Čitajće w nowym rozhledźe (26.06.20)
Z přesydlenjom ludźi brunicy dla zhubi serbski lud swoju rěč, swoje tradicije a swoju kulturu. To zwěsći Benedikt Dyrlich w swojim teksće wo boju wo zachowanje Klětnoho. Z pomocu zapiskow ze swojeho dźenika zhladuje na wony čas połny změnow před 30 lětami, jako so poradźi holansku wjes wuchować. Z nimi skića wón čitarjam awtentiski dohlad do časa přewróta, hdźež je so po protestach masow ludźi politiski a towaršnostny system w běhu někotrych tydźenjow sypnył.
Sokoljo w Běłohrodźe
Wot 26. do 28. junija 1930 wotmě so w Běłohrodźe 1. wšosokołski zlět kralestwa Juhosłowjanskeje. Na nim wobdźěli so sylna delegacija Serbskeho Sokoła (22 muži, dźesać žonow) pod nawodom starosty Jakuba Šajby a jednaćela Gustawa Janaka. W Radworju běchu do wuprawy scenu z narodnymaj rejomaj nazwučowali. „Bratr Mjeltka měješe zbožownu ruku při zestajenju zwučowanja“, pisachu Serbske Nowiny po zlěće.
We wulkim měšćanskim stadionje je so wustup 14 bratrow a štyrjoch sotrow derje poradźił. Wujimki zdźeržaneho materiala su w lěće 1990 do filma „Sokoł. P.S. ke kapitlej našich stawiznow“ (scenarij Alfons Wićaz/Toni Bruk) zapřijeli. Hosćo z Łužicy pochodowachu na poslednim dnju zlěta w swjedźenskim ćahu w sokołskich uniformach, žony w narodnej drasće. Šajba, Janak a Mjeltka mějachu česć, so na swjatočnym přijeću na kralowskim hrodźe wobdźělić.
W Juhosłowjanskej přebywaše mjeńša skupina (dźesać Sokołow) hižo w lěće 1928 – na sokołskim zlěće w makedonskim Skopju. Mikławš Krawc
Zazběh wulkeho folklorneho rjadu
Kónc smažnika 1995 bu nowy rjad kulturnych wjerškow w dwurěčnej Łužicy zahajeny – 1. mjezynarodny folklorny festiwal „Łužica ’95“. 8 000 wulce spokojenych hosći dožiwi na štyrjoch dnjach w Chrósćicach pisane programy dwanaće folklornych ćělesow předewšěm słowjanskich narodnych mjeńšin ze šěsć krajow. 400 spěwarjow, rejwarjow a hudźbnikow bě krasne estrady a programy w metropoli katolskich Serbow na statokach poskićiło. Kulturny swjatk wuklinči 25. junija po połnocy z finalom ludowuměłskich skupin a z rejwanskej estradu Serbskeho ludoweho ansambla „Podłu Sprjewje“, štož 4 000 přihladowarjow na Fulkec hórce wulkotnje zahori. Z trójnej „Sławu“ dźakowaše so publikum sobuskutkowacym.
Njewšědne zynki w konkatedrali
Gerat Kašpor
Što je z něhdyšeje euforije zbyło?
Smochćicy (CRM/SN). W Smochčanskim domje biskopa Bena wotmě so wčera wječor prěnje zarjadowanje po wjacore tydźenje trajacej přestawce znatych přičin dla. Bohužel móžeše rektor domu Sebastian Kieslich na forum „30 lět kćějace krajiny: Wot planoweho k wičnemu hospodarstwu – što je z hospodarskeho zazběha zbyło?“ jenož mało připosłucharjow witać. Přeprošenje na diskusiju wo zawjedźenju měnoweje, hospodarskeje a socialneje unije w NDR před třiceći lětami sćěhowali pak běchu kompetentni hóstni referenća.
Michał Domaška
Mättigowy epitaf nimale dosaněrowany
Budyšin (UM/SN). Drježdźanska restawratorka drjewjanych twórbow Uta Matauschek je na podobiznje Gregora Mättiga, delnim wotzamknjenju jeho epitafa w Budyskej tachantskej cyrkwi, minjene měsacy proch lětstotkow wotstroniła. Nětko móže w lěće 1585 rodźeny a 1650 zemrěty medicinar, radny knjez a mecen zaso z jasnymaj wočomaj na dźensniši swět hladać.
Fryco Nakońc
Pawoł Nedo Domowinje po wójnje znowa předsydował
Wučer a hač do lěta 1937 předsyda Domowiny Pawoł Nedo je so kónc meje 1945 do łužiskeje domizny wróćił. Spočatk junija přewza wón w Budyšinje zaso čestnohamtske zastojnstwo předsydy třěšneho zwjazka Serbow. Nacije běchu jeho z Łužicy wuhnali a w nowembru 1939 w Uckermarce zajeli.
Pozdźišo bydleše Nedo w Groß Rietzu w braniborskej Marce, hdźež bě domjacy wučer a dohladowar na knježim dworje braniborskeje zemjanskeje swójby. W Groß Rietzu fararješe tehdy tež Jurij Malink, kotrehož běchu nacije z Łaza wuhnali. W nowembru 1944 jeho fašisća znowa wulkopřerady dla zajachu.
27. apryla 1945 su sowjetscy wojacy 4. gardoweje tankoweje armeje Podstupim a tam zajatych, mjez nimi Pawoła Neda, wuswobodźili. „27. apryl su wot toho časa moje druhe narodniny“, Pawoł Nedo pozdźišo praji. Wón poda so najprjedy domoj k žonje Marce a synej w Groß Rietzu a wottam kónc meje 1945 z kolesom do Łužicy.
