Z krajom lěpje wobchadźeć
Genf (dpa/SN). W boju přećiwo woćoplenju zemje maja kraje swoje lěsy lěpje škitać a klimje přichilene ratarstwo spěchować. To je wuslědk swětoweje klimoweje rady IPCC w rozprawje, kotruž su fachowcy hladajo na zwisk mjez klimowej změnu a krutym krajom zdźěłali.
Z wčera w Genfje předstajeneje rozprawy wuchadźa, zo je po cyłym swěće hižo 1,53 stopnjow ćoplišo hač do industrijneho časa. „Kruty kraj steji před přiběracym wot čłowjekow wukonjanym ćišćom“, zwurazni předsydka IPCC Hoesung Lee. Wotpowědne wobchadźenje z krajom zmóžnja dźělne rozrisanje problema, přiwšěm to njedosaha. Škitarjo wobswěta a mnozy wědomostnicy wobhladuja jako dopokaz, zo ma so po móžnosći we wjele wobłukach najnuznišo jednać.
Kozel žada sej připóznaće
Dźensniši dźeń indigenych ludow wužiwali a na situaciju skedźbnili
Budyšin (SN/BŠe). Indigene, awtochtone abo tež prěnjotne ludy su w zmysle definicije dźěłoweje skupiny UNO z lěta 1982 ludowe skupiny a potomnicy wobydlerjow wotpowědneho ruma, kotřiž běchu hižo do kolonializacije abo załoženja stata přez druhich tam bydlili. Su wusko ze žiwjenskim rumom zwjazane a maja swójsku kulturnu identitu. Zjednoćene narody trochuja, zo je po cyłym swěće 370 milionow indigenych ludźi z 5 000 rozdźělnymi kulturnymi korjenjemi. To je něhdźe pjeć procentow swětoweho wobydlerstwa. Mjez druhim Indianojo w Južnej a Sewjernej Americe k tomu słušeja. Tola tež Inuića polarneho regiona, Samojo w sewjernej Europje abo Aboridźinojo w Awstralskej su awtochtone ludy. Dźensa swjećimy mjeztym 25. króć dźeń indigenych ludow.
Jónkrótne globalne woćoplenje
Paris/London (ČŽ/K). Dołhož na zemi temperaturu měrja, njeje po dopóznaćach europskich meteorologow dotal hišće nihdy ćoplišeho měsaca julija było hač lětušeho. To wozjewja po francoskej powěsćerni AFP šef europskeho programa Copernicus Jean-Noël Thépaut. Wědomostnicy spomnjeneje institucije su zwěsćili, zo je lětuši žnjenc 0,04 stopnje celsija ćopliši był hač dotal rekordny lěta 2016. „Rozdźěl je pak tak snadny, zo móhli druhe institucije, slědźace z hinašimi metodami, snano tež k hinašemu wuslědkej dóńć“, Thépaut kedźbliwje přispomnja. Zdobom wón wěšći, „budu-li z wustorkowanjom płunow z hoberskich rostlinarnjow pokročować, mamy z dalšimi rekordami woćoplenja ličić“.
Nastupajo globalne woćoplenje je serwer britiskeho sćelaka BBC publikował najnowše dopóznaća wědomostnikow. Čěske medije cituja je ze słowami: „Spěšnosć a měra tuchwilneho globalneho woćoplenja přesahujetej wšitkežkuli podobne zjawy minjenych 2 000 lět. Znate historiske podawki kaž mała lodowa doba njedadźa so z měru woćoplenja přirunować, kajkejež smy w zašłym lětstotku swědkojo.“
To a tamne (09.08.19)
Hólcaj w starobje 12 a 13 lět je policija w Bonnje štwórtk rano w třoch lepiła, jako z awtom na parkowanišću tam a sem jězdźeštaj. Swědka bě zastojnikow na to skedźbniła. Kaž 13lětny policistomaj rozjasni, chcyštaj w awće jenož hudźbu słyšeć, ale naraz bě so ručne borzdźidło pušćiło. Tak staj awto jenož zaso prawje zaparkować chcyłoj. Stawizničce hólčeca wšak policija cyle njewěrješe a dowjeze wobeju k maćerjomaj. Najskerje běštaj pachołaj wostudu pasłoj ...
Dwanaće lět stary pućowanski bus je policija wčera na awtodróze pola Berlina zadźeržała, dokelž měješe naboku wulku dźěru w nuzniku. Dno busa bě tak zerzawe, zo móhło so lochce přełamać. Nimo toho zwěsćichu zastojnicy dalše 14 njedostatkow. Na přikład zhubješe jězdźidło wolij, sydła běchu defektne a wěstotne pasy wjace njefungowachu.
Zemja dale a ćopliša
Genf (dpa/SN). Po cyłym swěće je so temperatura na kraju hižo wo 1,53 stopnjow zwyšiła. To wuchadźa z rozprawy swětoweje klimoweje rady IPCC, kotruž su dźensa w Genfje wozjewili. Tež mórske płoniny su so hladajo na globalnu temperaturu wo nimale 0,9 stopnjow sćoplili. Za rozprawu běchu fachowcy časowej dobje 1850–1900 a 2006–2015 přepytowali. W přichodnych lětach budu wuskutki sćoplenja hišće čujomniše. Horcota, suchota a sylne zliwki dale přiběraja.
Hižo miliony wudawali
Berlin (dpa/SN). Zwjazkowe zakitowanske ministerstwo a wšitke jemu podstejace zarjady a towaršnosće su lětsa w prěnim połlěće hižo 155 milionow eurow za eksterne poradźowanje a podpěru wudali. To je nimale telko kaž wšitke tamne 13 ministerstwow dohromady, kotrež su za to 178 milionow eurow nałožili. To wuchadźa z wotmołwy zakitowanskeho ministerstwa na naprašowanje zapósłanca Lěwicy Matthiasa Höhna. Parlamentariski statny sekretar zakitowanskeho ministerstwa Thomas Silberhorn wopodstatni wudawki z dźeń a wjetšimi wužadanjemi digitalizacije.
Dowolnosć cofnyli
Policiju w chinskej prowincy Hebei maja wot wčerawšeho „nowi ...
Njewěstosć najwjetši problem wobydlerjow
Choćebuz (dpa/SN). Za zwjazkowu předsydku Zelenych Annalenu Baerbock je hladajo na strukturnu změnu we Łužicy najwjetši problem absolutna njewěstosć ludźi. „Woni njewědźa, dokal jich jězba powjedźe a kak dołho hišće změja swoje dźěłowe městna“, rozłoži Baerbock wčera w inforadiju RBB. „Trjebamy jasne wuprajenja za ludźi w regionje. Nimo toho měła so energijowa kónčina dale zesylnić a na region přichoda wuwić.“
Nastupajo kónc wudobywanja brunicy Baerbock zwurazni, zo eksistuje kompromis mjez dźěłarnistwami a wobswětowymi zwjazkami. Tón chcyli tež w Brarniborskej a Sakskej zwoprawdźić. Za přewod strukturneje změny su namjety. Jako přikład mjenowaše politikarka wutwar železniskeho zwiska Berlin–Choćebuz dale do Drježdźan. Tež sobudźěłaćerjow a mjeńše dodawaćelske firmy dyrbjeli podpěrać, hdyž maja so přichodnje na hinaše produkty nastajić.
Situaciju wody rozjimowałoj
Łaz (dpa/SN). Zo móhłoj dale a mjenje wodźe we Łužicy zadźěwać, stej so Sakska a Braniborska dorozumiłoj hišće wušo hromadźe dźěłać. Sakski wobswětowy minister Thomas Schmidt (CDU) a jeho braniborski kolega Jörg Vogelsänger (SPD) zetkaštaj so wčera mjez druhim we Łazu, zo byštaj temy bruna Sprjewja, problem ze sulfatom, suchota a wurunany wodowy etat na kóncu wudobywanja brunicy rozjimałoj.
Mjez Łazom a Grodkom je wodowe hospodarstwo wulke wužadanje. Hižo wot lońšeho lěća eksistuje dźěłowa skupina „Ekstremna situacija“, kotrejž přisłušeja zastupjerjo z Berlina, Braniborskeje a Sakskeje. Kóždej dwaj tydźenjej tworja woni wažne rozsudy hladajo na wobhospodarjenje Sprjewje a Čorneho Halštrowa. „Ekstremne połoženje wot lońšeho přiwótřa hospodarsku situaciju wody runje hladajo na hórnistwowu kónčinu“, Schmidt zwurazni. To so hač do Berlina wuskutkuje. Tohodla měli prašenja zhromadnje z Łužiskej a srjedźoněmskej towaršnosću hórnistwoweho zarjadnistwa rozrisać.
Wšitko, štož so błyšći ...
To a tamne (08.08.19)
Jako wulki zmylk wopokazało je so ilegalne wotstronjenje chłódźaka. Muž bě jón w juhošpaniskej Almeríji do skały ćisnył. Přećel jeho při tym filmowaše a wozjewi widejo na Twitteru. Policija pak tež socialne syće wobkedźbuje a skućićela tak wuslědźi. Před wočemi zastojnikow dyrbješe wobswětowy hrěšnik chłódźak po skaliznach zaso horje ćahnyć, štož bu tohorunja filmowane. Nimo wysokeho pochłostanja ma muž dalši problem. Wón dźěłaše mjenujcy we wobchodźe, hdźež domjace nastroje předawaja. Jasne tuž, zo šef jemu nablaku wupowědźi.
Na dźensnišim swětowym dnju kóčkow so tale dobra powěsć wulkotnje hodźi. Wohnjowym wobornikam w Offenburgu je so poradźiło z pomocu wody měsac staru micku ze štyri metry hłubokeho kanaloweho šachta wuswobodźić a jej tak žiwjenje wuchować.
