Wo knihach a kniharni (14.03.25)

Freitag, 14. März 2025 geschrieben von:

Naš wroblik Frido je wšěm znaty abo, lubi čitarjo? Mjeztym hižo jědnata stawiznička z pjera Jěwy-Marje Čornakec je njedawno wušła a započina na zwučene wašnje: Na zelenej łuce rosće štom ... W prěnich stawizničkach je wroblik Frido lětać nawuknył, myška Pip-pip płuwać, žabka Šlapka spěšnje skakać a jěžik Kałačik skónčnje spać. A tež z druhimi, kaž na přikład ze šwjerčemi abo wopičku Ritku, su wroblik a jeho přećeljo tón abo tamny dyrdomdej dožiwili. W lěće 2010 je słuchokniha z mjenowanymi stawiznami wušła a je do dźensnišeho w dźěćacej stwě njeparujomna. Samo moji třo zamóža hišće jednotliwe pasaže CDki zasopowědać a swój hłós wotpowědnje figuram přestajić. To chce so nam potom přeco smjeć. W nowšich stawizničkach woswjeća přećeljo zhromadnje jutry, kermušu, hody a samo ptači kwas. A jónu wuleća sej do Afriki. W jědnatej a z tym poslednjej knižce w tutym rjedźe swjeći wroblik Frido z myšku, žabku a jěžikom póstnicy. Za to su sej w dźiwadle wosebite kostimy wupožčili a myška Pip-pip je sej šikwany šat princesny sama zešiła.

Serbske baje do japanšćiny přełožiła

Donnerstag, 13. März 2025 geschrieben von:
Prof. Hisako Ono je profesorka (nalěwo) na uniwersiće w Tokio a zaběra so z naratologiju (slědźenje wo powědkach). Dźensa dopołdnja je wona w Serbskej centralnej bibliotece swójske přełožki serbskich bajkow do japanšćiny wědomostnej referentce Serbskeho instituta Annje Měrćinowej přepodała. Hižo w lěće 2019 je Ono Serbski institut wopytała. ­Tuchwilu přijima slědźerski stipendij Japanskeje towaršnosće za spěchowanje ­wědomosće, zo by slědowacu temu přeslědźiła: „Starodawna literatura a identita: Žiwjenske wašnja mjeńšinoweje skupiny na přikładźe stawiznow serbskeho ludu spóznawać.“ Přełožiła je serbske baje Pawoła Neda, kotrež su w uniwersitnym časopisu wozjewili, na přikład „Złote kubło“. Foto: SN/Bojan Benić

Festiwal z dźesać mjezynarodnymi skupinami

Mittwoch, 12. März 2025 geschrieben von:

Budyšin (SN/bn). Přihotowanski wuběrk za lětuši, mjeztym 15. mjezynarodny folklorny festiwal Łužica – Łužyca – Lausitz je so na swojim wčerawšim posedźenju w Budyšinje na ramik programa dojednał. Dohromady dźesać cyłkow z Irana, Pólskeje, Słowakskeje, Portugala, Čěskeje, Rumunskeje, Chorwatskeje a ze Senegala so wot 26. do 29. junija w Budyšinje, Hochozy a Chrósćicach ze swojimi přinoškami předstaja. Łužicu reprezentuja wospjet Serbski ludowy ansambl, Serbski folklorny ansambl Wudwor a Rejowanska skupina Smjerdźaca kaž tež Serbski folklorny ansambl Slepo a delnjoserbske rejowanske towarstwo Stara lubosć. Wosebity, předewšěm na młodźinu měrjacy so wječorny resp. nócny program Chróšćan special wuhotuja skupiny Jankahanka, Kula Bula a Popsorben. Nimo toho maja w tymle wobłuku tež mjezynarodne skupiny wustupić. Wotpowědne jednanja za to tuchwilu hišće běža, tak zdźěli nam za zjawnostne dźěło festiwala zamołwita Katharina Jurkowa na naprašowanje.

Hendrich Jordan

Dienstag, 11. März 2025 geschrieben von:

Wučer, kantor a spisowaćel Hendrich Jordan zemrě 3. nalětnika 1910 w delnjołužiskich Popojcach. 37 lět bě wón tam wučerił, kantorił a jako narodny prócowar wuspěšnje skutkował. „Kajku lubosć, kajku česć běše sebi Jordan zdobył, zjewi so wosebje při jeho chowanju. Ze wšěch stron zeńdźechu so Serbja z črjódami, zo bychu zhromadnje z Němcami jemu poslednju česć dali. Městopředsyda delnjoserbskeje Maśicy, knjez farar Jan Krušwica, prědowaše při rowje, a w mjenje Serbskeje Maćicy wołaše jemu farar Matej Handrik-Slepjanski poslednje božemje do rowa.“ Tak pisaše tehdyši Wochožanski farar Bogumił Šwjela w nekrologu Maćicy Serbskeje.

Wot 58 delnjoserbskich knihow, w lětach 1880 do 1905 wudatych, bě Jordan sam 16 spisał a wot druhich awtorow dźewjeć wudał. Do nich słušachu we Wojerecach ćišćane kaž „Drobjeńce ze serbskeje historije“ a „Prjedne źaseś lět Maśicy Serbskeje w Dolnej Łužycy“.

Budyšin (SN/bn). „Lubi přećeljo, witam was w poprawom hižo njeeksistowacym Thespis-centrumje. Byrnjež spěchowanje tohole projekta wuběžało, so njepoda­wamy. Dźakuju so w tym zwisku přede­wšěm społnomócnjenemu Sakskeje za wukrajnikow Geertej Mackenrothej za wotewrjene wucho a podpěru.“ Z tymile słowami zahaji intendant Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła Lutz Hillmann program „Na wuchodźe rodźena“ w połnje wobsadźenym Budyskim socio-dźiwadłowym centrumje. Mackenroth (CDU) wuzběhny, zo sej „towaršnostnu fantaziju, kajkuž tule wuwiwaće“, jara chwali, a zo chce so za to zasadźować, najebać „łoskoćiwe wjetšiny w Sakskim krajnym sejmje“ projektej nadal zjawne srědki přewostajeć.

Choćebuz (NC/KP/JFK)). Pod hesłom „Mjeńšinowe rěče w zjawnym rumje“ je Choćebuska Šula za delnjoserbsku rěč a kulturu minjeny pjatk studijny dźeń z třomi přednoškami w Choćebuskim Serbskim domje wuhotowała. Syman Blum a Evan Bleakly ze Serbskeho instituta (SI) předstajištaj projekt „Serbske elementy rěčneje krajiny Delnja Łužica“, w kotrymž mjez druhim dwurěčne na­dróžne tafle, popisanja zjawnych twarjenjow a zarjadnišćow kaž tež wabjenske plakaty přepytujetaj. Tak zwěsćištaj, zo je w serbskim sydlenskim rumje něhdźe 80 procentow wjesnych taflow dwurěčnych, z něhdźe 4 000 dokumentowanych taflow pak jenož něhdźe 56 procentow. Často jewja so w tym zwisku zmylki, kiž buchu mjeztym zdźěla wuporjedźene. Zo zjawny ćišć něšto wuskutkuje, dopokazaštaj na přikładźe w Nowym Casniku wozjewjeneho dopisa čitarja, kritizowacy jeničce němski plakat za Superkokot 2023: Wědomostnikaj dokumentowaštaj lěto pozdźišo tež jednorěčne serbske ­wabjenje za zarjadowanje.

Ze zašłosće přez přitomnosć do přichoda

Freitag, 07. März 2025 geschrieben von:

Budyšin (SN/bn). „Nachklänge – Dozynki. Essays und Wortmeldungen – Eseje a přizjewjenja k słowu“ rěka w Ludowym nakładnistwje Domowina wušła zběrka, z kotrejž Benedikt Dyrlich swoju dwu­zwjazkowu awtobiografiju „Doma we wućekach“ wudospołnja. Wčera je ju něhdźe 30 zajimcam w Smolerjec kniharni premjernje předstajił. Dźakujo so wšitkim na publikaciji sobuskutkowacym wu­zběhny wosebje lektora Pětra Thiemanna, kiž „je cyły projekt wot wšeho spočatka produktiwnje přewodźał“ a Dietricha Šołtu za přełožk dotal jeničce w serbšćinje wozjewjenych tekstow. Po słowach Thiemanna je zběrka wuslědk procesa, kotryž bu w lěće 2012 zahajeny. „Ze spočatnje planowaneho manuskripta z něhdźe 250 stronami su naposledk dwaj dwudźělnej zwjazkaj w serbšćinje a němčinje a dwurěčne wudospołnjenje z cyłkownje 1 842 stronami nastali. Dźakuju so awtorej za tele hoberske dźěło, přełožowarjej za wuběrne přełožki a nic naposledk Monice Dyrlichowej za ćichi ko-lektorat“, Thiemann zjima.

Hižo wjace hač pjeć lětdźesatkow na jewišćach skutkowaca grande dame němskeho šansona Barbara Thalheim předstaji jutře za tydźeń swój aktualny program „Höhle Drachen Trotzdem Lieder“ w Budyskim Kamjentnym domje. Zastupne lisćiki su dosć požadane, zajimcy měli so tuž do spěcha měć. Foto: MuTphoto/Barbara Braun

Pawoł Šenkar

Freitag, 07. März 2025 geschrieben von:
Na wuchodnej stronje Serbskeho domu w Budyšinje pozběhuje so nad pobóčnym zachodom postawa z pěskowca. Jej rěkaja „Serbski brigadnik“. Wona dopomina na 1. nalětnika 1925 jako syna chěžkarja w Serbskich Pazlicach narodźeneho prěnjeho serbskeho brigadnika Pawoła Šenkarja. Wón bě dźěłaćer w ródnej wsy. W małym róžku 1947 poda so wot njeho załožena a nawjedowana Serbskopazličanska serbska młodźinska dźěłowa brigada na tydźenske zasadźenja do Budyšina, hdźež ­započa rozpadanki bywšeje Lessingoweje šule na Póstowym naměsće rumować. Tam nasta nětčiši Serbski dom. Jeho předchadnik na Lawskich hrjebjach bu w poslednich wójnskich dnjach 1945 zničeny. Z rumowanjom a wotwoženjom rozpadankow za­hajichu Serbskopazličanscy młodo­stni akciju „Natwarimy Serbski dom“ wot Jurja Brězana nawjedowaneje Serbskeje młodźiny Domowiny. „Prěni serbski wudyrnik“ Šenkar bu w lětomaj 1947 a 1948 sekretar Serbskeje młodźiny Kamjenskeje župy ­„Michał Hórnik“ a organizowaše čiłe młodźinske žiwjenje. Nazymu 1948 je Pawoł Šenkar nahle ćežko schorjeł. Wón zemrě 12. winowca 1948 w Serbskich Pazlicach. Manfred Laduš

Interview z Wojerowskim wyšim měšćanostu Torstenom Rubanom-Zehom (SPD) wo změnje strukturow w měsće

Wuznam projektow wo demokratiji je zašłe lěta na hódnoće přidobył. Milenka Rječcyna je so z Wojerowskim wyšim měšćanostu Torstenom Rubanom-Zehom (SPD) rozmołwjała.

Njedawno hakle je město Wojerecy wo­spjet pod hesłom „Přećiwo zabyću“ wustupowało (SN rozprawjachu). Što woznamjenjeja tajke projekty za město Wojerecy? Kotry wuskutk maja wone na město Wojerecy?

Chróšćan Šulerjo

Neuheiten LND