Sintojo a Romojo rozhorjeni

wutora, 14. awgusta 2018 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Centralna rada Sintow a Romow žada sej w debaće wo dźěćacym pjenjezu wot předsydki SPD Andreje Nahles, zo so wot wyšeho měšćanosty Duisburga Sörena Linka (SPD) distancuje. „Strona z wulkej ličbu wote mnje wulce waženych politikarjow njesmě tajke rasisistiske zwuraznjenja prosće stejo wostajić“, rjekny wčera předsyda rady ­Romani Rose. Wón Andreju Nahles w lisće wo to prosy, na zetkanju z wyšimi mě­šćanostami 27. septembra w Berlinje ­so wobdźělić směć.

Sören Link rjekny w rozmołwje z dpa: „Mamy tuchwilu 19 000 Sintow a Romow z Rumunskeje a Bołharskeje w Duisburgu.“ Wón dyrbi so z ludźimi zaběrać, „kotřiž cyłe dróhi zanjerodźeja a problem wulkich myšow přiwótřeja“.

Argumentacija wyšeho měšćanosty Linka je rasistiska, zwjazana „z wumje­towanjom njehygieniskeho žiwjenskeho wašnja, kotrež wulki myše přićahuje“, Rose kritizuje. „W Němskej su tysacy Romow z Rumunskeje a Bołharskeje, kiž tu dźěłaja a socialne přinoški płaća.“

Ponižacy wobraz

wutora, 14. awgusta 2018 spisane wot:
Romojo su po cyłej Europje rozšěrjena narodna mjeńšina. W mnohich krajach Europskeje unije žiworja jich přisłušnicy na kromje towaršnosće. Z blakami so nastróžiš, widźiš-li, hdźe dyrbja bydlić. Často je so Europski parlament z njespokojacym połoženjom Romow hižo zaběrał, skutkowny přełamk pak docpěł njeje. Hdyž Duisburgski wyši měšćanosta SPD, rěčo wo socialnych problemach w swojim měšće, zaso prastary předsudk přećiwo nam dale dosć njeznatemu ludej šěri, jewi so jedne: We wokomiku po zdaću najwjetšeje bjezradnosće ranja najsłabšich. Wot towaršnosće wustorčeni dźě woni ničo zhubić nimaja. Nastał je ponižacy a spowšitkownjacy wobraz, tyjacy zdobom strachej namocy přećiwo Sintam a Romam tež w Němskej. Nichtó pak njerěči wo tych tysacach wukrajnych Romow, kiž w našim kraju dźěłaja a socialne wotedawki płaća, kaž předsyda Centralneje rady Sintow a Romow Romani Rose zwěsći. Axel Arlt

Mjenje handyjow našli

wutora, 14. awgusta 2018 spisane wot:

Drježdźany (dpa/SN). W dźesać sakskich chłostarnjach je dale a mjenje zakazanych handyjow mjez jatymi. Ličba mobilnych telefonow, kotrež su zastojnicy našli, so pomjeńša. Po informacijach sakskeho justicneho ministerstwa bě jich loni hišće 281, před lětomaj 372, před třomi lětami pak 454 handyjow.

Dotalne naprawy potajkim skutkuja, zdźěli rěčnik ministerstwa wčera w Drježdźanach. Předewšěm kontrole z psom, kotryž zamóže handyje wučuchać, kaž tež přepruwowanja jastwowych rumnosćow a dźěłowych wobłukow jatych wottrašeja sej handy na ilegalne wašnje wobstarać. Hač do kónca junija su w 166 padach tajki našli.

Stajnje zaso so mobilne telefony wotwonka do jastwa dóstawaja. Předewšěm wopytowarjo tajke sobu noša, abo je cyle jednorje přez murju ćisnu. W jednotliwych padach jeći handy sobu přinjesu, hdyž jatbu nastupja.

Přichodnje chcedźa w jastwach wosebitu techniku instalować, kotraž signal handyjow myli. W Drježdźanskim a Lipšćanskim jastwje ma instalacija dohromady 2,7 milionow eurow płaćić.

To a tamne (14.08.18)

wutora, 14. awgusta 2018 spisane wot:

Šwicarske kruwy su za něžne rostlinki alpskich łukow a za dotalne hródźe přećežke a přewulke. Někotre skoćata su hižo 800 kilogramow ćežke a wjac hač 1,60 metrow wulke. Přičina toho je, zo wupytaja sej plahowarjo howjadow byka za kumštne wopłodźenje. W Šwicarskej maja nimale 700 000 kruwow, kotrež přerěznje 7 500 litrow mloka na lěto dawaja. To je něhdźe dwójce telko kaž w 60tych lětach. Nětko chce so towaršnosć Nowa Šwicarska kruwa za mjeńše a strowše skoćata zasadźeć.

Nic w Alpach, ale na trěše šule w Mnichowje su wěriwi njedźelu hórsku Božu mšu swjećili. Nimo toho je sej farar Rainer Maria Schießler samo hišće chwile wzał wowcy na łuce majkać, kotrež so we wobłuku projekta na třěše šule pasu. Wuknjacy móža so tam ze strowym zeži­wjenjom a wobswětoškitom rozestajeć. W bayerskich Aplach prawidłownje hórske Bože mšě swjeća. Přiroda a krajina matej na kemšerjow měr a pobožnosć wuprudźeć.

El Gore chwali bamža

póndźela, 13. awgusta 2018 spisane wot:

Washington (B/SN). Nošer Nobeloweho myta a něhdyši wiceprezident USA Al Gore je bamža Franciskusa za jeho zasadźenje za škit klimy chwalił. W inter­viewje z rozhłosowym sćelakom Vatican News demokratiski politikar zwurazni, zo jeho wobswětowa encyklika „Laudato si“ a žadanja swjateho wótca zahorjeja. Gore wuzběhny Franciskusowe njepřestajne zasadźenje wo rozrisanje klimoweje krizy a je „dźakowny za jasnosć moraliskeje mocy, kotruž wón předstaja“. Zdobom pokazuje bamž na chudych, kotřiž su wot změny klimy najbóle po­trjecheni. Wosebje zbožowny je Gore, zo je Franciskus na njedawnej konferency we Vati­kanje zastupjerjow wulkich producentow wolija napominał, so wo produkciju čistych ćěriwow starać.

Bachowe wubědźowanje

Dax dale spaduje

póndźela, 13. awgusta 2018 spisane wot:

Frankfurt n. M. (dpa/SN). Słabe wuwiće Němskeho akciskeho indeksa (Dax) w minjenymaj tydźenjomaj dale dźe. Krizy w Turkowskej a starosćow koncerna Bayer dla je Dax wo 0,61 procentow spadnył. W rozkorje mjez knježerstwomaj we Washingtonje a Ankarje hódnota turkowskeje měny lira jara ćerpi. Tak ­reaguje turkowska centralna banka z přećiwnymi naprawami za přechodnu stabilizaciju.

Wopory murje wopominali

Berlin (dpa/SN). W Němskej wopominachu dźensa róčnicu twara murje před 57 lětami. Na centralnym wopomnišću w Berlinje su ludźo kwětki a wěncy kładli. Do toho swjećachu nutrnosć w kapałce wujednanja na bywšim smjertnym pasmje Bernauskeje. Hladajo na róčnicu apelowaše Berlinski knježacy wyši měšćanosta Michael Müller (SPD) na ludźi, so bóle za čłowjeske prawa a demokra­tiju zasadźeć. Prawniski stat měli bóle zakitować, předewšěm młodźi ludźo.

Haub dale zhubjeny

Pomoc wostanje wuwzaćna

póndźela, 13. awgusta 2018 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Tydźenje trajaca suchota je we wjacorych zwjazkowych krajach Němskeje po prěnich trochowanjach wjac hač jednu miliardu eurow škody zawiniła. Hessenska přizjewi straty 150 milionow eurow, Sakska porno tomu ­ škody we wobjimje 308 milionow eurow. Zwjaz­kowa ministerka za ratarstwo Julia Klöckner (CDU) bě kraje namołwjała, škody a předwidźanu pomoc přizjewić. Bjez reprezentatiwnych ličbow, datow a faktow nochcyše wona narodny nuzowy staw wuwołać. Přiwšěm na to skedźbni, zo wostanu statne pomocne naprawy buram w nuzy dale wu­wzaćne.

Fachowcy ratarskich ministerstwow Zwjazka a krajow rozjimuja dźensa w Berlinje połoženje burow w Němskej. Z nuzowym płaćenjom pak njeměli hnydom ličić. Julia Klöckner chce dale hamtsku žnjowu bilancu wočaknyć, kotraž je hakle za kónc awgust připowědźena.

Nowe protesty w Rumunskej

póndźela, 13. awgusta 2018 spisane wot:

Bukarest (dpa/SN). Znowa su tysacy wobydlerjow Rumunskeje wčera wječor přećiwo z jich wida koruptnemu socialno­liberalnemu knježerstwu protestowali. Protesty so bjez rozestajenjow dźensa w rańšich hodźinach zakónčichu.

Před sydłom knježerstwa w Bukaresće demonstrowaše něhdźe 10 000 ludźi, w Cluju-Napoce a Sibizu zeńdźe so 1 000 přećiwnikow knježerstwa a w Iasi je so 2 000 wobydlerjow na demonstracijach wobdźěliło. Ličba so tuž porno minjenym dnjam pomjeńši.

W rozkorje wo justicnej reformje žadaše sej justicna komisarka Europskeje unije Věra Jourová wot rumunskeho knježerstwa, zo ma swoje plany cofnyć. Naćiski wohrožeja njewotwisnosć sudnikow a wobmjezuja kompetency statnych rěčnikow. Runje tak podrywaja dowěru zjawnosće do justicy. Protesty, loni spočatk lěta prěni raz přewjedźene, měrja so přećiwo zakonjam, kotrež chce rumunske knježerstwo přichodnje změnić. Kaž kritikarjo měnja, profituja z nich přede­wšěm prominentni politikarjo.

Ratarjo njejsu banki

póndźela, 13. awgusta 2018 spisane wot:
Němske knježerstwo rozmysluje wo podpěrje ratarjam, kotřiž ze swojim zawodom pod tuchwilnej suchotu ćerpja. Podpěru maja woni tež nuznje trěbnu, wšako liča mnozy ze špatnymi žnjemi, abo hižo nětko njewědźa, kak maja na přikład swoje howjada w zymje picować. Najprjedy pak chce zamołwita ministerka dokładne ličby wočaknyć. Nimo toho wona samo twjerdźi, zo ratarjo, kotřiž nětko do wuskosćow přińdu, hižo do toho derje hospodarili njeběchu. Ja mam to za hotowu lózyskosć. Jako před něšto lětami banki derje hospodarili njeběchu, je jim knje­žerstwo z miliardami eurow wupomhało. To žane wulke ličenje trěbne njebě. Wot jednoho dnja na druhi tu pjenjezy běchu. Po­dobnje bě z awtowej industriju. Hdyž pak na wsy jednory ratar, kiž so sobu wo naš wšědny chlěb stara, ekstremneho wjedra dla pomoc trjeba, da wězo wšo trochu dlěje traje. Bohužel ratarski zawod žana banka njeje. Marian Wjeńka

Do zastojnstwa zapokazana

póndźela, 13. awgusta 2018 spisane wot:
Generalny abt cistercienskeho rjadu Mauro-Guiseppe Leporu z Roma je pjatk Gabrielu Hesse do noweho zastojnstwa zapokazał. Wona je nětko 44. abatisa klóštra Marijineje hwězdy w Pančicach-Kukowje. Na benedikciji w klóšterskej cyrkwi wobdźělichu so tež mnohe wosoby zjawneho žiwjenja, mjez druhim sakski ministerski prezident Michael Kretschmer, jeho předchadnik Stanisław Tilich a zapósłanc krajneho sejma Alojs Mikławšk (wšitcy třo CDU), kiž je zdobom předsyda Kruha pře­ćelow klóštra Marijineje hwězdy. Mjez dalšimi hosćimi běchu tež mnozy Serbja. ­Nowa abatisa wobroći so tež z někotrymi serbskimi słowami na přitomnych. Gabriela Hesse bě 1981 do klóš­tra zastupiła a je jón wot kónca apryla 2017 komisarisce nawjedowała, dokelž bědotalna abatisa Philippa Kraft klóšter a rjad wopušćiła. Lětsa spočatk junija su knježny konwenta Gabrielu Hesse za nowu nawodnicu wu­zwolili. Foto: Rafael Ledźbor

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND