Klučowu kompetencu sylnić

Donnerstag, 19. November 2020 geschrieben von:

„Wužiwanje medijow – hdy budźe kritiske?“ bě hesło webinara, wobjednawaceho prašenje, kelko časa předewšěm dźěći a młodostni w digitalnym swěće přebywaja. Dalšej ćežišći běštej wěstota w interneće a medijowa pedagogika.

Budyšin/Kamjenica (SN/bn). Wuho­towarjo póndźelneho internetneho seminara běchu wotnožce Sakskeho wukubłanskeho a wupruwowanskeho kanala (SAEK) w Budy­šinje a Kamjenicy kaž tež lu­dowej uniwersiće Wojerecy a Annaberg-Buchholz.

Nowa knihawo Serbach

Dienstag, 17. November 2020 geschrieben von:
Praha (SN). W Praskim nakładnistwje Epocha je runje wušła wobšěrna kniha prof. dr. Leoša Šatavy „Serbja na wróćicy 20./21. lětstotka“. Nowostka wopřijima najwuznamniše popularne kaž tež wědomostne teksty čěskeho awtora – wón je wot 1996 do 2001 jako wědomostnik w Serbskim instituće dźěłał –, wusměrjene na łužisku problematiku. Hłowne temy su etniskosć, rěč, stawizny a kultura. Knihu dopjelnjeja něhdźe 80 fotow, dwě karće a bohata bibliografija. Titul ma bórze tež w Budyskej Smolerjec kniharni na předań być.

Hłowni fašistiscy złóstnicy před sudnistwom

Montag, 16. November 2020 geschrieben von:

14. nowembra před 75 lětami započa so w Nürnbergu prěni proces Mjezynarodneho wojerskeho sudnistwa přećiwo hłownym wójnskim złóstnikam nacistiskeje Němskeje, kotryž so 1. oktobra 1946 z wusudami skónči. Na konferency „wulkich třoch“ wot 4. do 11. februara 1945 w Jalće na połkupje Krim namjetowaše prezident USA Franklin Delano Roosevelt, po dobyću nad hitlerskej Němskej fašistiskich wójnskich hłownych złóstnikow před Mjezynarodne wojerske sudnistwo stajić a zasudźić dać. Dalše ­procesy měli so před samsnym sudnistwom přećiwo fašistiskim politikarjam, lěkarjam, wobsydnikam wulkozawodow a wójnskeho hospodarstwa přewjesć. Jako městno mjezynarodneho tribunala dojednachu so „wulcy třo“, Roosevelt, britiski premier Winston Churchill a generalny sekretar Centralneho komiteja Komunistiskeje strony Sowjetskeho zwjazka Józef Stalin na Nürnberg.

Nowostce z RCW

Montag, 16. November 2020 geschrieben von:
Budyšin (SN/JaW). Wot pjatka předležitej nowej dźěłowej zešiwkaj „Zwučujemy a pisamy 1“ za šulerjow 1. lětnika. Wudał je jej Rěčny centrum WITAJ. Zešiwkaj stej na nowu fiblu wusměrjenej, kaž RCW zdźěli, a předležitej w ćišćanym a w šulskim wuchadnym pismje. Wobě publi­kaciji wobsahujetej čitanske a pisanske zwučowanja. Strony zešiwkow wotpo­wěduja slědej pismikow fible. Dźěłowej zešiw­kaj dóstanu zajimcy w Budyskej Smolerjec kniharni a w online-wobchodźe Ludoweho nakładnistwa Domowina pod www.domowina-verlag.de.

Jurij Gustaw Kubaš

Montag, 16. November 2020 geschrieben von:
15. nowembra 1845 narodźi so farar, redaktor a publicist Jurij Gustaw Kubaš swójbje blidarskeho mištra w Šunowje. Dźesać lět bě wón chowanc Praskeho Serbskeho seminara, wjacore lěta bě tam starši Serbowki a studowaše teologiju a filozofiju. 30. nowembra 1870 bu w Budyšinje na měšnika wuswjećeny. Bě kapłan w Ralbicach a Njebjelčicach, lěto fararješe w Ralbicach a po tym 28 lět w Njebjelčicach. Za swój čas jako farar da Kubaš Njebjelčansku cyrkej rjenje wobnowić a nutřka krasnje pomolować. Wón běše jednorje žiwy, njedawaše ničo na zwonkownosć a pychu, bě wuběrny znajer přirody a hojenskich lěkow, nimo toho aktiwny přiwisnik wodoweho hojenja Kneippa. Jako wědomy a jara kritiski Serb wšak njebě pola wyšnosće a někotrych wosadnych woblubowany. Rěčeše ludowje, žortniwje a satirisce a tak tež prědowaše. Dopisowaše často do Serbskich Nowin a Katolskeho Posoła, bě sobuzałožer a 15 lět redaktor časopisa Serbski Hospodar, z kotrymž pomhaše Serbow we wuspěšnym hospodarjenju kubłać. Załožił je serbske burske towarstwo a bursku lutowarnju w Njebjelčicach. Jako wuměnkar wón 2.

Podpěra tež hudźbnym klubam

Freitag, 13. November 2020 geschrieben von:

Sakska rozšěri a podlěši pomocny program­ za kulturne zarjadnišća hač do 31. decembra 2021. Wotnětka móža tež hudźbne kluby a hrajnišća, kotrež jednotliwcy wobhospodarjeja, financnu podpěru dóstać. Sakski kabinet je změnam spěchowanskeho programa předwčerawšim přihłosował.

Drježdźany (SN/CoR). Přičina změny spěcho­wanja je, zo z toho wuchadźeja, zo koronapandemije dla tež klětu nje­wěstota w kulturnym wobłuku dale wobsteji. „Rozmołwy z potrjechenymi nošerjemi na městnje su pokazali, zo su mnozy dotal­ bjez statneje podpěry spytali straty w dochodach narunać. Chcemy a dyrbimy tam podpěrujcy zapřimnyć, hdźež swójska iniciatiwa zarjadowarjow na swoje hranicy storči. Čim wjace po­trjechenych dyrbi zawrěć, ćim wjetša je potrjeba. Tohodla sym so za to zasadźiła, zo naše sakske programy, kaž je to hnydomna pomocna přiražka ,Nuzowe pady kultury’, do přichodneho lěta přewozmjemy“, informuje sakska ministerka za kulturu a turizm Barbara Klepsch (CDU).

Za profesora powołany

Freitag, 13. November 2020 geschrieben von:

Budyšin (SN). Slawist a priwatny docent dr. Thomas Menzel w Serbskim instituće (SI) bu 30. oktobra wot prezidenta Oldenburgskeje Uniwersity Carla von Ossietzkeho za nimorjadneho profesora powołany. Wot lěta 1995 bě Menzel wědomostny sobudźěłaćer na uniwersitach w Oldenburgu, Greifswaldźe, Regensburgu, Freiburgu a Wienje. Wot 2016 skut­kuje we wotrjedźe SI za rěčespyt. Nimo swojeho slědźenja k serbskej gramatice wón na sorabistiskim přinošku za Słowjanski rěčny atlas Mjezynarodneho komi­teja slawistow sobu dźěła. Wot 2018 je Menzel tež čłon Komisije za słowjanske rěčne kontakty při Mjezynarodnym komiteju slawistow, wot lětušeho zastupuje Serbow w tymle komiteju, kotryž wuhotuje kóžde pjeć lět Mjezynarodny kongres slawistow. „Dr. Menzel słuša k małej ličbje młódšich slawistow, kotřiž su we wjace hač dwěmaj słowjanskimaj rěčomaj publikowali – pólšćina, rušćina, ukrainšćina, běłorušćina, łemkowšćina, serbišćina, chorwatšćina, kašubšćina, hornjo- a delnjoserbšćina“, rjekny direktorka Instituta za slawistiku w Oldenburgu prof. dr. Gun-Britt Kohler.

Hudźić na njewšědnym instrumenće

Donnerstag, 12. November 2020 geschrieben von:

Časopis Carolinu Eyckec a jeje teremin wjetšej zjawnosći předstajił

Magacin Super Illu wěnuje so wobstajnje wosobam, pochadźacym z abo skutkowacym w nowych zwjazkowych krajach. Tak pisaše njedawno wo Carolinje Eyckec. W zawodnych słowach dwustronskeho přinoška rěka, zo je wona po cyłym swěće požadana wirtuozka na naj­nje­wšědnišim instrumenće, tereminje. W lěće 2002, tak steji w teksće pod wobrazom, pokazowacym Berlinjanku za jeje instrumentom, měješe wona w Ber­linskej filharmoniji swój debit a přija w lěće 2005 myto Echo Klassik jako solist­ka na CDji „Kalevi Aho: Theremin Concerto – Horn Concerto“ w kategoriji „nahrawanje koncertow lěta (hudźba 20./21. lětstotka)“.

Pjatk, 22. junija 1945, su wobydlerjam wuchodnje Nysy ležacych 22 wjeskow ­Žitawskeho hejtmanstwa („Zittauer Zipfel“) w rańšich hodźinach zdźělili, zo maja swoje bydlenja a domy chwatnje wopušćić a zo budu přez hranicu přewodźeni. Hačkuli so ludźo nadźijachu, zo jedna so jenož wo wuhnaće na wěsty čas, kotrež zmóžni Polakam jich domy a statoki wurubić, běše so oficialne wuhnaće njepřeměnjomnje započało. Dóńt wuhnatych wobydlerjow wuchodneje Hornjeje Łužicy a wuwiće regiona po tym stej tema knihi „Do hoan uns die Polen nausgetriebm“. Awtoraj dr. Lars-Arne Dannenberg a dr. Matthias Donath staj tež jako editoraj regionalno-stawizniskich dźěłow zajimowanemu čitarstwu po mnohich lětach mjeztym dosć znataj.

Panel „haći demokratiju“

Donnerstag, 12. November 2020 geschrieben von:
Berlin (SN/bn). Nowy tak mjenowany knowledge-panel ma němskim wužiwarjam pytanskeje mašiny Google „spušćomne a pruwowane informacije kołowokoło strowoty“ sposrědkować. Toho­dla stej so koncern Google LLC a němske strowotniske ministerstwo předwčerawšim na zhromadne dźěło dojednałoj. Byrnjež za wobsahi zamołwita redakcija portala gesund.bund.de wot ministerstwa njewotwisnje dźěłała, zbudźi kooperacija raznu kritiku zastupjerjow medijow. Tak rjekny jednaćel zwjazkoweho zjednoćenstwa nakładnikow BDZV Dietmar Wolff powěsćerni dpa, zo „skruća ministerstwo faktiski monopol koncerna na škodu mjeńšich konkurentow“. Prezident zwjazka němskich wudawaćelow časopisow VDZ Rudolf Thiemann rěči w tym zwisku wo „jónkrótnym nadběhu na swobodu nowinarstwa“. Jeho naměstnik, předsyda koncerna Hubert Burda Media Philipp Welte, ministerstwu wumjetuje, zo „swobodne, wičnohospodarsce organizowane strowotniske portale deklasuje a mechanizmy swobodneho informowanja a tak swobodneho wutworjenja měnjenja w našej demokratiji haći“.

Neuheiten LND