Serbstwo dokal?

Dienstag, 17. Dezember 2024 geschrieben von:
Budyšin (SN). Nazhonita wudawaćelka Marka Maćijowa je pohonjowała awtorki a awtorow napisać eseje za w Ludowym nakładnistwje Domowina wušły zběrnik „Serbstwo, quo vadis?“. 19 awtorkow a awtorow je so z přinoškom wobdźěliło, mjez druhim Marcel Brauman, Jadwiga Bujnowska, Jadwiga Malinkowa, Róža Domašcyna, Benedikt Dyrlich, Jan Malink, Ingrid Hustetowa, Ines Neumanojc, Julian Nyča a Cordula Ratajczakowa. Teksty měli nastork dać, wo tučasnym stawje a přichodźe serbskeje towaršnosće rozmyslować. Kniha je wotnětka mjez druhim online a w Smolerjec kniharni na předań.

Zymske wašnja a wašnička (starych) Serbow

Dienstag, 17. Dezember 2024 geschrieben von:
Janšojce (RK/SN). „Přiwěrki pola Serbow w zymskim času“ bě nadpismo přednoška Uty Henšeloweje ze Šule za delnjoserbsku rěč a kulturu, kotryž wotmě so minjeny štwórtk w Janšojskim Serbsko-němskim domizniskim muzeju we wobłuku tam prawidłownje wuhotowaneje přazy. Referat bě referentka „na zakładźe literarnych rešeršow kaž tež woprašowanjow staršich ludźi“ zestajała. „We 18. lětstotku běchu w zwisku ze samodruhosću, narodźenjom, mandźelstwom, kwasom a křćeńcu wašnja a nałožki nastali, kotrež so ertnje dale dawachu.“ Tak wuwichu so na přikład předewšěm w adwenće pěstowane lubosćinske orakle za prašenja, kaž na přikład „Kak dołho wostanu ja jako holca hišće na přazy? Kotreho/kajkeho muža dóstanu?“ Za to bu na přikład nakusane jabłuko pod hłowak połožene; powołanje potencielneho mandźelskeho zwěsćichu „wěšćo zwuki přirody wuchodźujcy so po křižowym puću“. Zo měli so hałuzy sadowcow w nocy 29. nowembra na swj. Handrija mjelčicy rězać a tež mjelčicy do domu stajić, zo bychu hody kćěli, da někotremužkuli hosćej rozmyslować, čehodla snano w tym zwisku dotal mało zboža mějachu.

Dalšej kandidataj

Dienstag, 17. Dezember 2024 geschrieben von:
Budyšin (SN/bn). „Wulkeje rezonancy“ a „namjetow došedši w poslednim wokomiku“ dla su so Ludowe nakładnistwo Domowina a Serbske Nowiny rozsudźili, lisćinu kandidatow za Hornjoserbske słowo lěta 2024 (HSSL) rozšěrić. Tak hodźi so wotnětka tež za hesło „klěsta“ hłosować. Tele „kreatiwne kófrowe słowo je mjeztym w młodźinje dosć rozšěrjene. Wone je zestajane ze słowow lětsa a klětu a měni tež dokładnje tutu časowu dobu“, we wobkrućenju jurorow rěka. Dalši nowy kandidat je „knihownička“. Wuraz wopisuje bywše „telefonowe budki, w kotrychž hodźa so knihi darmotnje wupožčować a/abo w kotrychž móže kóždy knihi jako dar wotedawać“. Zdobom stej so zarjadowarjej HSSL na to dojednałoj, dobu wothłosowanja podlěšić. Wona wuběži nětko 28. decembra w 23.59 hodź. Wotpowědny wotkaz podawatej online pod www.nakladnistwo.de/hssl2024 a www.serbske-nowiny.de. Wuslědk ma so w silwesterskim wudaću SN wozjewić.

Kito Komer

Dienstag, 17. Dezember 2024 geschrieben von:
Delnjoserbski wučer Kito Komer narodźi so 3. hodownika 1814 w Radojzu do serbskeje prosteje swójby. Maturowaše w Budyšinje a po tym wopyta wučerski seminar w Starej Darbni (Altdöbern) w Delnjej Łužicy. Wot lěta 1841 do jeho smjerće 21. nalětnika 1870 wučerješe w Njabožkojcach a wuwučowaše wjesne dźěći tež w jich serbskej maćeršćinje a staraše so swědomje wo serbowanje šulerjow a wo to, zo woni tež serbsce spěwachu. Kito Komer lubo­waše jara spěwanje a zapisowaše sej swědomiće serbske ludowe spěwy z Njabožkojc a wokolnych wsow. Komer podpěraše spušćomnje a wěcywustojnje Jana Arnošta Smolerja wot lěta 1838 při zapisanju serbskich ludowych spěwow, kotrež wozjewi młody Smoler potom w dwuzwjazkowej zběrce „Volkslieder der Wenden in der Ober- und Niederlausitz. Pjesnički hornych a delnych Łužisich Serbow“. Tehdy załožene serbske spěwne towarstwa w kónčinje material dźakownje wužiwachu. Zwjazkaj tuteje wažneje ludowědneje zběrki buštej 1841 a 1843 w Grimmje ćišćanej a 1953 a 1984 w Berlinje a w Ludowym nakładnistwje Domowina w Budyšinje znowa wudawanej. Manfred Laduš

Mandat Hejdušce

Montag, 16. Dezember 2024 geschrieben von:

Budyšin (SN). Zwjazk serbskich wuměłcow (ZSW) zhladuje „na kopate połne lěto“. To wuzběhny předsyda towarstwa Jan Bělk minjeny pjatk na hłownej zhromadźiznje ZSW w Budyskej Röhrscheidtowej bašće. Tak wotměchu so mjez druhim „15 čitanjow w nošerstwje zwjazka“ a dwě literarnej rozmołwje „tracTare“. Na kanalu „Serbski TV“ zličichu mjeztym cyłkownje 20 000 klikow. Aktualnje 75 čłonam kiwa „wobćežowace prěnje połlěto 2025. Byrnjež Załožba za serbski lud spěchowanje klětušich projektow přizwoliła, njejsu honorary znajmjeńša hač do kónca junija garantowane.“ Přičiny su nadal njejasne etaty na krajnej a Zwjazkowej runinje. Jednohłósnje spožči něhdźe 30 přitomnych Symanej Hejdušce mandat, ZSW přichodnje w zwjazkowym prezidiju Domowiny zastupować. Dwanaće lět w tymle zastojnstwje skutkowacy Bělk podšmórny, zo „je načasu za młode mocy“.

Serbska literatura a mjezynarodna hudźba

Montag, 16. Dezember 2024 geschrieben von:

Nuknica (SN/bn). Towarstwo barakka a Kolektiw Wakuum stej předwčerawšim hudźbno-literarny wječor w Nukničanskim młodźinskim klubje Barakka wuhotowałoj. Jako prěni předstaji Luka Golinski swójskej krótkopowědančce „Do rybow“ a „Bjez titula“, z kotrymajž wěnuje so swójskej identiće jako Serb a přisłušnik queerneje community. Maks Bagańc bě ekstra za zarjadowanje baseń „Dosć měś dosega“ spisał, kotrejež swójsku scenisku recitaciju je natočił a w formje wideja prezentował. Podobnje bě Syman Deleńk postupował, kiž so ze satiriskim tekstom „Obacht, mir platzt die Blase“ ze serbskej diasporu za stajnym blidom w „poklatych Drježdźanach“ rozestaja. Mjez druhim zaběra so z prašenjom, hač „je zjawnje serbować hižo z wurazom patriotizma?“ Trójka Lotti, Alena a Nina skulojći program z wjacorymi přikładami swójskeje lyriki.

Dyrlich na tačeli

Freitag, 13. Dezember 2024 geschrieben von:
Budyšin (SN). Spisowaćel Benedikt Dyrlich je přez lěta literarneho a publicistiskeho tworjenja stajnje tež krótku powědacu prozu spisał. Za nětko w Ludowym nakładnistwje Domowina wušłu słuchoknihu „Cuza hospoda“ je sam wubrał a začitał někotre powědki ze swojeje w lěće 2022 wozjewjene zběrki „Na motawych mjezach“. Po dołhosći a formje rozdźělne zwjazuje powědki nošna tema, mjenujcy poćah Jěwy a Hadama we wšej swojej trajnej komplikowanosći. Zdobom wěnuje so awtor kritisce towaršnostnym zjawam. Słuchokniha je jako CD mjez druhim w Smolerjec kniharni a Budyskej Serbskej kulturnej informaciji abo jako download w formaće mp3 na předań.

Spěwar Björn Casapietra wuhotuje pod hesłom „Christmas love songs“ srjedu, 18. decembra, „romantiski koncert“ w Budyskim Serbkim muzeju. Program wopřijima mjez druhim „medley najznaćišich němskich hodownych spěwow, sławne kompozicije na přikład Franza Schuberta a Johanna Sebastiana Bacha kaž tež sep mjezynarodnych adwentnych klasikarjow“. Foto: priwatne

Jan Pawoł Křižan

Freitag, 13. Dezember 2024 geschrieben von:
12. hodownika 1854 narodźi so w Sćijecach do burskeje swójby pozdźiši farar a předsyda Maćicy Serbskeje Jan Pawoł Křižan. Po maturiće w Budyšinje studowaše wón w Lipsku, Tübingenje a Jenje ewangelsku teologiju. Wot lěta 1881 do 1883 bě duchowny w Kamjencu, hdźež tež serbsce prědowaše. 1883 bu farar we wulkej Hodźijskej wosadźe hač do smjerće 22. małeho róžka 1923. W Kamjenskim času zasadźowaše so tam za wožiwjenje serbskeje wučby. Najwažniše w skutkowanju Křižana bě, zo bu 1903 za předsydu Maćicy Serbskeje wuzwoleny. Wažne zastojnstwo wukonješe nimale 20 lět. Křižan zastupowaše konserwatiwnu politiku a bě mjez druhim přećiwo załoženju Domowiny jako třěšny zwjazk serbskich towarstwow 13. oktobra 1912 we Wojerecach. Wón měnješe, zo jenož Maćica serbski lud zastupuje a zo je Domowina njetrjebawša. Wón spisa někotre nabožinske basnje a přinoški za časopis Pomhaj Bóh a za Misionski Posoł, kotryž tež 14 lět redigowaše. Nimale štwórć lětstotka staraše so wo wudaće ewangelskeje protyki „Předźenak“. Jako młody duchowny je tež někotre nabožinske spisy wudał. Manfred Laduš

Wo knihach a kniharni (13.12.24)

Freitag, 13. Dezember 2024 geschrieben von:
„Su Serbja indigeny lud?“ To prašach mojeho muža z peruanskej identitu, z němskim pasom a serbskim jazykom. „Haj, wězo“, měnješe bjez wahanja. Na blaku googlowana definicija UNO njeje tak kruta, zo móhłoj jasnje z „ně“ wotmołwić kaž kulturni wědomostnicy Serbskeho instituta w swojim nowinskim přinošku. Tón skutkuje kaž interview, ale njenamakaš mjeno nowinarja, kiž by rozmołwu wjedł. Potajkim stajachu sej wědomostnicy sami swoje prašenja. Prěnje čitaš hnydom w nadpismje: „Su Serbja wopor kolonializma?“ Wotmołwy wuwabjachu mnohe znapřećiwjenje. Ja mam prašenja: „Po tym zo běchu słowjanske kmjeny podćisnjene, so do Frankskeho mócnarstwa integrowachu.“ Kak funguje integracija po podćisnjenju? „Nichtó wšak tež wo tym njerěči, zo su frankscy wjerchojo [Delnjo]Saksow, Durinčanow abo Bayerow kolonizowali.“ Njeměrješe da so kolonizacija na wuchod do podćisnjenych słowjanskich a baltiskich krajow? „Słowjanscy wobydlerjo njeběchu žani wobydlerjo druheje klasy.

Chróšćan Šulerjo

Neuheiten LND