Načolnistwo Čerwjeneje armeje njebě to do nadpada wobkedźbowało, a armeje Sowjetskeho zwjazka běchu 200 hač do 500 kilometrow wot zapadneje hranicy kraja zdalene, čehoždla jeničce namjezne jednotki hranicu zmužiće zakitowachu. Njehladajo na to přikaza sowjetski zakitowanski minister, maršal Semjon Konstantinowič Timošenko, 22. junija wječor Čerwjenej armeji, njepodać so do kruteho zakitowanja nadpadnjeneho kraja. Po jeho přikazu dyrbjachu sowjetske jednotki město toho do napřećiwneho nadběha nastupić a němske wójsko přez hranicu wróćo tłóčić. To pak njewotpowědowaše hižo realnemu połoženju.

Načolnicy fašistiskeje Němskeje a jeje wójsko běchu sylnosć sowjetskeho hospodarstwa, krutosć sowjetskeje towaršnosće a zmužitosć a rjekowstwo wojakow Čerwjeneje armeje podhódnoćili. Rjekowstwo domiznu zakitowacych wopokaza so hižo w prěnich dnjach nadpada, jako namjezni wojacy hač do nimale poslednjeho muža přećiwo agresoram wojowachu. Hraničnu twjerdźiznu Brjest je na přikład mała wobsadka 29 dnjow dołho zakitowała.

Nimo filmow budźe tež koncert

Montag, 05. Juli 2021 geschrieben von:

Čorny Chołmc (AK/SN). Na Čornochołmčanskim dožiwjenskim statoku Krabatoweho młyna je předpředań zastupnych lisćikow za lětuše filmowe nocy pod hołym njebjom zaběžała. Dokelž so wone lětsa hižo 8. julija započnu, předawaja tež tikety prjedy hač hewak, informuje jednaćel Krabatoweho młyna Tobias Čižik. Přizjewić móža so zajimcy na internetnej stronje .

Wot 8. julija do 19. awgusta stanje so Krabatowy młyn znowa z kinom pod hołym­ njebjom. Dokelž hodźa so Kra­ba­towe swjedźenske hry kaž hižo loni wotměć, započnu so tam filmowe nocy hižo spočatk julija. „Na jednym boku jara wobžarujemy, zo dyrbjachmy Krabatowy festiwal znowa wotprajić. Na tamnym boku pak so wjeselimy, zo móžemy filmowe nocy při Krabatowym młynje wo měsac podlěšić. Je to zaso tróšku normality. Hromadźe z wopytowarjemi wró­ćimy so zabawje a kulturje“, pisa Tobias Čižik.

Europske jewišćo pod hołym njebjom

Montag, 05. Juli 2021 geschrieben von:

Smochćicy (SN/bn). „Wutrobnje witajće do Smochćic! Dołho smy čakali a so stracho­wali, hač móžemy dźensnišu pre­mjeru swjećić. Nětko pak sym wjesoły, zo móžemy skónčnje zaso zhromadnje kulturu dožiwić.“ Tak powita jako „přichodny intendant Serbskeho ludoweho ansambla“ předstajacy so Tomaš Kreibich-Nawka něhdźe 150 přihladowarjow do prěnjeho předstajenja inscenacije „Napoléon a agentka“ minjeny pjatk na dworje kubłanišća swj. Bena w Smochćicach. Nawoda kubłanišća Sebastian Kies­lich doda: „Nam je so zawěrno zešlach­ćiło! Samo swj. Pětr derje z nami měni!“

Jako „komornohudźbny słuchokruch z baletom“ připowědźena inscenacija po ideji a zwoprawdźena pod režiju Kreibicha-Nawki złožuje so přewažnje na listowanje mjez francoskim kejžorom Napoléonom a tehdyšej wobsedźerku Smochčanskeho kubła hrabinu Charlottu von Kielmannsegge kaž tež na wobeju memoary. Łužisku zemjanku sćělesni dźiwadźelnica Anna Thalbach, francoskemu knježićelej spožči Matthias Wagner swój hłós.

Wojerecy (KD/SN). Što w času zeza časa leži? Na tele prašenje pyta łužiska basnica Róža Domašcyna w swojej lyrice a prozy zas a zaso wotmołwy. Cyłu basnisku zběrku „W času zeza časa“ je wona tomule prašenju wěnowała, a na Wojerowskim hrodźe je wčera připosłucharjow do swojich rozmyslowanjow zapřijała. ­Čitanje zarjadowało bě tamniše wuměłstwowe towarstwo.

Čas pokazuje so w metamorfozach, kaž Róža Domašcyna wuswětla. Na swoje cyle wosobinske wašnje powěda wona wo tulpach, kotrež nalěto z „maćerneje“ cyble wurostu, swoje krasne kćenja wotwěraju a hač do nazymy „dźowki“ wu­tworjeja, kotrež přichodne lěto kćěja. Tajke a hinaše wobkedźbowanja wo přirodźe a łužiskej krajinje basnica w swojej knize w serbskej a němskej rěči wopisuje. Přełožkow so wona wzdawa.

Po wjacore měsacy trajacej přestawce koronapandemije dla smědźa w Hórnikečanskej Energijowej fabrice zaso hosći witać. ­Wopytowarjo maja składnosć, sej trajnu wustajeńcu, bywšu briketownju kaž tež wonkowny areal z hórniskej techniku wob­hladać. Mjez eksponatami je tónle impozantny model bagra. Muzej je wot wutory do njedźele přistupny. Foto: Jürgen Männel

Serbsce, wězo – a w šuli?

Freitag, 02. Juli 2021 geschrieben von:
Wabjenska kampanja „Sorbisch? Na klar.“ je wuspěšna, a to je derje tak. Wosebje zwjesela, zo młodych ludźi tam docpěwaja, hdźež woni su, a zo jim srědki za digitalnu komunikaciju poskićeja, kotrež rady wužiwaja – kaž na přikład hibace so wobrazy ze serbsko-němskimi postrowami a komentarami. Na lochke, hrajkace a při­wšěm wosobinske wašnje tu wobmjezowany jednorěčny horicont wotwěraja a dwurěčnosć posrědkuja. Wulkotnje! Sakska pak njeje ze zamołwitosće na chutnišim terenje kubłanja wuwjazana. W sakskim šulskim zakonju rěka, zo maja na wšěch šulach swobodneho stata zakładnu wědu wo stawiznach a kulturje Serbow posrědkować. Na zwěsćenju studije z lěta 2011, zo njeje 83 proc. Budyskich šulerjow ženje abo jeno zrědka we wučbje něšto wo serbskej kulturje a rěči zhoniło, drje njeje so wjele změniło. Kóšty za zawjazowace dalekubłanje za tudyšich wučerjow su zawěsće mjeńše hač 230 000 eurow za kampanju lětsa a klětu. Cordula Ratajczakowa

„Napoléon a agentka“ rěka program, kotryž Serbski ludowy ansambl dźensa a jutře wječor w parku Smochčanskeho kubłanišća swj. Bena předstaji. Wosebity hósć inscenacije je dźiwadźelnica Anna Thalbach (nalěwo sedźo). Wona sćělesnja bywšu wob­sedźerku Smochčanskeho kubła a přećelku francoskeho kejžora, hrabinu Charlottu von Kielmannsegge. Foto: SN/Hanka Šěnec

Čitajće w nowym rozhledźe (02.07.21)

Freitag, 02. Juli 2021 geschrieben von:

W awgusće swjeći Róža Domašcyna 70ćiny­. Marka Maćijowa je so z jubilarku wo jeje žiwjenju a skutkowanju rozmołwjała, a čitarjo zhonja, čehodla móže so basnica druhdy něčemu jeničce z basnju bližić. Mjez druhim je z Delan pochadźaca wot lěta 2000 literarny almanach „Wuhladko“ z přełožkami z druhich literaturow wudawała. To je dobra přiležnosć, so tež w aktualnym wudaću z tajkimi zaběrać. Róža Domašcyna sama je prozu Tomáša Přidala a lyriku Taje Kramberger přełožiła. Sylwija Šěnowa je basni Wisławy Szymborskeje do serbšćiny přenjesła. A Dorothea Šołćina je so lyrice Janiny Osewskeje kaž tež Tadeja Karabowiča wěnowała. Mamy pak tež originalnu serbsku litera­turu. Tak dawa prozowy tekst Ingrid Hustetoweje „Ptašk leśi“ dohlad do zetkanja na dwórnišću w Francoskej, štož so tematisce wuběrnje do lěćneho dowoloweho časa hodźi.

Přehladka wjelorakeho literariskeho skutka

Donnerstag, 01. Juli 2021 geschrieben von:

Budyšin (SN/bn). „Witam was na dalše zarjadowanje rjadu ‚Zynki a linki‘. Dźensa wěnujemy so Mikławšej Andrickemu, kotrehož 150. narodniny njedawno swjećachmy“, připowědźi dramaturgowka Serbskeho ludoweho ansambla Jěwa-Marja Čornakec wčerawše ćežišćo hudźbno-literarneho wječora w Budyskim Kamjentnym domje. Na to předstaji wona publikumej – žurla bě wobkedźbujo wobmjezowanu kapacitu hygienowych předpisow dla wupředata – program wuhotowaceju wuměłcow: „Na klawěrje słyšiće Soyoung Kim. Čitar je wosebity hósć Tomaš Kliman, rodźeny Radworčan a tuchwilu hišće w Grazu skutkowacy.“

Tomaš Kliman poda spočatnje krótki biografiski zarys Mikławša Andrickeho a zjimaše, citujo Jurja Młynka, zo bě „horliwy dźěłaćer na polu serbskeje kultury. Jako fejetonist a ze swojimi litera­riskimi skicami je serbske pismowstwo na wyši schodźenk wjedł.“

Mathilda Fiedlerjowa

Donnerstag, 01. Juli 2021 geschrieben von:
30. junija 1871 zemrě w Budyšinje wuběrna sopranistka Mathilda Fiedlerjowa. Wona bě młoda mandźelska wyšeho wučerja a hudźbnika Korle Awgusta Fiedlerja. Narodźiła bě so Mathilda jako dźowka fa­rarja Korle Emila Stangi 1840 w Čornym Chołmcu, hdźež bě nan wot lěta 1837 do 1879 z duchownym. Na dźesać jeho prědo­wanjow bu ćišćanych. Wón je tež serbsce a němsce basnił. Zběrka jeho lyriki „Zwjeselenje w duchownych kěrlušach a přełoženjach“ bu 1869 we Wojerecach ćišćana. Dźowka Mathilda bě wobdarjena sopranistka na serbskich spěwnych swjedźenjach w Budyšinje, wosebje za sola z oratorijow Korle Awgusta Kocora. Mathilda Stangec zalubowa so do dirigenta chóra Fiedlerja a wón do njeje. Fiedler pisaše za nju lubosćinske basnje we Łužičanu, a wona pěsnješe za njeho w Serbskich Nowinach. K jeju kwasej w oktobru 1869 wuńdźe wosebite kwasne čisło Łužičana. Poł lěta po porodźe prěnjeho dźěsća młoda mać nahle zemrě. Wudowc a nan wěnowaštaj zemrětej basnje. Ota Wićaz spisa wo Fiedlerjec mandźelskimaj powědančko „Wutrobine nalěćo Mathildy Stangec a Korle A. Fiedlerja“, ćišćane 1922 w Budyšinje a znowa w LND. Manfred Laduš

Chróšćan Šulerjo

Neuheiten LND