Wobnowjene rownišćo Fryca Rochi poswjećene
Choćebuz (HA/SN). Za Južnym kěrchowje Choćebuza je tójšto zasłužbnych serbskich prócowarjow swój posledni wotpočink namakało. K nim słušeja tworjacy wuměłc Fryco Kitlaŕ, serbski farar Herbert Nowak, něhdyši direktor Choćebuskeje Serbskeje rozšěrjeneje wyšeje šule Jurij Pěčka a nic naposledk Fryco Rocha (1863–1942), zasłužbny delnjoserbski wučer, spisowaćel, basnik a Casnikar. Jeho narowny kamjeń su runje tak kaž cyłe rownišćo dospołnje wobnowili a porjeńšili. Nětko je serbski a němski napis na kamjenju wjele lěpje čitajomny. Wo to postarałoj stej so hłownje dźěłowa skupina „Serbske pomniki“ w Choćebuzu a jeje předsydka Anna Kosacojc-Kozelowa, zamołwita za naležnosće Serbow města Choćebuz. Domowinska skupina Choćebuz, župa Delnja Łužica a wšelake serbske institucije su projekt podpěrali. Kamjenjećesar Roman Grabs je dźěła wěcywustojnje wukonjał.
To a tamne (01.10.19)
Za njespožčenu jědnatku wosobinsce pola hrajerja zamołwił je so koparski sudnik w Awstriskej. Do toho bu hrajer mustwa SK Rapid foulowany, na čož pak sudnik njereagowaše. Hakle po hrě wón situaciju hišće raz při wobrazowce analyzowaše a spózna swój zmylk. Připadnje nimo ducemu foulowanemu koparjej wón ruku zawda a so pola njeho ze słowami „Mój zmylk, to bě jasna jědnatka“ zamołwi. A hrajer wotmołwi: „Žadyn problem.“
Paducha z ptačkom na ramjenju je policija w nižozemskim Utrechće zajała. Do toho běchu muža při kradnjenju we wobchodźe lepili. Dokelž bě ptačk stajny přewodnik muža, dyrbješe sobu na policajsku stražu. Tam njemóžachu ptaču klětku wobstarać. Tak so rozsudźichu, jeho zhromadnje z mužom do cele zamknyć, „wězo derje zastaraneho“, kaž policija piše. Ptačk dósta běły chlěb.
Nowy wobraz swjateje Marije
Wittenberg (B/SN). Tuchwilnu wustajeńcu wo swj. Mariji we Wittenbergskim Augusteumje wobohaća z dalšim eksponatom. Je to wobraz „Madonna del Suffragio“ njeznateho wuměłca z italskeho města Chieti. Wosebita wustajeńca, kotraž rěka „Česćena. Lubowana. Zabyta. Marija mjez konfesijemi“, w měsće Luthera dotal wulki zajim zbudźa.
Dale hromadu zrostli
Nowa serbska rada Braniborskeje wuzwolena
Choćebuz (SN/at). Rada za naležnosće Serbow Braniborskeje za legislaturnu dobu 2019–2024 je wuzwolena. Wólbna komisija je sobotu wječor wuslědk wozjewiła. Po tym je 651 wólbokmanych we wobłuku listowych wólbow wothłosowało. 991 ludźi bě so za wólby registrować dało, kaž wólbny nawoda Jörg Masnik zdźěli. Po skónčenju wólbneho časa sobotu w 9 hodź. je wólbny wuběrk hłosy w klubowni internata Delnjoserbskeho gymnazija w Choćebuzu wuličił.
Šěsć kandidatow bě nastupiło. Nowej serbskej radźe přisłušeja Dieter Freihoff (435 hłosow), čestnohamtski społnomócnjeny za serbske naležnosće wokrjesa Dubja-Błóta, Uta Henšelowa (431), nawodnica Šule za delnjoserbsku rěč a kulturu w Choćebuzu, Kathrin Šwjelina (367), sobudźěłaćerka Domowiny, Wylem Janhoefer (351), župan župy Delnja Łužica, a Delia Münchowa (298), mějićelka šwalčernje w Žylowje. Henšelowa a Janhoefer staj znowa wuzwolenaj.
Mjezu sylnišo kontrolować
Berlin (dpa/SN). Zwjazkowy minister za nutřkowne naležnosće Horst Seehofer chcył pomjezne kontrole po wšej Němskej zesylnić. „Wěstota započina so na mjezy“, rjekny politikar CSU wčera wječor w Berlinje. Nowe naprawy měrja so přećiwo tak mjenowanej sekundarnej migraciji, dalejězbje migrantow we wobłuku EU, na přikład do Němskeje. Policija móže potrjechenych bjez konkretneje přičiny abo podhlada kontrolować.
Proces přećiwo prawicarjam
Drježdźany (dpa/SN). Senat za škit stata Drježdźanskeho wyšeho krajneho sudnistwa je so dźensa z prawicarskim terorizmom w Sakskej zaběrał. Proces přećiwo wosom akteram skupiny „Kamjeničanska rewolucija“, kotryž so dopołdnja zahaji, je jedne z najwuznamnišich sudniskich jednanjow přećiwo prawicarskim teroristam. Mužam w starobje 21 do 32 lět wumjetuja załoženje prawicarsko-teroristiskeho zjednoćenstwa ze zaměrom, demokratiski porjad w Němskej z pomocu bróni powalić.
Ze Chiracom so rozžohnowali
Kurz chcył ze wšitkimi stronami rěčeć
Wien (dpa/SN). Po jasnym wólbnym dobyću konserwatiwneje strony ÖVP pod nawodom Sebastiana Kurza při wólbach parlamenta w Awstriskej steji nětko prašenje móžneje koalicije w srjedźišću. Ryzy teoretisce móhł bywši kancler Kurz zwjazk ze zesylnjenymi Zelenymi wutworić. Runje tak móžna je nowa koalicija z prawicarskej FPÖ. Kaž pak 33lětny Kurz wčera wječor w telewiziji ORF rjekny, chcył wón ze wšitkimi w parlamenće zastupjenymi stronami rěčeć. „Kóždu kročel sej jara derje přemyslu“, wón w kole načolnych kandidatow zwurazni. Zwjazkowy prezident Alexander Van der Bellen drje Kurzej přichodne dny nadawk přepoda, nowe knježerstwo wutworić. ÖVP je ze 37,1 procentom hłosow jasny dobyćer wólbow, štož je 5,6 procentow wjace hač při wólbach parlamenta 2017. Porno tomu stej socialdemokratiska SPÖ a prawicarska FPÖ widźomnje hłosy přisadźiłoj.
Proces přećiwo VWjej zahajeny
Braunschweig (dpa/SN). Dobre štyri lěta po wotkryću skandala manipulowaneho wotpłuna dieselowych awtow dla je so dźensa mamutowy proces mjez skoržacymi kupcami a awtotwarcom Volkswagen zahajił. Při tym nałožuja nowy juristiski srědk tak mjenowaneje mustroweje zwěsćenskeje skóržby (Musterfeststellungsklage). W nim skorži Zwjazkowe zjednoćenstwo přetrjebarskich centralow, zastupowace jednotliwych potrjechenych, jako mustrowy skóržbnik přećiwo awtotwarcej VW.
Wočakowaneho wulkeho nawala dla su sudnicy prěnje ertne jednanje do Braunschweigskeje měšćanskeje hale přepołožili. Něhdźe 470 000 wodźerjow dieselowych awtow je so skóržbje mjeztym přizamknyło. Woni wumjetuja VWjej wobšudnistwo a žadaja sej wotškódnjenje, dokelž su jich awta nětko wo wjele mjenje hódne. VW porno tomu argumentuje, zo njejsu kupcy žanu škodu poćerpjeli, dokelž su awta za nadróžny wobchad kmane a wěste. Dotalne wusudy su skerje na njedobro šoferow wušli.
To a tamne (30.09.19)
Nimale 70 kilometrow daloko je skupina pjeć młodostnych z awtom před policiju ćěkała, po tym zo běchu so w Kölnje do kompjuteroweho wobchoda zadobyli. Zastojnicy awto z policajskimi jězdźidłami a helikopterom přesćěhachu, doniž njemóžachu paduchow w Essenje dosahnyć. Dwaj ze skupiny hólcow w starobje dwanaće do 14 lět spytaštaj na to pěši ćeknyć. Jeju pak móžachu runja tamnym třom zajeć. Jězbnu dowolnosć wězo žadyn z nich njeměješe.
Stadło 30 wowcow su wčera po prastarej tradiciji po mosće London Bridge ćěrili. Akciju jónu wob lěto pěstuja. Wona dopomina na stary nałožk: Čestni wobydlerjo mějachu prawo, skót a grat do Londona přinjesć, bjeztoho zo bychu dawki za to płaćić dyrbjeli. Wosebity podawk přiwabja kóžde lěto wjele turistow. Zwjazk plahowarjow wołmy jón organizuje.
We wokrjesu tójšto zdokonjeli
Zarjadowanja maja na přewrót a wukony slědowacych lět dopominać
Budyšin (UM/SN). „Njedźakownosć je hrózbna.“ Tele wuprajenje Marije móhło kontrowersne diskusije zbudźić. Bywšu wučerku – swójbne mjeno ma potajne wostać – běchu so w nadawku Budyskeho krajnoradneho zarjada we wobłuku widejoweho projekta prašeli, kak zhladuje na měrliwu rewoluciju před 30 lětami a na slědowace wuwiće.
A dźensa 65lětna je chětro kritiska: „Hladaš-li wokoło so, tola widźiš, kak je tehdy wupadało a kak dźensa. Nichtó nima hižo žane stare wěcy w swojim bydlenju, jenož hišće to najnowše. Wšitkim so wjele lěpje dźe hač před 30 lětami.“ Marijiny wid na minjene tři lětdźesatki je potajkim jara pozitiwny. Su pak tež hinaše začuća. „Nochcemy jubilejny swjedźeń zarjadować“, rjekny krajny rada Budyskeho wokrjesa Michael Harig (CDU) na wčerawšej nowinarskej rozmołwje w Budyšinje. „Při wšěch ćežach pak dyrbimy sej to docpěte wuwědomić.“ A zdokonjeli su wobydlerjo wokrjesa wot lěta 1989 tójšto.
Jako indigeny lud připóznać
Njebjelčicy (SN). Zwjazkowa republika Němska njeje dotal 1989 schwalenu ILO-konwenciju 169 „Dojednanje domoródnych a w kmjenach žiwych ludow w njewotwisnych krajach“ ratifikowała. Dokument pak je jenički mjezynarodny ludoprawniski instrument, prawa indigenych narodow zwoprawdźić móc.
Serbski sejm je zwjazkowej kanclerce Angeli Merkel (CDU), zwjazkowemu ministrej nutřkowneho Horstej Seehoferej (CSU), předsydam frakcijow w zwjazkowym sejmje a prezidentej Zwjazkoweje rady Danielej Güntherej wčera próstwu zapodał, zo měła tež zwjazkowa republika ILO-konwenciju 169 ratifikować a tak Serbow eksplicitnje jako „indigeny lud“ w zmysle mjenowaneje konwencije a rezolucije UNO 61/295 „Wozjewjenje wo prawach indigenych ludow“ připóznać.
Wo tym je Serbski sejm nowinarjow wčera informował a zdobom na to pokazał, zo „sydli serbski lud znajmjeńša 1 400 lět wuchodnje Solawy a Łobja jako ,prěni narod‘“. Tohodla po słowach sejmarjow „ILO-konwencija na Serbow přitrjechi. Jeje ratifikacija přez Němsku by prawa indigenych ludow na swěće skrućiła.“
