Wjele dźěći wokołomeje rejowało
To bě krasny napohlad jako 17 porow dźěći
a młodostnych a wjele dalšich pjerachow
w narodnej drasće minjenu sobotu w Róžeńće
do srjedź wjeski na mejemjetanje ćehnješe.
Wšitcy zhromadnje wokoło meje rejowachu a skónč-
nje meja padny. Pola dźěći bě lětsa Stanij Žur najspěšniši při wjeršku a wuzwoli sej Lubinu Žurec za kralownu.
Młodźinski mejski porik pak je lětsa
Linus Hrjehor a Hańža Handrikec.
Jan Hrjehor
Ze serbskim programom hosći zawjeselili
Před dwěmaj lětomaj bu katolska pěstowarnja swjateje Marije w Kulowje dotwarjena. Mjez cyłkownje 215 dźěćimi, kotrež do njeje chodźa, stej tež serbska
žłobikowa a pěstowarska skupina. Za serbske kubłarki
Corneliju Korchowu, Anne Mikelec a Mandy Brösanowu bě zawjazowace, zo pěstuja a haja z dźěćimi serbske nałožki. Koronapandemije dla pak drje su dźěći
w minjenymaj lětomaj meju stajili, tola mjetanje
meje njemóžachu kaž předwidźane přewjesć.
Za to pak bě lětuši swjedźeń mjetanja ćim rjeńši nic
jenož za dźěći, ale tež za wjele hosći. Po tym zo bě
nawodnica Thèrése Hörauf hosći witała, připowědźi program, kotryž wšě wočakowanja přetrjechi.
Wšě dźesać holcow w serbskej katolskej narodnej drasće zanjese ze swojimi swjedźensce zdrasćenymi
partnerami wosom serbskich spěwow, přednjesechu dwě basni a zarejowachu nimo šewcoweje tež bantowu reju. Módre, čerwjene a běłe banty meju wobwitu
Wólny wjerš a formy ryma – literarnokritiske studije Kita Lorenca
Kónc januara je w Ludowym nakładnistwje Domowina wušoł třeći zwjazk rjadu wubranych spisow Kita Lorenca (1938– 2017). Hižo teksty prěnjeho a druheho zwjazka skića wobšěrny dohlad do jeho literarneho tworjenja a skutkowanja. W třećim přidružeja so zdźěla njewozjewjene literarnokritiske studije, kotrež bě wón wot 1960tych lět hač do spočatka 21. lětstotka spisał. Wone zapřijeja po formje wědomostne nastawki a přednoški, recensije, posudki, zawody, dosłowa a medaljonki. Wjetšina tekstow je w serbskej rěči. W kónčnym dźělu k žórłam a přispomnjenjam su krótke němskorěčne anotacije k serbskim tekstam podate.
Wudawaćelej Franc Šěn a Christian Prunitsch staj hoberske dźěło zestajenja a wobdźěłanja zdokonjałoj a čitarstwu přewšo zajimawy wuběr literarnokritiskich studijow spřistupniłoj. Mandźelska Kita Lorenca je jeju při tym podpěrała a wudaće zmóžniła. Juliane Rehnolt je teksty za ćišć sobu spřihotowała, lektorat měješe Pětr Thiemann.
Być dźěl Maćičneje swójby
Steju hakle połdra lěta na čole najstaršeho serbskeho towarstwa, ale zwjazana sym z Maćicu Serbskej mjeztym hižo 29 lět.
Moja kolebka steješe w Delnjej Łužicy, tuž sym puć k Maćicy přez Maśicu Serbsku namakała: Po załoženju delnjoserbskeho wotdźěla 1993 wutworichu při Maćicy samostatnu Delnjoserbsku rěčnu komisiju. Jako doktorandka za serbsku rěčewědu při Serbskim instituće běch čłonka teje komisije – pozdźišo tež w Budyskej sekciji „serbska rěč“, kotruž někotre lěta nawjedowach. W Maćičnym předsydstwje dźěłam wot 2008 a smědźach w tym času dweju předsydow bjezposrědnje dožiwić a jeju podpěrać. W septembrje 2020 wuzwoli mje hłowna zhromadźizna na předsydku.
Zhromadne dźěło z dohromady 15 Maćicami
Lětsa 175 lět po załoženju Maćicy Serbskeje a 32 lět po znowazałoženju mam tu jako 16. předsyda na štyri lět skrótka někotre słowa, mysle podać.
Maćica/Maśica Serbska je so z mojej domiznu stała
Ze zastupom 11. oktobra 1990 do Maćicy Serbskeje w Budyšinje sym w njej nowu domiznu namakał. 1991 sym jeje stawiznisku sekciju sobu wutworił, wot 1995 do 2002 běch jeje předsyda. Tak słušam k Maćicarjam prěnjeje hodźiny po towaršnostnym přewróće. W prěnich lětach mějachmy na našich jednaće stawizniskich kolokwijach přeco něhdźe sto wopytowarjow. Rezonanca nas překwapješe: W Hornjej a Delnjej Łužicy, ale tež ze stron wukrajnych hosći z Pólskeje, Čěskeje a samo Ukrainy wobsteješe wulki zajim, so ze wšelakimi historiskimi prašenjemi w Serbach rozestajeć.
Respektować wšelakorosć ludźi njeparujomne
Z narěčow dotalnych a amtěrowacych předsydow Maćicy a Maśicy Serbskeje składnostnje 175lětneho wobstaća
Jan Malink (přesyda 2008–2016) Dorost kubłać a spěchować – Maćične mytaW lěće 2007 zemrě dr. Měrćin Völkel, kotryž bě Maćicu Serbsku dlěje hač 16 lět nawjedował. Hišće dźensa myslu z hłubokim wobžarowanjom na to, zo so jemu na smjertnym wječoru Myto Ćišinkeho, kotrež bě jemu kaž žanomu druhemu přistało, zapowě. Hižo dlěši čas bě wo to prosył, zo smě jako předsyda wotstupić, tola na naležne próstwy předsydstwa zastojnstwo hač do kónca wukonješe. Na tutym městnje mamy na njeho z dźakownosću spominać.
„Što rěka tu mjeńšina?“
Hač prašenje abo statement – wustajeńca
Interaktiwna pućowanska wustajeńca informuje na moderne wašnje wo štyrjoch w Němskej připóznatych awtochtonych ludowych mjeńšinach kaž tež wo delnjoněmčinu rěčacych. Wosebita přehladka, kiž nasta jako zhromadny projekt mjeńšinoweje rady a zwjazkoweje rady för Nedderdüütsch, wuzběhnje bohatosć a wjelestronskosć danskeje mjeńšiny, němskich Sintow a Romow, serbskeho ludu, friziskeje narodneje skupiny a rěčnikow delnjoněmčiny resp. platt. Nastanje tuž zaćišć, kaž to tež serbska wuměłča Maja Nagelowa we wideju sformuluje, zo je pomjenowanje „mjeńšina“ za politiske prašenja wažne, ale zdawna njereflektuje wobohaćacy kulturelny a rěčny aspekt ludowych a rěčnych skupin w Němskej kaž tež wjeselo a hordosć, kotrejž k tomu słušatej. Prašenje „Što rěka tu mjeńšina?“ móhło so tež jako sebjewědomy statement wuprajić a z wuwołakom za prašakom wudospołnić.
Profesor Wink překroča mjezy
W tutej kolumnje powěda šěsć redakciji SN znatych mjezynarodnych awtorow, wotměnjacy so pod pseudonymom „prof. Wink“, jónu wob měsac wo swojich nazhonjenjach a dožiwjenjach we wobłuku zetkanja kulturow, identitow, rěčow a narodnych mjeńšin.
Wjacore miliony ćěkancow su w minjenym času přez mjezy ćeknyli a to dale činja. Kónc februara jewjachu so wulkotne rozprawy wo wutrobnym witanju a podpěrje, kotrejž su ukrainscy ćěkancy w susodnych krajach dóstali. Hranicy, kotrež běchu hakle dny do toho kruće zamknjene a zesylnjene z wodumjetakami, su daloko wočinili tym, kotřiž před smjertnymi kanonami a artileriju z wuchoda twochnychu. Ani Ukrainjenjo ani jich psyki a nukle njetrjebachu wupokaz, zo móhli mjezynarodne mjezy do zapada legalnje překročić.
Njezbožo! – ale kak dale?
Młodźinski roman „Bjez čriji“ podawa wotmołwu
Njedawno je w Ludowym nakładnistwje Domowina nowa serbskorěčna dźěćaca/ młodźinska kniha wušła. Dźakowano přełožkej „Bjez čriji“ Jany Štillerovej a Pětra Šołty je roman „www.bez-bot.cz“ čěskeje spisowaćelki Ivony Březinoveje nětko tež serbskim młodym čitarjam přistupny.
Roman wopřija 146 stronow a je do 13 kapitlow rozdźěleny. Kniha doporuči so čitarjam wot 13 lět. Tekst je w formje ja-powědarja a w přitomnosći napisany. Tak dowoli Ben, rjek jednanja, čitarjej tež dohlad do swojeje psychi, tak zo móžeš poměrnje derje sobu začuwać. Je prašenje, kak młody, strowy a sportiwny čłowjek po njezbožu ze swojim handicapom wobchadźeć nawuknje. Při tym njewobkedźbuja so jenož ćělne wužadanja, ale tež psychiski staw a změny w poćahach mjez swójbnymi, přećelemi a spočatnje cuzymi ludźimi.
