Moskwa (dpa/SN). Ruske pasažěrske lětadło z wjace hač 230 ludźimi je po zražce z ptačkami na kukuricnišću přizemiło. Při tym su so dźensa rano wjacore wosoby, mjez nimi tři dźěći, snadnje zranili, rozprawja powěsćernja Interfax, powołaca so na informacije zamołwitych. Zranjeni běchu zwjetša wobodrěća a dyrjenja poćerpjeli.
Črjóda ptačkow bě so prawdźepodobnje bjezposrědnje po starće do turbiny mašiny lětanskeho předewzaća Utair dóstała. To wjedźeše k wobšěrnym techniskim defektam, na čož bě pilot nuzowany so zawróćić a so k lětanišću Šukowski před wrotami Moskwy wróćić. Turbinje lětadła je wón krótko do přizemjenja we kukuricowym polu hasnył.
Na fotach a widejach je widźeć, kak Airbus 321 něhdźe kilometer wot betonoweje pisty lětanišća zdalene na kukuricowym polu steji. Powěsćernja Ria Nowosti cituje pasažěra je słowami: „Sym křiž kruće dźeržał, nětko definitiwnje do Boha wěrju.“ Mašina bě po puću z Moskwy do Simferopola na połkupje Krim.
Prožym (SN). Ma so wot wotbagrowanja wohrožena łužiska wjes Prožym zachować, byrnjež so brunicowa jama Wjelcej- juh II dale powjetšiła? Tajke tukanja hladajo na njedawno šěrjene informacije wo planowanej wuhlowej železnicy po wsy wobydlerjow wot minjeneho tydźenja znjeměrnjeja.
1Měła Sakska serbsku rěč w zjawnosći sylnišo spěchować a hdyž haj, z čim na přikład?
2Kak hódnoćiće tuchwilne wuwiće nastupajo strukturnu změnu we Łužicy?
3Kak stejiće k planowanemu kóncej zmilinjenja brunicy w Němskej a specielnje we Łužicy?
4W Braniborskej su wučbu serbšćiny na šulach ewaluěrowali. Měli to tež w Sakskej přewjesć a na čo měli při tym dźiwać?
1Haj, serbšćinu mamy tež přichodnje sylnišo spěchować. Na přikład móhli serbske a němske popisanja na pućnikach a wobchadnych taflach jenak wulke připrawić. Dalši dobry započatk je serbski serwisowy běrow, kotryž we Wojerecach planuja. Na to so wězo wosebje wjeselu, wšako bu tam 1912 Domowina załožena.
2Wona je po mojim měnjenju na prawym puću. Přiwšěm pak dyrbi so nam wot wšeho spočatka poradźić wšitkich wobdźělenych za blido rozsudow dóstać, hewak njezměje strukturna změna wočakowany wuslědk. Ze społnomócnjenymaj za rewěraj w Sakskej a Braniborskej maja komuny narěčenskeju partnerow na městnje. Tak móža hižo mnohe naležnosće do toho wujasnić, štož mam za jara wažne.
3Hač móžemy čas hač do kónca brunicy takle dodźeržeć, budźemy widźeć. Njeměli pak ničo přechwatać. Zaměr je znaty: Dyrbimy ludźi sobu zapřijeć. Trjebamy dobre rozsudy, zo bychmy skónčnje tež wuspěšni byli a potrjechenym perspektiwy skićić móhli, zo bychu dale tu wostali a tu dale dźěłali.
1To je w sakskej wustawje zakótwjene a tuž zawjazowace, štož dyrbimy w zjawnosći stajnje zaso wujasnić. Serbšćina jako rěč dyrbi so skónčnje tež w digitalnym swěće wotbłyšćować, zo móhła młoda generacija swoju maćeršćinu tež online nałožować. Tohodla dyrbimy wjac srědkow za digitalizaciju serbšćiny nałožić. Załožić serbsku rěčnu šulu jako swójsku instituciju by dalša dobra kročel była.
2Wažne je, zo Serbowki a Serbja sebjewědomje do debaty wo strukturnu změnu zapřimnu. Po tym zo wuhlowa komisija swoje namjety wozjewiła, je nětko wažne, jenož do noweje infrastruktury njeinwestować, ale tež do serbskich projektow. Při tym pak dyrbja Serbja a Serbowki tež sami do ofensiwy hić a sej winowatosć za wotškódnjenje škodow hórnistwa a zničenje serbskich rěčnych a kulturnych rumow wužadać.
1Prěnjorjadnje mam za wažne serbšćinu po cyłej Łužicy etablěrować. Dyrbimy ju we wšědnym wužiwanju rěčow w regionje zadomić. W Čornochołmčanskim Krabatowym młynje na přikład hižo přikładnje postupuja a su hladajo na serbskosć chětro aktiwni.
2Strukturna změna je wjac hač jenož kónc wudobywanja a zmilinjenja brunicy, tež hdyž to tu we Łužicy najsylnišo začuwamy. Internetny zwisk generacije 5G na kóždej mlokowej kanje a njedostatk lěkarjow stej jenož dwě dalšej temje, na kotrejž měli dźiwać. Zo móhli efektiwne a skutkowne naprawy zwoprawdźić, bu samo wotrjad statneje kenclije zarjadowany. To zdobom pokazuje, kak chutnje tematiku na knježacej runinje bjeru.
3Kónc zmilinjenja brunicy je wobzamknjeny a njewotwobroćomny. Mamy tuž hač do lěta 2038 chwile z industrijnišćemi a jich předewzaćemi wupuć namakać, kak móžemy stejnišća zachować. Je wopaki myslić, zo energijowe koncerny cyle jednorje tak přestanu milinu produkować jenož, dokelž njeje žanoho wuhla wjac. Wužiwajmy tuž čas a namakajmy wupuće, zo njebychmy potom wo wuhlo žarowali.
1Haj, serbšćinu měli bóle spěchować. Předewšěm nawuknjenje a wšědne nałožowanje rěče stej wažnej, zo móhła wona w přiběrajcy globalizowanym swěće wobstać. Witaj-pěstowarnje su dobry započatk. Zasadźam pak so tohorunja za to, zo stanje so serbskosć stoprocentowsce runoprawna. To konkretnje rěka: We Łužicy měli přichodnje wšitke zjawne znački, wozjewjenja atd. serbsce a němsce (tež w tym slědźe) popisane być. Dale namjetuju załožić młodźinski kanal sćelaka MDR, kotryž móhli na přikład w kooperaciji z Pólskej a Čěskej wobhospodarjeć.
2Strukturnu změnu maja mnozy za wohroženje. Po dramatiskim sypnjenju strukturow po zjednoćenju Němskeje je znowa wothorjeka postajeny nowy start žadany, a recepty za njón zdadźa so z tohole časa być. Ale jenož nowe dróhi a zwjazkowe zarjady ničo njewunjesu. Dyrbimy ludźom na městnje dowěrić, jich při tym podpěrać, jednać. Tohodla dyrbimy Łužicu na wosebite hospodarske pasmo z niskimi dawkami, zjednorjenymi jednanskimi porjadami wulkimi swobodami za załožerjow wutwarić.
1Serbšćina je wažny dźěl našeje kultury tu w Hornjej Łužicy a zdobom rozsudny podźěl na jeje wuwiću. Nimo tuchwilnych spěchowanskich naprawow w poskitkach na wsach abo w kulturnym a medijowym poskitku widźu potencial, serbske tradicije do cyłodnjowskich poskitkow na mnohich šulach zapřijeć. Sym přeswědčeny, zo móhli na přikład z pomocu honorarnych mocow na kubłanišćach runowahu ze zapřijimanjom serbskich temow docpěć.
2Jako „nawrótnik“ po studiju do domizny – Łužicy – mam strukturnu změnu za šansu. Dyrbimy spěchowanske srědki zaměrnje za naslědne projekty a moderne bydlenske koncepty nałožić. Předewšěm młode swójby a inowatiwne předewzaćelki/inowatiwnych předewzaćelow dyrbimy do wjesnych kónčin wabić.
1Haj, z podpěru iniciatiwow Domowiny a jeje zwjazkow a towarstwow k zesylnjenju zapřijimanja serbšćiny na wšitkich šulach ze serbskim profilom we Łužicy. Dale ze sylnišim wužiwanjom serbskeje spisowneje rěče w institucijach a za- rjadach kaž tež z wuwiwanjom rěčneho plana za rewitalizaciju serbšćiny kaž tež za wuwiwanje nowych a digitalnych wuknjenskich metodow a rěčnych kursow.
2Wuwiće je na šansy bohate, zwažimy-li so wjac direktneje demokratije po artiklu 20 wotstawk 2 našeho Zakładneho zakonja za Zwjazkowu republiku Němsku nałožować, zo njebychmy jako wobydlerjo a předewzaćeljo zamołwitosć cofnyli, ale jako nošerjo rozsudow zhromadnje našli efektiwne puće za škit a zachowanje našich žiwjenskich zakładow a tak na dobro našeje towaršnosće a zo konsekwentnje po nich kročili.