac dalšemu delnjoserbskemu prócowarjej. Werner Měškank rozłožuje, na kotre wašnje dźensa na redaktora a wučerja Kita Šwjelu (1836–1922) spominamy.

Dalše mjeńše ćežišćo twori mjenowědna tema. Pawoł Rota, kiž je so čas žiwjenja ze stawiznami ródneje wsy zaběrał, wuswětla, čehodla mjeno Sernjany ničo zhromadneho ze „sornu“ nima. A Ruth Mroskec je na přeće Trjebinskeje Do­mowinskeje skupiny ležownostne mjena Trjebina znosyła, zo njebychu so zhubili.

nowostki LND