Rěč jako riziko

pjatk, 17. nowembera 2023 spisane wot:
Bychmy-li ranking najstrašnišich městnow za serbowacych ludźi měli, bychu cyle horjeka najskerje někotre partyje młodych ludźi a stadiony za kopańcu w našim regionje stali. Wšědny dźeń w nakupowanišćach, hosćencach, na dróze, w kinje, dźiwadle, kupjelach abo w lěću na přibrjoze jězoriny a w tak mjenowanych dožiwjenskich parkach relewantne riziko nałožowanja našeje maćeršćinje hižo njeeksistuje. Nawopak, kaž Bjarnat Cyž wutoru w Serbskim domje na přikładźe noweje kupnicy Nahkauf w Njeswačidle pokaza: Je rumow, hdźež ludźo wjele husćišo a bóle samozrozumliwje serbuja hač zašłe lěta. Powšitkowny pozitiwny trend we Łužicy ma wězo něšto z tym činić, zo je lěto a wjac pólsce a čěsce rěčacych hosći abo dźěłowych mocow w našim regionje. Dźakowano wotewrjenym hranicam w Europskej uniji smy nětk faktisce zaso dźěl słowjanskeho swěta – kaž do doby industrializacije, hdyž bydleše dwěsćě tysac Serbow tu. Marcel Brauman

Dźěłarnistwo wo zawod wojuje

pjatk, 17. nowembera 2023 spisane wot:

Fürstenwalde (dpa/SN). Dźěłarnistwo za twarstwo, energiju a chemiju nochce so z planami wotnamakać, po kotrychž chcedźa twornju zhotowjerja wobručow Good­year na wuchodźe Braniborskeje zawrěć. Tak chcedźa protestne akcije zahajić a zwjazki za zachowanje produkcije wobručow w Fürstenwaldźe organizować, dźěłarnistwo wčera zdźěli, po tym zo běchu plany nastupajo zawrjenje wozjewili. 24. nowembra planuja akciski dźeń před zwjazkowym financnym ministerstwom w Berlinje. Nimo toho krajnu a zwjazkowu politiku namołwjeja, wo industrijne dźěłowe městna w Fürstenwaldźe, Fuldźe a wšudźe druhdźe w Němskej wojować, sej dźěłarnistwo žada.

Zhotowjer wobručow Goodyear chce produkciju w swojej tworni w Fürstenwaldźe skónčić. Předewzaće z hłownym sydłom w hessenskim Hanauwje je wčera připowědźiło, zo produkcija wobručow w tutym zawodźe hač do kónca 2027 wuběži. Po dotalnych planach 750 dźěłowych městnow wottwarja. Zawod w Fürstenwalde ma 930 přistajenych. Jeničce wotrjad za měšenje gumijowych ma­ćiznow ma dale dźěłać.

Swětłowa instalacija wobkuzłuje

pjatk, 17. nowembera 2023 spisane wot:
Z magiskej swětłowej instalaciju hród w Pillnitzu nad Łobjom wot wčerawšeho zaso swojich wopytowarjow wobkuzłuje. Mjeztym 5. zarjadowanje „Pillnitz Christmas Garden“ prezentuje na wšěch 45 000 energiju lutowacych lampičkow LED na dwaj kilometraj dołhim kołopuću. Hač do 14. januara maja zajimcy składnosć, sej ­wuměłske swětłowe objekty wobhladać, z kotrymiž chce wuměłc Andreas Boelke tež na ­stawizny sławneho parka skedźbnjeć. Wabjacy fotomotiw njeje lětsa dotalna złota korejta, ale čołmik – čerwjena tritonowa gondla – Awgusta Sylneho. Foto skići ­pohlad na swětłowu łuku nad hórskim palaisom. Foto: Jürgen Männel

Tepjenja dale a moderniše

pjatk, 17. nowembera 2023 spisane wot:

Drježdźany (dpa/SN). Podźěl sakskich domjacnosćow z modernym tepjenjom přiběra. Tole zwěsća dźensa wozjewjeny wuslědk přepytowanja „Kak tepi Němska?“ w nadawku zwjazka energijoweho a wodoweho hospodarstwa Němskeje. Podźěl tepjenjow, kotrež su po tutym wopra­šowanju pjeć lět abo młódše, wučinja w swobodnym staće mjeztym 23,3 procenty. Lěta 2019 bě to jenož 13,8 procentow. Runočasnje je podźěl wosebje starych tepjenjow z wjace hač 25 słužbnymi lětami wot 16,5 na 28,2 procentow rozrostł. W přerězku su tepjenja w sakskich bydlenjach 14,6 lět stare (2019: 16,6).

W třećinje wšěch bydlenjow wužiwaja ludźo přidatne tepjenja. Wosebje woblubowane su kaminy (40,4 procenty). Slěduja drjewowe a peletowe tepjenja (20,2 procentaj) a wuhlowe kachle (18,6 procentow). Zwjazkowe knježerstwo SPD, Zelenych a FDP chce so ze zakonjom nastupajo energiju twarjenjow a z komunalnym ćopłotnym planowanjom wo to postarać, zo je tepjenje w Němskej přichodnje klimje přichileniše. Při tym chcedźa wolijowe a płunowe tepjenja z modernymi připrawami narunać.

Achim Mič dalši rekord docpěł

pjatk, 17. nowembera 2023 spisane wot:

Serbski krosnowar z přećelemi wjeršk swjećił

Achim Mič – znaty serbski krosnowar, pućowar a dyrdomdejnik ze Sulšec pola Kulowa – zmištrowa minjeny kónc tydźenja swój posledni wjeršk w Sakskej Šwicy. Po tym zo steješe jako prěni Serb na 8 035 metrow wysokej horje Gasherbrum II, je so jemu po 52 lětach skónčnje poradźiło, sej na wšěch 1135 wjerškow w Połobskich pěskowčinach zalězć. Dotal je to hakle něhdźe 350 krosnowarjow zmištrowało.

To a tamne (17.11.23)

pjatk, 17. nowembera 2023 spisane wot:

Z wjace hač 80 rynkami hula-hoop wokoło bjedrow je Berlinjanka Dunja Kuhn w Drježdźanach swój dotalny swětowy rekord přetrjechiła. Dotal nawjedowaše wona w tutym žanru ze 70 rynkami. Při nowym pospyće rekorda dyrbješe wona rynki na znajmjeńša třoch městnach ćěła wěsty čas dźeržeć, štož žadaše sej wjele mocy. Na wčerawšim dnju Guinnessowych rekordow su po wšěm swěće spytali, dotalne rekordy přetrjechić.

Paducham w swojim bydlenju z mobilnym telefonom originalnje přihladować móhł je muž w Lipsku – a je policiju wołał. Třo paduši běchu so namócnje do bydlenja zadobyli a je přeborkali, jako nichtó doma njebě. Awtomatiska kamera jich wobkedźbowaše. Policija paduchow w starobje 28, 31 a 39 lět hišće we wochěži zaja. Sudnik je mjeztym rozsudźił, zo dyrbja do přepytowanskeje jatby.

Železnica z nuzowym planom

štwórtk, 16. nowembera 2023 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Warnowanski stawk Dźěłarnistwa lokomotiwnikow Němskeje GdL je po wšej Němskej wupady ćahow zawinował. „Nuzowy jězbny plan Němskeje železnicy je po planje a stabilnje zaběžał“, zdźěli železnica dźensa rano. Plan předwidźi, zo jenož 20 procentow wšitkich hewak planowanych ćahow jězdźi. Warnowanski stawk GdL běchu wčera wječor zahajili. Wón ma hač do dźensa 18 hodź. trać. GdL žada sej mjez druhim 555 eurow wjace wob měsac.

Biden a Xi Jinping so zbližiłoj

San Francisko (dpa/SN) USA a China chcedźa swój napjaty poměr polěpšić a nawjazaja po dlěšej přestawce zaso kontakt mjez wójskomaj wobeju krajow. Prezident USA Joe Biden a chinski statny a stronski šef Xi Jinping staj so wčera njedaloko kaliforniskeje metropole San Franciska prěni króć po dobrym lěće zaso wosobinsce zetkałoj. Krizowe posedźenje traješe dlěje hač štyri hodźiny. Biden rěčeše po tym wo „kostruktiwnej a produktiwnej rozmołwje“ ze chinskim statnikom.

Rozšěrja zhromadne dźěło

Z wulkim nawalom medijow je šwedska klimowa aktiwistka Greta Thunberg dźensa na sudnistwo w Londonje přišła. Ju běchu skazali, dokelž njebě wona při protestnej akciji přikazy policije sćěhowała. Thunberg běchu w oktobrje w Londonje nachwilnje zajeli, po tym zo bě so spjećowała, nadróžnu blokadu skónčić. Proces zahaja 1. februara 2024. Foto: pa/AP/Alberto Pezzali

Žadaja sej jasny signal z Brüssela

štwórtk, 16. nowembera 2023 spisane wot:
Brüssel (dpa/SN). Ministerscy prezidenća wuchodoněmskich krajow su sej po swojim zetkanju w Europskim parlamenće w Brüsselu spěšne wobzamknjenja za wobmjezowanje njeregularneje migracije žadali. Hišće do wólbow Europskeho parlamenta klětu je jasny signal z Brüssela trěbny, zo chcedźa migraciju wobmjezować, sakski ministerski prezident Michael Kretschmer (CDU) rjekny. Při tym steji wjele na hračkach, tak Kretsch­mer. Krajni šefojo wuchodnych krajow běchu so wčera w Brüsselu na wurjadnu konferencu zešli. Při tym je Kretsch­mer předsydstwo konferency wuchodoněmskich ministerskich prezidentow swojemu saksko-anhaltskemu koleze Reinerej Haseloffej (CDU) přepodał.

Israel namołwja ludźi w Gazy

štwórtk, 16. nowembera 2023 spisane wot:
Tel Aviv (dpa/SN). Israelske wójsko je znowa ciwilistow we wjacorych štwórćach města Gazy w sewjernym dźělu Gazaskeho pasma namołwjał, kónčinu ­wopušćić. Hač do 16 hodź. měli wšitcy wobydlerjo swójskeje wěstoty dla do „humanitarneho pasma“ na juhu po­brjóžneje kónčiny ćeknyć, rěčnik armeje zdźěli. Israel ludźi hižo tydźenje dołho namołwja, na juh dospołnje zawrjeneho Gazaskeho pasma ćeknyć. Tola tež tam je minjeny čas wospjet k nalětam israelskich lětadłow dóšło. Israelska armeja nadběhuje po swójskich informacijach jenož objekty islamistiskeje Hamas. Po informacijach Palestinjanow je při israelskej ofensiwje mjeztym wjace hač 10 000 ciwilistow zemrěło.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND