Přećelow nańć a so w rěči wukmanjeć
Kursisća ferialneho kursa serbšćiny powědaja wo swojich nazhonjenjach a najrjeńšich dožiwjenjach lětsa we Łužicy
Dwutydźenski mjezynarodny lětni kurs za serbsku rěč a kulturu Serbskeho instituta je lětsa dohromady 51 zajimcow ze cyłeho swěta, mjenujcy z Benina, Čěskeje, Francoskeje, Italskeje, Japanskeje, Pólskeje, Ukrainy, USA a Němskeje do Łužicy přiwabił. 13 z nich zamóchu sej z pruwowanjom certifikat kwalifikacije A1 do B2 zdobyć. Na tejle stronje předstaja SN někotrych kursistow, wobswětlujo jich motiwacije a puće do Budyšina kaž tež prašejo so za prěnimi, snano bytostnymi nazhonjenjemi.
Anna Wróbel a Anna Śiston stej z Kašubskeje přijěłoj. Tam, kaž powědatej, je zajim na Serbach „generelnje wulki“. Wosebje wćipnej běštej, kak tu serbšćinu dźěćom w kubłanišćach, ale tež zwonka šulow a pěstowarnjow dale dawaja. „Smój wjele nawuknyłoj, a snano móžemoj tomu přinošować, kašubšćinu na zakładźe naju nazhonjenjow w domiznje lěpje sposrědkować. Mjez młódšimi wobydlerjemi je tuchwilu mjenujcy chětro ćežko, wotpowědny zapal zbudźić.“
Zakład za přichod
Chce, zo su šulerjo a starši spokojom
„Jan Breindl je mi raznje poručił so na lětnim kursu wobdźělić. Sym jeho naslědnik, wot septembra čěšćinu na serbskich šulach podawam. Wón ma kurs za dobru składnosć, so jenož ze serbskej rěču njezeznajomić, ale tež z mentalitu Łužiskich Serbow. Dyrbju prajić, mi so tu jara lubi. To, štož sym chcył, mi kurs da“, powěda mi Jiři Jonák.
Pochadźacy z Ústíja nad Labem je podawanje čěšćiny 47lětneho hižo nimale do cyłeho swěta wjedło. Awstralska, USA, Belgiska – wšudźe tam je šulerjam swoju maćeršćinu zbližił. Po 16 lětach w Brüsselu pak jeho nětko zaso domoj ćehnje, znajmjeńša bliže k domiznje. „Sym so za wotpowědnym rozhladował, jobom a tak sym na městno we Łužicy storčił.“ Telko wo Serbach dotal njewědźeše – zo pak eksistuja a zo je serbšćina čěšćinje bliska je swojim šulerjam hižo husto powědał.
Konkretne ideje za spóznawanje rěče wuwili
Budyšin (SN/pdź). Rano stawać, ličakej kazać „Zaswěć swěcu w kupjeli!“ abo „Zapik serbski rozhłós!“ abo so woprašeć „Kajke budźe dźensa wjedro?“ – to njejsu futuristiske sony, to je dźensa wšitko hižo móžno. A zo by tole tež w serbskej rěči fungowało, přewjedźechu wot póndźele do srjedy medijowy workshop, kotryž zaběra so ze spóznawanjom rěče.
Njepředstajomne kołwrótne kombinacije
Lětni serial SN
5. dźěl
Załožba za serbski lud je loni idejowe wubědźowanje „Rěč wjaza. Rěc zwězujo. Sorbisch verbindet.“ přewjedła. 27 projektow su z pjenježnym mytom w pjeć kategorijach 500 do 10 000 eurow wuznamjenili. W našej lětnjej seriji předstajamy wubrane dobyćerske projekty, dźensa: „Błóta monster“.
Pod tymle dosć njewšědnym titulom ma wuńć kwadratiska, ilustrowana kniha, kotrejež wobsahowe žro twori „encyklopedija kreaturow“ z pomjenowanjemi „zwěrjatow“ a jich stawow w němčinje a delnjoserbšćinje. Pazorki su tohodla trěbne, dokelž njejedna so wo woprawdźite stworjenja, ale takrjec wumyslene chimery na zakładźe za Błóta typiskich zwěrjatow a tamnišich mytiskich figurow. Tež ta abo tamna „eksotiska rostlina“ kaž tež někotryžkuli nastroj njepřirodneho pochada so mjez dotal eksistowacymi rysowankami jewi. Titulne monstry su potajkim najwšelakoriše kombinacije realnych a fiktiwnych elementow.
Šćipaty humor na słuchoknize
Katalyzator za regionalne wuwiće
Wot 1. awgusta je bywša muzejowa pedagogowka Maria Schöne nowa nawodnica Hórnikečanskeje Energijoweje fabriki. Wona přewza zastojnstwo wot Kirstin Zinke, kotraž je so powołansce přeorientowała.
Po studiju architektury bě Maria Schöne we wopušćenej salpetrowej fabrice a susodnym „Salpeterowym měsće“ Chacabuco w Atacama-pusćinje w Chile takrjec jako muzejowa pedagogowka skutkowała. Na to je wona na Hórnistwowej akademiji w Freibergu swój masterski studij industrijneje kultury wuspěšnje zakónčiła. Wot 2019 dźěła w Energijowej fabrice, kotraž nima po jeje měnjenju jenož stawizny zachować, ale tež do přichoda zhladować. K temam energijowa změna, klimowa a strukturna změna maja za šulerki a šulerjow tohodla formaty kaž energijowy camp, kotrež tam dale wjedu.
Módroćišć a kak dale z kreatiwnym rjemjesłom
Choćebuz (AP/SN). „Módroćišć w 21. lětstotku“ bě hesło dźěłarnički zašłu sobotu w Choćebuzu we wobłuku kreatiwneho festiwala „Stuss am Fluss“. Přeprosył bě Łužiski institut za strategiske poradźowanje, kiž podpěra zawody a zarjady w procesu strukturneje změny.
Daniel Häfner předstaji inowatiwny projekt zhotowjenja modlow za módroćišć z pomocu mobilneho labora Fablab. Kontakty bě sposrědkowała Christina Klimowa ze Serbskeho muzeja w Choćebuzu. Stare modle ze serbskimi mustrami skenuja, digitalizuja a w 3D wućišća resp. do drjewa laseruja a frezuja. Na te wašnje hodźi so zawěsćić, zo so tež w přichodźe trěbne modle za poćišćenje płatu za serbske drasty zhotowja, wšako nimaš hižo fachowcow za tute pozabyte rjemjesło. Přitomni móžachu prěnje prototypy modlow zhromadnje z wuměłču Suntje Sagerer w technice křidoćišća sami wupruwować a sej swoje nazhonjenja wuměnjeć. Na zarjadowanju wobdźělichu so tež designerki, kiž zhotowjeja modu a toboły z płatu w módroćišću.
Žitawski póstny rub w fokusu
Po hesłom „Rozměr“ bu minjeny pjatk Budyske hudźbne lěćo 2022 w Tachantskej cyrkwi swj. Pětra z twórbomaj Ludwiga van Beethovena a jeho mjeztym nimale pozabyteho rowjenka Friedricha Schneidera zahajeny. Sobotu wotmě so w Žitawskej cyrkwi swj. křiža koncert k tamnišemu póstnemu rubej z lěta 1472.
Budyšin (CRM/SN). Lětuši 550lětny jubilej Žitawskeho póstneho ruba je přičina, zo dósta šwicarski hudźbnik Paul Giger (nar. 1952) nadawk, hudźbnu twórbu k tutej temje stworić. Něhdyši koncertny mišter njeje jenož jako husler, ale tež ze swójskimi kompozicijemi ze wšelakimi instrumentacijemi daloko po swěće po puću. Program z prapremjernej twórbu bu wčera w Michałskej cyrkwi ze samsnymi wuměłcami wospjetowany. Komponist Paul Giger agěrowaše tež tu jako solowy smyčkar. Mjezynarodnje zestajeny ansambl „chant 1450“ wustupi z altistku Giovannu Baviera, tenorom Danielom Manhart, baritonomaj Simonom Machale a Csongorom Szanto kaž tež basistom Jedediahom Allen. Woni su na hudźbu 15. a 16. lětstotka specializowani.
Prapremjera na „Rjanu Łužicu“
Kamjenc (SN/MaC). W rjedźe „Pišćele w pjećich“ w Kamjenskej Marijnej cyrkwi zahra minjenu sobotu młody serbski hudźbnik, organist a komponist Feliks Brojer twórby serbskich a dalšich komponistow, kotřiž so ze serbskej hudźbu zaběraja. K lětušim 200. narodninam Korle Awgusta Kocora je Feliks Brojer do swojeho koncertneho programa zapřijał transkripciji dweju chórow z oratorija „Israelowa zrudoba a tróšt“ a wot młodeho ameriskeho komponista Carsona Coomana prapremjeru tak mjenowaneho Sorbian Prelude „Rjana Łužica“. W nim cituje Cooman we wšelakorych fasetach melodiju našeje hymny přijomnje lochko a napadnje bjez patosa.
Dale zaklinčachu Jana Pawoła Nagelowe „Wariacije na serbsku Jurjowu legendu“ kaž tež „Serbska fantazija“ wot Thorstena Benedikta Schwarteho a swójska kompozicija Brojera – třidźělna „Serbska pišćelowa sonata“ na česć zbóžneho Alojsa Andrickeho.
